Συντάκτου Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστινου Καντιώτου
ΑΓΡΥΠΝΙΑ-ΛΙΤΑΝΕΙΑ
«Μεσονύκτιον ἐξηγειρόμην τοῦ ἐξομολογεῖσθαί Σοι ἐπὶ τὰ κρίματα τῆς δικαιοσύνης Σου» (Ψαλμ. 118, 62)
Τὰ ὅπλα τῆς Ὀρθοδοξίας
Συντάκτου Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστινου Καντιώτου
Ἡ ἡμέραν ἔληξε. Ὁ ἥλιος ἔδυσεν. «Ὁ ἥλιος ἔγνω τὴν δύσιν αὐτοῦ. Ἔθου σκότος καὶ έγένετο νύξ». Μεσονύκτιον!
Κατοικεῖται εἰς πόλεις; Ἐξέλθετε καὶ ἴδετε! Καταστήματα κλειστά. Ἀγορὰ
ἀδειανή. Ὅδοὶ καὶ πλατεῖαι ἕρημοι. Ἐκεῖ ὅπου ἀκατάπαυστοι φλυαρίαι,
σφοδραὶ συζητήσεις, ἔριδες καὶ μάχαι διὰ τὰ συμφέροντα τοῦ Μαμμωνᾶ,
κλοπαὶ καὶ ἀδικίαι καὶ διαπλησκτισμοί, τώρα οὐδεμία ἀκούεται φωνῆ.
Οὐδεὶς φαίνεται. Αὕτη τῆς νυκτὸς ἡ εἰκὼν εἶνε εἰκὼν τοῦ ὔπνου, τοῦ
θανα΄του, τῆς συντελείας τῶν αἰώνων.
Ἀλλὰ
ἐν μέσω τῆς βαθείας νυκτὸς ποὺ καλύπτει τὴν πόλιν ἀκούονται ἐπὶ τῆς
ἀσφάλτου κτύποι. Πόθεν; Εἶναι τὰ ὄργανα τῆς δημοσίας τάξεως, ποὺ
περιπολοῦν ὅλην τὴν νύκτα καὶ φυλάσσουν τὴν πόλιν. Ἆράγε οἱ φύλακες
οὖτοι, ὡς καὶ φυλασσόμενος λαός, νὰ ἐνθυμοῦνται τὸ ψαλμικόν: «ἐὰν μὴ Κύριος φυλάξη πόλιν, εἰς μάτην ἠγρύπνησεν ὁ φυλάσσων»;
Ἆράγε
νὰ αἰσθανώμεθα ὅλοι τὴν ἀλήθειαν, ἡ ὁποία ὑπάρχει εἰς τὸ ρητὸν τοῦτο;
Καὶ ἡ ἀλήθεια κηρύττει, ὅτι τὸ τελειότερον ἀστυνομικὸν σῶμα καὶ τὸ
ἰσχυρότερον ἐξωπλισμένον στράτευμα οὐδὲν ἰσχύουν, ἐὰν διὰ τὸ πλῆθος τῶν
ἀσεβειῶν καὶ τῶν παρανομιῶν τοῦ λαοῦ, ὁ Κύριος ὀργισθῆ καὶ ἀποσύρη τὴν
προστασίαν του καὶ ἐκδώση τὴν φοβερὰν του ἀπόφασιν: ἡ πόλις νὰ καταστραφῆ!
Τότε καὶ ἀστυνομίαι καὶ στρατοὶ καὶ στόλοι ἀποδεικνύονται ἱστοῦ ἀράχνης
εὐτελέστερο. Ἡ Νινευῒ καὶ ἡ Βαβυλὼν καὶ τόσαι ἄλλαι πόλεις τῆς
ἀρχαιότητος ἐφρουροῦντα μὲ ἰσχυρὰς ἀστυνομικὰς καὶ στρατιωτικὰς
δυνάμεις, ἀλλὰ ἐν μιᾶ καὶ μόνη νυκτὶ ἐξηφανίσθησαν ἐκ τοῦ προσῶπου τῆς
γῆς ὑπὸ τῆς ὀργῆς τοῦ Θεοῦ διὰ τὰς άνομίας καὶ τὰς φαυλότητας τῶν
κατοίκων τῶν πόλεων ταύτων. Διὸ ἡ ὑψίστη ἀσφάλεια μιᾶς πολιτείας εἶνε ἡ ἠθικὴ κάθαρσις αὐτῆς, ἡ ἁγιότης τῶν κατοίκων. Εἶς ὅντως ἅγιος διὰ τὴν ἀσφάλειαν μιᾶς πόλεως ἀξίζει περισσότερον ἀπὸ μυριάδας στρατευμάτων (Ἴδε Παλαιὰν Διαθήκην Βασιλειῶν Δ΄ κεφ. 6, 1-23).
