του πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου
Η Παναγία αγαπήθηκε και τιμήθηκε σε μεγάλο βαθμό και στην Ήπειρο. Αυτό μαρτυρούν τα πολυάριθμα μοναστήρια τα αφιερωμένα στην χάρη της αλλά και οι ναοί που βρίσκονται σχεδόν σε κάθε κατοικημένη περιοχή και τα καντήλια που καίνε σε κάθε γωνιά της ηπειρωτικής γης.Περιοχή πολυβασανισμένη, με μακραίωνη ιστορία καταπίεσης και υποδούλωσης στο αλλόθρησκο στοιχείο, η Ήπειρος πρόταξε και χρησιμοποίησε την πίστη και το έντονο θρησκευτικό συναίσθημα για να διατηρήσει την ταυτότητά της.
Στην Παναγία στήριξαν οι άνθρωποι της περιοχής τις ελπίδες τους όσο σε κανέναν άλλο άγιο. Ήταν η Παναγιά όλων, η μητέρα των φτωχών, των αγωνιστών στα μέτωπα, των γυναικών που έμεναν πίσω και καρτερούσαν τους συζύγους και τα παιδιά τους από τις μάχες.
Για τον Ηπειρώτη η Θεοτόκος είναι η Μάνα, η προστάτιδα, η σύμμαχος και συμπαραστάτης, η Υπέρμαχος στρατηγός, η αρωγός σε κάθε δύσκολη στιγμή.
Και σαν αντίδωρο αυτής της ευλάβειας η Παναγία πρόσφερε στην Ηπειρωτική γη ένα μεγάλο αριθμό θαυματουργικών εικόνων που συνεχίζουν να εκχέουν άφθονα στους πιστούς τους καρπούς της Χάριτος, που διαμοιράζει με τις πρεσβείες Της.
Η Παναγία της Δουραχάνης.
Στην Αμφιθέα Ιωαννίνων, στις όχθες της λίμνης Παμβώτιδας, είναι κτισμένο το μοναστήρι της Παναγίας Ντουραχάνη. Η ανέγερση του μοναστηριού οφείλεται σε θαύμα που έλαβε χώρα το 1434, τέσσερα χρόνια μετά την οριστική υποταγή των Ιωαννίνων στους
Τούρκους το 1430. Εκείνη την εποχή ο Ντουραχάν πασάς, Μπέης της Ρούμελης, ήρθε στην Ήπειρο για να καταστείλει μια τοπική ανταρσία. Ήταν χειμώνας και μάλιστα πολύ βαρύς και το χιόνι είχε σκεπάσει την περιοχή. O Ντουραχάν πασάς έφτασε στις ανατολικές όχθες της λίμνης, η οποία είχε παγώσει και χωρίς να το αντιληφθεί πέρασε μαζί με όλο το στρατό του πάνω από τη λίμνη φτάνοντας στην απέναντι όχθη. Όταν πληροφορήθηκε τον κίνδυνο που διέτρεξε ο ίδιος αλλά και το στράτευμά του, απέδωσε τη σωτηρία του σε κάποιο θαύμα της Παναγίας καθώς στο σημείο απ’ όπου διαπεραιώθηκε βρισκόταν ένα εικονοστάσι της Παναγίας. Ο Ντουραχάν πασάς αλλαξοπίστησε και για να δείξει την ευγνωμοσύνη του στην Παναγία ίδρυσε στη θέση εκείνη την ομώνυμη Μονή, την Παναγία Ντουραχάνη.
Η Παναγία της Τσούκας.
Η Μονή Τσούκας, κοντά στο χωριό Ελληνικό Ιωαννίνων, χτίστηκε το 1190 σε υψόμετρο 760 μέτρων στο χείλος γκρεμού με θέα στη χαράδρα του Αράχθου. Η ίδρυσή της οφείλεται σε θαύμα της ιερής εικόνας της Παναγίας που έως και σήμερα κοσμεί το εσωτερικό του ναού του μοναστηριού. Σύμφωνα, λοιπόν, με την παράδοση στο βράχο Τσούκα βρέθηκε η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Οι κάτοικοι, θέλοντας να
προστατεύσουν την εικόνα, έχτισαν σε κοντινή απόσταση ένα μικρό ξωκλήσι και την τοποθέτησαν στο εσωτερικό του. Την επόμενη μέρα, όμως, η εικόνα πήγε ξανά και στάθηκε στο ίδιο σημείο πάνω στο βράχο.
Αυτό εκλήφθηκε ως θαύμα και έτσι ανεγέρθηκε το μεγάλο μοναστήρι ακριβώς πάνω από τον τόπο όπου στάθηκε η εικόνα. Πήρε το όνομά της από την κορυφή ενός λόφου που είναι χτισμένη, καθώς «Τσιούκα Ανάλτα» στα βλάχικα σημαίνει «υψηλή κορυφή».
Η Παναγία της Πλάκας ή Πλακιώτισσα.
Στα σύνορα των Νομών Άρτας και Ιωαννίνων, ανάμεσα στα δυο βουνά Τζουμέρκα και Ξεροβούνι, στην άκρη του συνοικισμού Πλάκα, βρίσκεται το ιστορικό Μοναστήρι της Παναγίας της Πλάκας ή Πλακιώτισσας. Εκεί φιλοξενούνταν εικόνα της Παναγίας, τα θαύματα της οποίας είχαν καταστήσει το μοναστήρι σημαντικό πόλο έλξης για τους πιστούς της ευρύτερης περιοχής των Τζουμέρκων.
Το πρώτο θαύμα, το οποίο μαρτυρείται και στο οποίο οφείλεται η ονομασία Πλακιώτισσα, συνέβη όταν το μοναστήρι, στο οποίο κατοικούσαν αρκετοί μοναχοί, ήταν πολύ πλούσιο και είχε στην κατοχή του μεγάλα κοπάδια γιδοπροβάτων, τα οποία οι βοσκοί του μοναστηριού συνήθιζαν να πηγαίνουν για βοσκή στην απέναντι πλαγιά του Ξεροβουνιού, προκαλώντας έτσι την αντίδραση των εκεί κατοίκων, οι οποίοι, καθώς ήθελαν στο δάσος της περιοχής τους να βόσκουν μόνο τα δικά τους ζώα, αποφάσισαν να διώξουν τα ζώα της Παναγίας από το δάσος. Μια ομάδα, λοιπόν, ανέβηκε στο δάσος και έδιωξε με βίαιο τρόπο τους βοσκούς και τα ζώα. Οι βοσκοί επέστρεψαν στο μοναστήρι, διηγήθηκαν στον ηγούμενο το πάθημά τους, και εκείνος, αφού μπήκε στην εκκλησία της Παναγιάς, σήκωσε τη θαυματουργή εικόνα της από το εικονοστάσι, την έβγαλε έξω, στάθηκε κοντά σε ένα γέρικο δέντρο που είχε ένα μεγάλο κοίλωμα (κουφάλα) και κοιτάζοντας απέναντι στην πλαγιά, όπου έγινε το κακό είπε: «Παναγία μου, δες το κακό που σου έκαναν». Ύστερα έβαλε την ιερή εικόνα μέσα στο κοίλωμα και, αφού το έφραξε με ένα κλαδί, είπε στην Παναγία: «Παναγιά μου, δεν θα σε βγάλω από εδώ, αν δεν κάνεις το θαύμα σου».