Ἀλλὰ
ἐκτὸς τῶν ὀργάνων τῆς τάξεως ὡς καὶ τῶν στρατιωτῶν, οἱ ὁποῖοι ἀγρυπνοῦν
καὶ φυλάσσουν τὰ σύνορα καὶ ἐκτελοῦν ἱερὸν πρὸς τὴν Πατρίδα καθῆκον,
ὑπάρχουν καὶ ἄλλοι ἀγρυπνοῦντες. Ἀγρυπνοῦν ὄχι διὰ τὸ ἔγκλημα καὶ τὴν
ἁμαρτίαν, ἀλλὰ διὰ τὴν ἐργασίαν, διὰ τὸ καθῆκον, διὰ τὴν πρὸς τὸν
πλησίον ἀγάπην. Οἱ ναυτικοί μας ποὺ διασχίζουν τοὺς ὠκεανούς˙ οἱ
φαροφύλακες ποὺ κρατοῦν ἄσβεστον τὸ πῦρ τῶν φάρων διὰ νὰ φωτίζονται τὰ
πελάγη καὶ προφυλάσσωνται τὰ πλοῖα˙ οἱ τηλεγραφηταὶ ποὺ δίδουν καὶ
λαμβάνουν ἐπείγοντα τηλεγραφήματα˙ οἱ φαρμακοποιοὶ ποὺ διανυκτερεῦουν˙
οἱ ἰατροὶ καὶ αἱ ἀδελφαὶ νοσοκόμοι ποὺ ὡς ἄγγελοι μὲ τὰ λευκὰ φτερά των
σπεύδουν νὰ προσφέρουν τὰς ὑπηρεσίας των εἰς τοὺς πάσχοντας άσθενεῖς˙ αἱ
μητέρες, ὤ αἱ μητέρες ποὺ δὲν ἀπομακρύνονται ἀπὸ τὴν κλίνην τῶν
ἀσθενούντων τέκνων των… ὅλοι αὐτοὶ ἐργάζονται κάτω ἀπὸ τὰ ἄστρα καὶ
διέρχονται νύκτας ἀΰπνους. Ἐὰν κοιμηθοῦν! Ὤ ἐὰν κοιμηθοῦν καὶ ἔχθροὶ θὰ
εἰσβάλουν εἰς τὸ πάτριον ἔδαφος καὶ κλέπται καὶ διαρρῆκται θὰ εὕρουν
ἐλεύθερον πεδίον δράσεως καὶ ἀσθενεῖς θʼ ἀποθάνουν καὶ πλοῖα θὰ
ναυαγήσουν καὶ ὕψιστα συμφέροντα θὰ διακινδυνεύσουν καὶ μεγάλαι ζημίαι
θὰ συμβοῦν. Ἀγρυπνοῦν οἱ ὀλίγοι διὰ τοὺς πολλούς!
* * *
Ἀγρυπνία!
Ἀλλὰ εἰς τὴν κορυφὴν τῆς ἀγρυπνίας ἵσταται μία ἀγρυπνία. Εἶνε ἡ
ἀγρυπνία, ἡ ὁποία γίνεται διὰ τὴν ἀγάπην, διὰ τὴν λατρείαν τοῦ Κυρίου.