Σε λίγο ένα μικρό σύννεφο εμφανίστηκε ακριβώς πάνω από το δάσος, όπου έβοσκαν τα γιδοπρόβατα της Παναγιάς, μεγάλωσε, μαύρισε και άρχισε να ρίχνει για ώρα τόσο δυνατή βροχή, ώσπου κάποια στιγμή ακούγεται μια μεγάλη βουή. Από το πολύ νερό το δάσος κόπηκε και άρχισε να κατεβαίνει προς τα κάτω. Όταν σταμάτησε η βροχή, βγήκαν οι
μοναχοί της Μονής να δουν τι έγινε. Στο μέρος όπου πρώτα υπήρχε το πανέμορφο δάσος, τώρα φάνηκε μια τεράστια πλάκα άσπρη και καθαρή σαν γυαλί. Ο ηγούμενος βλέποντας το θαύμα έβγαλε την εικόνα από την κρυψώνα και την τοποθέτησε ξανά στο εικονοστάσι. Από τότε το μέρος ονομάστηκε «Πλάκα», ο συνοικισμός και αυτός «Πλάκα» και η Παναγία πήρε το όνομα «Παναγία Πλακιώτισσα».
Παναγία η Χρυσοβιτσινή
Το αρχαίο, ένδοξο και πλούσιο μοναστήρι της Παναγίας της Χρυσοβίτσας βρίσκεται στο Δήμο Εγνατίας στο ομώνυμο χωριό Χρυσοβίτσα και είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Παναγίας .
Το χωριό πήρε το όνομα από την εικόνα της Παναγίας, που με θαυμαστό τρόπο έφυγε από το χωριό Στριγγανία της Επαρχίας Τριχωνίδας και το ναό της «Χρυσοβίτζης», όπου για πρώτη φορά βρέθηκε η εικόνα το 533 μ.Χ. , και αφού περιπλανήθηκε πηγαίνοντας, πάντα με θαυμαστό τρόπο, στη Μονή Βαρλαάμ των Μετεώρων και στη συνέχεια στη Μονή Βωτζά (Βουτσά ), που βρίσκεται στο χωριό Γρεβενίτι, έφτασε στο δάσος του χωριού Παλαιόμυλος, όπως ονομαζόταν πριν την εμφάνιση της Εικόνας το σημερινό χωριό Χρυσοβίτσα .
Εκεί στο δάσος κάποια γυναίκα που την έλεγαν Λαμπρινή, από το χωριό Παλαιόμυλος που βρισκόταν στους πρόποδες του δάσους, πηγαίνοντας να κόψει ξύλα βλέπει μια γυναίκα να στέκεται ντυμένη σαν βασίλισσα, εκεί που σήμερα είναι κτισμένη η εκκλησία.
Είπε στη Λαμπρινή : « Να πας, χριστιανή, στο χωριό σου και να πεις στον παπα-Μιχαήλ και στους δυο γέροντες του χωριού να έρθουν εδώ και να οικοδομήσουν το σπίτι μου (να κτίσουν ναό ) και εδώ γύρω από το σπίτι μου να κτίσουν το χωριό τους και θα έχουν έτσι την παντοτινή μου προστασία ».
Αφού συνέβηκαν κι άλλα θαυμαστά γεγονότα πείσθηκε κι ο Μητροπολίτης Ιωαννίνων, που ήθελε να πάρει τη θαυματουργική εικόνα στα Γιάννενα, πως η Παναγία ήθελε να μείνει στον τόπο που εμφανίστηκε και έτσι κτίσθηκε ναός που ονομάστηκε εκκλησία—μονή της Χρυσοβίτσας.
Παναγία η Μολυβδοσκέπαστη.
Βρίσκεται 17 χιλιόμετρα από την Κόνιτσα στη συμβολή του Αωού και του Σαραντάπορου σε μια κατάφυτη περιοχή και μόλις 300 μέτρα από τα ελληνοαλβανικά σύνορα, στην ομώνυμη μονή.
Λέγεται Μολυβδοσκέπαστη διότι ολόκληρη η στέγη του Ι. Ναού ήταν σκεπασμένη με φύλλα μολυβιού. Το μολύβι το πήραν οι Τούρκοι κάνοντάς το βόλια και έμεινε έκτοτε η ονομασία χωρίς σήμερα να είναι σκεπασμένη με μολύβι.
Από το 1300 μ.Χ. λειτουργούσε και ως σχολή χειρογράφων.
Στα χρόνια της τουρκοκρατίας ήταν το κρυφό σχολειό της περιοχής.
Η τελευταία φορά που ανακαινίσθηκε η μονή ήταν το έτος 1522 αφού υπήρχαν φθορές από λεηλασίες. Όμως ακόμα και τον 20ο αιώνα υπέστη πολλές λεηλασίες από τους Ιταλούς καθώς και από φωτιά που έβαλαν οι Γερμανοί στα κελιά των μοναχών.
Ο μεγαλύτερος θησαυρός της Ι. Μονής είναι η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας. Είναι η πρώτη εικόνα του Μοναστηριού, η οποία έχει την προέλευσή της από τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο τον Πωγωνάτο. Τα θαύματα της Παναγίας της Μολυβδοσκέπαστης είναι πολλά. Ανάμεσα στα γνωστά και άγνωστα θαύματα που γίνονται συνέχεια, είναι πολλές οι αναφορές για άτεκνα ζευγάρια που απόκτησαν παιδιά μετά από τάμα και βέβαια το αποδίδουν στη χάρη της Παναγίας.
Νομός Άρτας
Παναγία η Ελεούσα η Παρηγορήτισσα
Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Παρηγορήτισσας βρίσκεται σε ξύλινο προσκυνητάρι του τέμπλου του ομώνυμου ναού και είναι η κύρια λατρευτική εικόνα του ναού. Η Παναγία αποτελεί εικονογραφική παραλλαγή του τύπου της Ελεούσας και συνδυάζει στοιχεία από τον τύπο της Παναγίας του Πάθους, όπως είναι το ανάστροφο πέλμα του Χριστού και η συγκρατημένη μελαγχολία της Παναγίας για το Πάθος του Χριστού.
Παναγία η Ροβέλιστα.
Σε θαύμα αποδίδεται η ίδρυση της Μονής της Παναγίας της Ροβέλιστας, η οποία βρίσκεται σε απόσταση 30 περίπου χιλιομέτρων από την πόλη της Άρτας, στην περιοχή των Ραδοβυζίων. Η ανέγερση του μοναστηριού συνδέεται άμεσα με τη θαυματουργή εικόνα, η οποία φυλάσσεται στο εσωτερικό του κεντρικού ναού του μοναστηριού.
Το 1096 και σε κοντινή απόσταση από το σημείο που σήμερα δεσπόζει η επιβλητική μονή, ο Γεώργιος Κωστούλας, κάτοικος του χωριού Βελεντζικό, ίδρυσε μικρό ιδιωτικό ναό, βυζαντινού ρυθμού, αφιερωμένο στα Εισόδια της Θεοτόκου. Δίπλα έκτισε και δύο μικρά κελιά για να φιλοξενούν τους ιερείς που πήγαιναν εκεί για να λειτουργήσουν.
Την ίδια περίπου εποχή πέρασε από την περιοχή κάποιος Αρχιμανδρίτης Αμβρόσιος ο οποίος φιλοξενήθηκε στο ναό. Μαζί του είχε και μια εικόνα της Παναγίας, μετρίου μεγέθους (0,27 x 0,32 m). Η εικόνα λέγεται ότι προερχόταν από τη Μόσχα και ανάδιδε μόνιμα μια απίστευτη ευωδία και έτσι την αποκαλούν έως και σήμερα «Παναγία Μοσχοβίτισσα». Κατά τη διάρκεια της παραμονής του Αμβρόσιου εκεί, η εικόνα τοποθετήθηκε σε θρόνο στο εσωτερικό του μικρού ναού. Κάποιο πρωινό ο Αμβρόσιος, μπαίνοντας στο ναό για την καθιερωμένη προσευχή του, αντιλήφθηκε πως η εικόνα έλειπε. Για τα επόμενα βράδια βοσκοί της περιοχής έβλεπαν φως να έρχεται από το σημείο που σήμερα βρίσκεται το μοναστήρι, αλλά επειδή η περιοχή καλύπτεται από πυκνότατο δάσος, δεν μπορούσαν να το εντοπίσουν. Ένα βράδυ κάποιος από τους βοσκούς παρατήρησε προσεκτικά το φως και τοποθέτησε την γκλίτσα του με τέτοιο τρόπο πάνω σε ένα δέντρο ώστε να δείχνει προς το σημείο απ’ όπου ερχόταν το φως. Το επόμενο πρωί κατευθύνθηκε προς τα εκεί και βρήκε την εικόνα μέσα στα βάτα. Ειδοποίησε τον πατέρα Αμβρόσιο και έτσι η εικόνα επέστρεψε στο θρόνο της.