Καὶ τὸ εἶδος τῆς ἀγρυπνίας, τὸ τόσον σήμερον περιφρονημένον, συνιστᾶται
καὶ ἐπαινεῖται καὶ ἐγκωμιάζεται ἀπὸ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον. Ἀκούσωμεν τὶ
λέγει ὁ Προφητάναξ Δαβίδ: «Ἐμνήσθην ἐν νυκτὶ τὸ ὄνομά Σου, Κύριε» – «Λούσω καθʼ ἑκάστην νύκτα τὴν κλίνην μου, ἐν δάκρυσίν μου τὴν στρωμνήν μου βρέξω» – «Μεσονύκτιον ἐξηγειρόμην τοῦ ἐξομολογεῖσθαι Σοι ἐπὶ τὰ κρίματα τῆς δικαιοσύνης Σου» – «Ἰδοὺ
δὴ εὐλογεῖτε τὸν Κύριον, πάντες οἱ δούλοι Κυρίου, οἱ ἑστῶτες ἐν αὐλαῖς
οἴκου Θεοῦ ἡμῶν˙ ἐν ταῖς νυξὶν ἐπάρατε χεῖρας ἡμῶν εἰς τὰ ἅγια καὶ
εὐλογεῖτε τὸν Κύριον» (ψαλμ. 118, 55, 6, 7-118, 62-133, 1-2). Ἀκούσαμεν τὸν υἱὸν τοῦ Βασιλέα Σολομῶντα μακαρίζοντα εἰς τὸ περίφημον «Ἆσμα τῶν Ἀσμάτων»
τὴν ψυχήν, ἡ ὁποία ἐξ ἔρωτος σφοδροῦ, θεϊκοῦ ἔρωτος, νικᾶ τὸν ὕπνον καὶ
ἀναμένει τὴν φωνὴν τοῦ Νυμφίου. Ἡ ἐγρηγοροῦσα ψυχὴ λέγει: «Ἐγὼ καθεύδω καὶ ἡ καρδία μου ἀγρυπνεῖ» «Ἐπὶ
κοίτην μου ἐν νυξὶν ἐζήτησα, ὅν ἠγάπησεν ἡ ψυχή μου… Ἀναστήσομαι δὴ καὶ
κυκλώσω ἐν τῆ πόλει, ἐν ταῖς ἀγοραῖς καὶ ἐν ταῖς πλατείαις καὶ ζητήσω
ὅν ἠγάπησεν ἡ ψυχή μου». Ὁ Νυμφίος ἔρχεται καὶ κρούει τὴν θύραν καὶ λέγει: Ἄνοιξον μοι ἡ πλησίον μου, ἀδελφή μου, περιστερά μου, τελεία μου. «Ἄνοιξόν μοι ὅτι ἡ κεφαλή μου ἐπλήσθη δρόσον καὶ οἱ βόστρυχοι μου ψεκάδων νυκτός».
Καὶ ὁ Νυμφίος ὁ κρούων τὴν θύραν εἶναι ὁ Ὡραῖος κάλλει Νυμφίος τῆς
Ἐκκλησίας ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. Οὐδεῖς ἠγάπησε τόσον, ὅσον ὁ
Χριστός. Διῆλθε νύκτας ἄυπνους διὰ τὰς ψυχάς μας. Ὡς γράφει τὸ
Εὐαγγέλιον: «καὶ ἧν διανυκτερεύων ἐν τῆ προσευχῆ τοῦ Θεοῦ».
Ἐτέλεσε ἱερὰν ἀγρυπνίαν καὶ μετὰ τὴν ἀγρυπνίαν προέβη εἰς τὴν ἐκλογὴν
τῶν δώδεκα μαθητῶν Του, (Λουκ. 6, 12-14). Ἄκρως δὲ συγκινητικὴ καὶ
ἐξόχως διδακτικὴ διʼ ὅλους τοὺς αἰῶνας εἶνε ἡ ἐπὶ τοῦ πλανήτου τούτου
τελευταία ἀγρυπνία Του. Εἶνε ἡ ἀγρυπνία τῆς Μ. Πέμπτης. Ἀφʼ ἥς στιγμῆς
εἰσῆλθεν, εἰς τὸν κῆπον τῆς Γεθσημανῆς «ἤρξατο λυπεῖσθαι καὶ ἀδημονεῖν». Ἠγωνία διὰ τὴν σωτηρίαν ἑνὸς ἐκάστου, ἰδρὼς δὲ ὡς «θρόμβοι αἵματος»
περιέλουε τὸ θεῖον πρόσωπόν Του, καὶ ἐνῶ ὁ Ἰησοῦς ἠγρύπνει καὶ ἠγωνία,
οἱ μαθηταὶ ἐκοιμῶντο. Δὲν ἔκλεισε τοὺς ὀφθαλμούς Του ὅλην τὴν νύκτα.
Ἀνεπαύθη ἐπὶ τοῦ Σταυροῦ. Προσκεφάλαιόν του ὁ ἀκάνθινος στέφανος…
Ἡ
ἀγρυπνία συνεστήθη ἀπὸ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, ἐφυτεύθη ἐν τῶ κήπω τῆς
Γεθσημανῆς, ἐποτίσθη μὲ τὸν ἰδρῶτα καὶ τὸ αἵμα τοῦ Θεανθρώπου, ἐξήνθισεν
ἄνθη εὐώδη ποὺ διαχέουν θεῖον ἄρωμα ἀρετῶν.
Ἔκτοτε
ἡ ἀγρυπνία ἔγινεν ὁ ἀχόριστος σύντροφος τῶν μαθητῶν, τῶν πιστῶν τῶν
πρώτων αἰώνων. Ἐξυμνήθη καὶ ἐγκωμιάσθη διὰ τοῦ στόματος καὶ τῆς γραφίδος
μεγάλων Διδασκάλων καὶ Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας* καὶ εἰς ἡμέρας
μεγάλων πειρασμῶν, εἰς μάχας πεισματώδεις κατὰ τῶν ἐχθρῶν τῆς Ὀρθοδόξου
πίστεως ἡ ἀγρυπνία ἐχρησιμοποιήθη ὡς ὅπλον, μὲ τὸ ὁποῖον ἡ Ὀρθοδοξία
ἐπολέμησε καὶ ἐνίκησεν.
* * *
Διὰ
τῶν πτερύγων τῆς φαντασίας ἀνατρέχομεν εἰς τὸ ἔνδοξον παρελθόν. Οἱ
αἰῶνες, ὁ εἶς κατόπιν τοῦ ἄλλου διαβαίνουν πρὸ τῶν ὀφθαλμῶν μας.
Διαβαίνει ὁ 6ος, ὁ 5ος αἰών. Ἐγγίζομεν τὸν 4ον. Ἰδοὺ προβάλλει τὸ ἔτος
398 μ.Χ. Μὴν Ἰούλιος. Ἔκτακτον θρησκευτικὸν γεγονὸς μᾶς καλεῖ εἰς τὴν
Βασιλίδα τῶν πόλεων, τὴν Κων)πολιν. Ἡ Ὀρθοδοξία ἠπειλεῖτο ἀπὸ τὸ πλῆθος
αἱρετικῶν, οἱ ὁποῖοι κατεῖχον καὶ πλοῦτον πολύν, καὶ θέσεις λαμπρὰς ἐν
τῆ Βυζαντινῆ Αὐτοκρατορία. Ἀλλʼ ἐπὶ τοῦ ἀρχιερατικοῦ θρόνου ἄγρυπνος
φύλαξ τῆς ποίμνης τοῦ Ἰησοῦ ὁ Ἰωάννης Χρυσόστομος. Ὁ Ἱερὸς πατὴρ
ἐγνώριζε τὴν μανίαν, τὴν λύσσαν τῶν ἐχθρῶν, ἀλλὰ καὶ ἐκ μακρᾶς πείρας
ἐγνώριζε τὰ μυστικὰ ὅπλα τῆς Ὀρθοδοξίας, μὲ τὰ ὁποῖα νικώνται οἱ ἐχθροί.