Την επόμενη μέρα, όμως, η εικόνα έλειπε ξανά. Ο Αμβρόσιος, σίγουρος πως η εικόνα με θαυματουργό τρόπο είχε μεταβεί ξανά στο ίδιο σημείο, πήγε να την παραλάβει.
Και πράγματι έτσι ήταν. Καθώς γυρνούσε στο ναό κρατώντας την εικόνα, συνάντησε έναν χωρικό που του είπε τα εξής:
«Τι θέλει, πάτερ, η εικόνα και ροβολάει εκεί κάτω;» Από τη φράση αυτή η αγία εικόνα ονομάστηκε «Ροβέλιστα».
Σύμφωνα, όμως, με μία άλλη εκδοχή ονομάστηκε έτσι από το όνομα «Ρόβελ» του νεαρού βοσκού που πρώτος εντόπισε το σημείο στο οποίο είχε μεταβεί η εικόνα.
Στο σημείο, όπου κατέφευγε η εικόνα της Παναγίας, ιδρύθηκε μικρός ναός με κελιά και εκεί εγκαταστάθηκε η θαυματουργή εικόνα, καθώς και ο Αρχιμ.Αμβρόσιος, μέχρι το θάνατό του.
Παναγία η Γερόντισσα.
Είναι η εφέστια εικόνα της Ιεράς Μονής Κάτω Παναγιάς Άρτας, έργο του 19ου αιώνα. Η Θεοτόκος απεικονίζεται όρθια. Αν και κοιτάει τον παρατηρητή, είναι ελαφρά γυρισμένη πλάγια, με ελαφρά κάμψη του κεφαλιού και κρατά τα χέρια υψωμένα στο ύψος του στήθους σε στάση προσευχής, οπότε ανήκει στον τύπο της Δεομένης την στιγμή που δέχεται τον χαιρετισμό του Aρχαγγέλου .Η εικόνα παρουσιάζει εικονογραφική ομοιότητα με εικόνα της “Γερόντισσας” από την μονή Παντοκράτορος του Αγίου Όρους.
Το μαφόριο, χρώματος κόκκινου, καλύπτει το κεφάλι, τους ώμους αφήνοντας ακάλυπτα το πρόσωπο και τα χέρια.Τα μαλλιά είναι εντελώς κρυμμένα από ένα είδος μπλε σκούφου και μόλις διακρίνεται το αριστερό αυτί . Ο χιτώνας, χρώματος μπλε ,χωρίς κεντήματα,αγγίζει το έδαφος και διακρίνονται κόκκινα υποδήματα. Στα χρώματα του χιτώνα και του μαφόριου, απεικονίζεται το «Αειπάρθενο » και η μητρότητα της Θεοτόκου, όπως υποστήριξε ο π. Π.Φλορένσκι .« Όταν η Παναγία παρουσιάζεται ως Αειπάρθενος, σαν πρώτη μοναχή, σαν προστάτιδα της παρθενίας, δηλ. ουσιαστικά σαν παρθένος, φοράει το θαλασσί η ουρανί. Αντίθετα, όταν εμφανίζεται σαν Θεοτόκος, δηλ. ουσιαστικά σαν Μητέρα, φοράει το πορφυρό (το χρώμα του βασιλικού αξιώματος) ή το κόκκινο (το χρώμα του πόνου και της φλογερής αγάπης)» .,
Η Δεομένη Θεοτόκος, φοράει βασιλικό στέμμα, και στην κορυφή της εικόνας βρίσκονται οι δύο αρχάγγελοι Μιχαήλ (Μ) και Γαβριήλ (Γ) γονατισμένοι, κρατώντας ειλητάρια με τις επιγραφές:Χ ΑΙΡΕ /ΘΕΟΥ ΑΧΩΡΗΤΟΥ ΧΩΡΑ, ΧΑΙΡΕ /CΕΠΤΟΥ / ΜΥΣΤΗ/ΡΙΟΥ ΘΥ/ΡΑ, υπάρχουν δε δεξιά και αριστερά της εικόνας τα γράμματα ΜΡ- ΘΟΥ. Η επιβλητική μορφή της Παναγίας βρίσκεται πάνω σε ένα λόφο με λίγα δένδρα, κάτω από τον λόφο απλώνεται πεδιάδα, με περιβόλια και κυπαρίσσια, που την διασχίζει ποτάμι, διακρίνεται δε μια εκκλησία και στο βάθος της εικόνας φαίνονται βουνά.