Ἐγνώριζε καλῶς τὴν σπουδαιότητα, τὴν ὁποίαν ἔχει διὰ τὸν ἀγῶνα, τὸ
ὅπλον ποὺ λέγεται ἀγρυπνία. Διοργανώνει λοιπὸν ἀγρυπνίαν, «Παννυχίδα»,
μὲ κέντρον τὸν ἔξωθι τῆς πόλεως ναὸν τοῦ Ἁγίου Θωμᾶ˙ Πλήθη εὐσεβοῦς
λαοῦ συρρέουν. Σχηματίζεται λιτανεία. Αὐτὴ ἡ αὐτοκράτειρα Εὐδοξία
λαμβάνει μέρος εἰς τὴν λιτανείαν. Παρακολουθεῖ ἄνευ βασιλικῆς πομπῆς καὶ
μεγαλοπρεπείας, ἄνευ συνοδείας κυριῶν καὶ δεσποινίδων τῆς αὐλῆς, ἄνευ
πολυτελοῦς ἐνδυμασίας, παρακολουθεῖ ὡς ἡ ἐσχάτη τῶν ὑπηκόων της. Τὸ
θέαμα τῆς λιτανείας ταύτης, ἡ ὁποία ὡς ποταμὸς ἤρχιζε ἐκ τῆς πόλεως καὶ
ἐξεχύνετο πρὸς τὰ ἔξω, ἧτο μεγαλοπρεπέστατον.
Εἰς τὴν «παννυχίδα»
αὐτὴν σώζεται μία ὁμιλία ἐκ τῶν ὡραιοτέρων ὁμιλιῶν τοῦ μεγάλου τῆς
Ἐκκλησίας Πατρός. Λυπούμεθα, διότι διὰ τὴν στενότητα τοῦ φύλλου μας δὲν
δυνάμεθα νὰ συμπεριλάβωμεν ὁλόκληρον τὴν ὁμιλίαν ταύτην. Δημοσιεύομεν
μόνον ὡρισμένας περικοπάς. Ἐν ἀρχῆ τῆς ὁμιλίας ταύτης ὁ Ἱερὸς Πατὴρ
ἐκφράζει τὴν χαράν του λέγων: «Τῖ εἴπω
καὶ τὶ λαλήσω; Σκιρτῶ καὶ μαίνομαι μανίαν σωφροσύνης βελτίονα˙ πέτομαι
καὶ χορεύω καὶ μετάρσιος φέρομαι καὶ μεθύω λοιπὸν ὑπὸ τῆς ἡδονῆς ταύτης
τῆς πνευματικῆς. Τὶ εἴπω καὶ τὶ λαλήσω; Τῶν μαρτύρων τὴν ἰσχύν; τῆς
πόλεως τὴν προθυμίαν; τῆς βασιλίδος τὸν ζῆλον; τῶν ἀρχόντων τὴν
συνδρομήν; τοῦ διαβόλου τὴν αἰσχύνην;τῶν δαιμόνων τὴν ἦτταν; τῆς
Ἐκκλησίας τὴν εύγένειαν; τοῦ σταυροῦ τὴν ἰσχύν; τοῦ Σταυρωθέντος τὰ
θαύματα; τοῦ πατρὸς τὴν δόξαν; τοῦ Πνεῦματος τὴν χάριν; τοῦ δήμου παντὸς
τὴν ἡδονήν; τῆς πόλεως τὰ σκιρτήματα; τῶν μοναχῶν τοὺς συλλόγους; τῶν
παρθένων τοὺς χορούς; τῶν ἱερέων τὰ τάγματα; τῶν βιοτικῶν ἀνδρῶν τὸν
τόνον, τῶν δούλων, τῶν ἐλευθέρων, τῶν ἀρχόντων, τῶν ἀρχομένων, τῶν
πενήτων, τῶν πλουτούντων, τῶν ξένων, τῶν πολιτῶν; Εὔκαιρον ἐφʼ ἅπασιν
εἰπεῖν˙ «Τὶς λαλήσει τὰς δυναστείας σου, Κύριε; ἀκουστὰς ποιήσει πάσας τὰς αἰνέσεις σου;»
(Ψαλμ. 105, 2)». Κατόπιν ἐπαινεῖ τὰς γυναῖκας, αἱ ὁποῖαι ἐνῶ δὲν
ἐξήρχοντο εὐκόλως ἐκ τῶν οἰκειῶν των, τὴν νύκτα ἐκείνην μετὰ πολλῆς
εὐλαβείας ἔλαβον μέρος εἰς τὴν ἀγρυπνίαν καὶ ἐβάδισαν ὁδὸν μακράν, καὶ
ὄχι μόνον νέαι ἀλλὰ καὶ ἡλικιωμέναι γυναῖκες. Οὔτε ἡ ἀσθένεια τῆς
φύσεως, οὔτε ἡ ἡλικία τι ἄλλο ἠμπόδισαν αύτάς. Ἐπαινεῖ εἶτα τοὺς
ἄρχοντας ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἄνευ ἀμαξῶν καὶ δορυφόρων πεζῆ ὡς ὁ λαὸς
ἠκολούθησεν τὴν λιτανείαν. Περιγράφει ἀκολούθως τὸ μεγαλεῖον τῆς νυκτὸς
αὐτῆς. Ἡ νὺξ ἔγινε ἡμέρα. Ἄστρα φωτεινὰ οἱ πιστοί. Τὰ πάντα
λάμπουν. Τὰ πάντα ἁγιάζονται. Τὰ λείψανα τῶν μαρτύρων ἐκπέμπουν μυστικὴν
φλόγαν ποὺ καίει τὸν Διάβολον (Migne Ἑλλην. Πατρολ. Τόμος 63, 468-472).