Η αναλογίες που έδωσε ο αγιογράφος στην απεικόνιση της μορφής της Θεοτόκου και των στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος δημιουργούν την αίσθηση ότι η μορφή της εξουσιάζει και επιτηρεί ολόκληρο τον φυσικό χώρο, είναι δηλαδή η ηγουμένη όλης της περιοχής εξ΄ου πιθανόν και ο χαρακτηρισμός της ως «Γερόντισσα». Δεν αποκλείεται το φυσικό τοπίο να συμβολίζει την τοποθεσία της μονής. Ο λόφος που βρίσκεται η Θεοτόκος, να εικονίζει τον λόφο της Περάνθης, η εικονιζόμενη εκκλησία, να είναι το μοναστήρι της Κάτω Παναγιάς με τους μπαξέδες που απλώνονται δίπλα του και τον Άραχθο που διασχίζει ολόκληρη την περιοχή.
Ο μεγάλος αριθμός μικρών αφιερωμάτων στην εικόνα θυμίζει σε κάθε προσκυνητή το πλήθος των θαυμάτων που επιτελεί η Χαριτόβρυτος αυτή εικόνα της Θεομήτορος.(θεραπείες ασθενειών, λύσεις ατεκνίας .λ.π)
Παναγία η Κασσοπίτρα
Το όνομά της η Κασσοπίτρα το πήρε, σύμφωνα με τον Σεραφείμ τον Βυζάντιο, από την Παναγία την Κασσιόπη της Κέρκυρας, που την τιμούσαν οι Κερκυραίοι σαν θαυματουργή, επειδή έδωσε το φως σ΄ένα Στέφανο «αδίκως τυφλωθέντα». Ο Ανδρέας Μουστοξύδης στον « Ελληνομνήμονα» και ο Σπ.Λάμπρος στον «Νέο Ελληνομνήμονα» γράφουν. «Εν Κερκύρα η Παρθενομήτωρ τιμάται υπο την επωνυμία Κασσωπαία η κοινώς Κασσοπίτρα ,ης η προσκύνησις μετέβη και εις τινά της Ηπείρου,οίον την Άρταν και εις τινάς νήσους. Επωνομάσθη δε ούτως από της Κασσιώπης, λιμένος εν ώ κείται η εκκλησία, ωκοδομημένη επί των ερειπίων του περιδόξου ναού του Διός του Κασσίου».
Η εικόνα της Κασσοπίτρας της Άρτας θεωρείται θαυματουργή.
Η παράδοση αναφέρει πως έδωσε το φως σε κάποιον που τύφλωσαν οι Τούρκοι. Σε αυτήν κατέφευγαν και οι πρόσφυγες μετά την Μικρασιατική καταστροφή για να τους υποδείξει που βρίσκονται οι χαμένοι συγγενείς τους.
Παναγία η Χρυσοσπηλιώτισσα.
Κοντά το χωριό Γουργιανά των Τζουμέρκων, σε μια δυσπρόσιτη, αλλά ιδιαίτερα επιβλητική τοποθεσία που μάλλον θεωρούνταν ιερή και από την αρχαία εποχή, βρίσκεται η Μονή Παναγίας Χρυσοσπηλιώτισσας .
Από το αρχικό μοναστηριακό συγκρότημα σώζεται σήμερα μόνο ο ναός, που είναι αφιερωμένος στη Γέννηση της Θεοτόκου και κτίστηκε τον 11ο αιώνα [9], τη σημερινή του μορφή, όμως, την πήρε με την ανακαίνιση που έγινε στο μνημείο το 1663, όπως μας πληροφορεί ενεπίγραφη πλάκα εντοιχισμένη στην κόγχη του νότιου τοίχου.
Σε μικρή απόσταση από το ιερό υπάρχει η σπηλιά, στην οποία βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας. Η εύρεσή της συνιστά και το θαύμα, το οποίο συντέλεσε στη δημιουργία της μονής. «Σε κάποια περίπτωση διωγμού, οι κάτοικοι της περιοχής Γουριανών Γραικικού κρύψαν μέσα στη δυσκολόφαντη σπηλιά Ζωγράφου την εικόνα της Παναγιάς για να τη σώσουν.. Ο επιδρομέας δεν ήταν εύκολο να ανακαλύψει την είσοδο του σπηλαίου, που ήταν μικρή τρύπα σκεπασμένη με πουρνάρια, γι’ αυτό χρησιμοποιήθηκε από τους τριγύρω κατοίκους σαν ασφαλές καταφύγιο…» . Στη σπηλιά αυτή, λοιπόν, βρήκε την ιστορική εικόνα, άγνωστο πότε, ένας βοσκός (κατ’ άλλούς μια ομάδα βοσκών) από το χωριό Πλατανούσσα που βρίσκεται στο ακριβώς απέναντι βουνό. Σύμφωνα με την παράδοση, για αρκετό διάστημα οι βοσκοί από το χωριό Πλατανούσσα αντίκριζαν ένα περίεργο φως να φέγγει κατά τη διάρκεια της νύχτας στο σημείο που βρισκόταν κρυμμένη η εικόνα και η περιέργεια τους οδήγησε στην ανακάλυψή της. Στο μέρος αυτό κτίστηκε μικρός ναός που στη συνέχεια επεκτάθηκε και έγινε μοναστήρι.
Η εικόνα σήμερα δεν σώζεται.
Νομός Θεσπρωτίας.
Η Παναγία η Οδηγήτρια της Ιεράς Μονής Γηρομερίου.
Η Ιερά Μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου Γηρομερίου, η οποία είναι κτισμένη σε ένα πραγματικά ειδυλλιακό τοπίο στο ομώνυμο χωριό των Φιλιατών, στο όρος Φαρμακοβούνι της Θεσπρωτίας .
Κτήτορας της μονής υπήρξε ο Όσιος Νείλος ο Εριχιώτης. Λόγω της φήμης του οι κάτοικοι της Θεσπρωτίας τον παρακάλεσαν να μεταβεί στην περιοχή τους. Ο Όσιος Νείλος, 80 χρονών τότε, αποδέχτηκε την πρόσκλησή τους και εγκαταστάθηκε αρχικά σε παλαιό ασκητήριο απέναντι από τη σημερινή τοποθεσία του μοναστηριού. Με την προσέλευση και άλλων μοναχών στην περιοχή σχηματίστηκε γρήγορα μια μικρή αδελφότητα.
Οι μοναχοί από το ασκητήριο για πολλές μέρες παρατηρούσαν ένα φως να λάμπει στο απέναντι βουνό. Παρακινημένοι από αυτό μετέβησαν στο σημείο και βρέθηκαν μπροστά στην εικόνα της Παναγίας της Οδηγήτριας απ’ όπου και πήγαζε το φως. Οι μοναχοί κατάλαβαν πως ήταν θέλημα της Παναγίας να ανεγείρουν εκεί ένα μοναστήρι. Η εικόνα της Παναγίας τοποθετήθηκε στο καθολικό της μονής σε ξυλόγλυπτο προσκυνητάρι.
Πηγή:fdathanasiou.wordpress.com