* * *
Ἐκ
τῆς Κων)λεως ἐρχόμεθα τώρα εἰς τὰς Ἀθήνας, τὰς συχρόνους Ἀθήνας. Ἔτος
1905. 22 Ἰουνίου ἡμέραν Σάββατον. Ὡς εἶναι γνωστὸν εἰς τοὺς φίλους
ἀναγνώστας ὁ Ὀρθόδοξος Σύλλογος Μέγας Ἀθανάσιος, ἀπὸ τριετίας
δίδει μίαν μάχην. Τὴν μάχην ἐναντίον τῶν αἰσχροτάτων καλλιστείων. Τὴν
μάχην τοιαύτην διεξάγει χρησιμοποιῶν ποικίλα ὅπλα. Εἰδικαὶ ὁμιλίαι ἀπὸ
τῶν ἀμβώνων καὶ τῶν βημάτων Συλλόγων, ἄρθρα, προκηρύξεις, ἔντυπα,
φεἱ-βολάν, διαβήματα εἰς τὰς Ἐκκλησιαστικὰς καὶ Πολιτικὰς ἀρχάς, ἔντονοι
διαμαρτυρίαι ἐκ τῶν ὁποίων ἡ ἐντονωτέρα ὑπῆρξε ἡ τῆς 15 Μαΐου ἐ.ἔ.
διαμαρτυρία ἑκατοντάδων νέων, οἱ ὁποῖοι καὶ ἐπέτυχον τὴν ματαίωσιν τοῦ
προκριματικοῦ ἐκείνου διαγωνισμοῦ τῶν καλλιστείων. Ἰδοὺ τὰ ὅπλα. Ἀλλὰ
ἐκτὸς τῶν ἀνωτέρω τούτων ὅπλων ὁ Σύλλογος ἐχρησιμοποίησε καὶ τὸ ἀρχαῖον
τῆς Ὀρθοδοξίας ὅπλον. Ἐχρησιμοποίησε τὴν ἀγρυπνίαν. Τρεῖς φοράς. Ἡ πρώτη
ἀγρυπνία ἐγένετο εἰς τὸν Ἱ. Ναὸν Ἁγίου Δημητρίου (Ψυρρή). Ἡ δευτέρα εἰε τὸ Ἱδρυμα τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν (Μενάνδρου 4). Ἡ τρίτη ἡ ἐφετεινὴ ἐγένετο πάλιν εἰς τὸ Ἵδρυμα τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν,
ἧτο δὲ τὴν φορὰν αὐτὴν ἡ μεγαλοπρεπεστέρα ἐξ ὄλων. Ἡ ἀγρυπνία ἤρχισεν
εἰς τὰς 9 μ.μ. Ὁ εὐσεβὴς λαὸς συνέρεεν. Ἧτο συγκινητικὸν τὸ θέαμα νὰ
βλέπη τις ἀνθρώπους ἐργατικούς, οἱ ὁποῖοι ἐργάζονται σκληρὰ ὅλην τὴν
ἐβδομάδαδιὰ τὴν ἐξοικονόμησιν τοῦ ἐπιουσίου ἄρτου καὶ ἀναμένουν τὸ
ἀπόγευμα τοῦ Σαββάτου καὶ τὴν Κυριακὴν διὰ νὰ ἀναπαυθοῦν, νὰ θυσιάζουν
τὴν ἀνάπαυσιν καὶ νὰ προστρέχουν εἰς τὴν ἀγρυπνίαν καὶ νὰ μένουν μέχρι
τῶν πρωϊνῶν ὡρῶν ὡς στύλοι ἀκλόνητοι τῆς ὅλης παρατάξεως. Πρὸ τῆς 11ης ἡ
αἴθουσα μετὰ τοῦ ναϊδρίου τοῦ Ἱδρύματος εἶχον πληρωθῆ ἀσφυκτικῶς, ἐνῶ
πολλοὶ παρηκολούθουν ἔξωθεν. Δεκὰς πρεσβυτέρων καὶ διακόνων ἔλαβε μέρος.
Κατὰ τὸν ἐσπερινὸν ἐχοροστάτησεν καὶ ὀ Σεβ. Μητροπολίτης Ναυπακτίας καὶ
Εὐρυτανίας κ. Χριστόφορος, διὰ τῆς παρουσίας του ἐμψυχώσας οὐκ ὀλίγον τὸν ἀγωνιζόμενον ὑπὲρ τῆς εὐσεβείας λαόν.
Περὶ τὸ μεσονύκτιον μετὰ σχετικὴν ὁμιλίαν τοῦ ἱεροκήρυκος ὅλοι
ἐφοδιάσθησαν μὲ ἔνα ξύλινον σταυρόν, ἐπὶ τοῦ ὀποίου ἧτο γεγραμμένον τό: «ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ»
καὶ ἐξήλθομεν εἰς λιτανείαν. Τὶς ἠδύνατο νὰ μᾶς ἐμποδίση; Προηγεῖτο
ἡρωϊκὸς διάκονος κρατῶν τὸν Ἐσταυρωμένον τοῦ Ἰεροῦ Βήματος, εἵποντο οἱ
ἱερεῖς καὶ ὀ εὐσεβὴς λαὸς καὶ ἡ λιτανεία ἐπλαισιώνετο μὲ ἑκατοντάδα
ἀστυνομικῶν φοβούμενων, μήπως ἐκτραπῶμεν… Ἠ λιτανεία βραδέως ἐπροχώρει.
Ἱεροὶ ὕμνοι ἐψάλλοντο κατανυκτικῶς. Ὅλος ὁ λαὸς συμμετέσχεν εἰς τὴν
ψαλμωδίαν. Διήλθομεν διὰ τῆς ὁδοῦ Εὐριπίδου. Ἐκάμψαμεν καὶ εἰσήλθομεν
εἰς τὴν κεντρικωτάτην ὁδὸν Ἀθηνᾶς καὶ διὰ τῆς ὁδοῦ Σοφοκλέους εἰσήλθομεν
πάλιν εἰς τὴν ὁδὸν Μενάνδρου καὶ μετὰ μίαν ὥραν κατελήξαμεν εἰς τὸ
Ἴδρυμα. Συγκινητικὴ ἧτο ἡ διαδρομὴ τῆς λιτανείας. Ἱερὰ ἄσματα ψαλλόμενα
ἐδόνουν τὸν ἀέρα. Δεήσεις θερμαὶ ἀνεπέμφθησαν. Εἰς δὲ τὴν διασταύρωσιν
ὁδοῦ Ἀθηνᾶς καὶ Σοφοκλέους ὅλον τὸ πλῆθος ἐγονυπέτησε καὶ ἐδεήθη. Ὁ Ἐσταυρωμένος ἐκυριάρχει ἐν μέσω δάσους μικρῶν σταυρῶν τῶν ταπεινῶν καὶ ἀναξίων δούλων Του…
Ὅτε
ἡ λιτανεία ἔφθασε εἰς τὸ Ἵδρυμα, ὅλον τὸ πλῆθος συμποσούμενον εἰς μίαν
περίπου χιλιάδα ψυχῶν, ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν καὶ παιδίων – ἐθεάθησαν καὶ
παιδία νικῶντα τὸν γλυκύτατον ὕπνον καὶ λιτανεύοντα -ὅλον λέγομεν, τὸ
πλῆθος ἐκείνο ἐσταμάτησεν. Ἀπὸ δὲ τῶν βαθμίδων τῆς εἰσόδου τοῦ Ἱδρύματος
ὁ γράφων τὰς γραμμὰς ταύτας ἀπηύθηνεν πρὸς τὸν εὐσεβῆ λαὸν ὀλίγας
λέξεις ἐν εἴδει προσλαλιᾶς. «Ἀδελφοὶ
καὶ ἀδελφαί, μητέρες καὶ πατέρες! Ἡ κατὰ τῶν καλλιστείων διαμαρτυρία
ἔλαβεν ἐφέτος ἠπιώτερον χαρακτῆρα ἤ κατὰ τὰ παρελθόντα ἔτη καὶ τοῦτο,
διότι διὰ τῶν χειλέων τοῦ ἀξιοτίμου διευθυντοῦ τῆς Γ. Ἀσφαλείας Ἀθηνῶν Θεοδώρου Ρακιντζῆ ἐδόθη
ἡ ὑπόσχεσις, ὅτι τὰ καλλιστεῖα ταύτα εἶνε τὰ τελυταῖα. Δὲν θὰ
ἐπιτραποῦν ἄλλα. Κρατοῦμεν ὑπὸ σημείωσιν τὴν ὑπόσχεσιν καὶ ἐλπίζομεν ὅτι
ἡ ὑπόσχεσις αὕτη θὰ ἐκπληρωθῆ. Ἀλλὰ ἐὰν παρὰ πᾶσαν ἐλπίδα τὸ κράτος
ἀθετοῦν ὑποσχέσεις ἀνωτάτων βαθμούχων του ἐπετρέψη ἐκ νέου τὴν
διενέργειαν καλλιστείων, δηλοῦμεν παρρησία καὶ εἰς ἐπήκοον ἀνωτάτων
ἀστυνομικῶν, οἱ ὁποῖοι μετʼ εὐλαβείας παρηκολούθησαν ἀπόψε τὴν
λιτανείαν, ὅτι ἡμεῖς δὲν θʼ άπογοητευθῶμεν, ἀλλὰ θὰ συνεχίσωμεν
σφοδρότερον ἀγῶνα καὶ τὸ ράσον καὶ ἐμοῦ καὶ τῶν ἄλλων συναδέλφων, οἱ
ὁποῖοι παρίστανται τὴν στιγμὴν ταύτην, θὰ ὑψωθῆ καὶ θὰ γίνη σημαία μιᾶς ἐν Χριστῶ ἐπαναστάσεως
καὶ ὁ εὐσεβὴς λαὸς θὰ ἀκούση τὴν φωνὴν τῶν ποιμένων του καὶ θʼ
ἀκολουθήση συναγωνιζόμενος καὶ αὐτὸς μέχρι τῆς τελικῆς νίκης. Ἐλπίζομεν
ὅτι δὲν θὰ εἶνε μακρὰ ἡ ἡμέρα, καθʼἥν πελώριον κῦμα τῆς εὐσεβείας τοῦ
λαοῦ μας προερχόμενον ἀπὸ τὰς ἀστειρεύτους πηγὰς ποῦ ἤνοιξεν ὁ Σταυρὸς
τοῦ Κυρίου, θὰ σαρώση ὅλον τὸν κοινωνικὴν κοπρίαν καὶ θʼ ἀναδείξη τὸ
ἔθνος μας καὶ πάλιν ἔθνος ἅγιον βασίλειον ἱεράτευμα, λαὸν περιούσιον…».
Ἡ
ἀγρυπνία τῆς 25 πρὸς 26 Ἰουνίου 1955 ὑπὸ τὰς ἀνωτέρω συνθήκας γενομένη
ἀφῆκεν εἰς τοὺς λαβόντας μέρος ἀνεξαλείπτους ἐντυπώσεις. Ὑπῆρξεν μία
μικρογραφία τῶν ἀγρυπνιῶν καὶ λιτανειῶν ποὺ ἐγένοντο εἰς Κων)πολιν καὶ
εἰς ἄλλας μεγάλας πόλεις τῆς Βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας. Ἀσφαλῶς πρὸς τὰς
ὑπὸ τῶν Ἱερῶν Πατέρων τῆς Ὀρθοδοξίας γινομένας ἀγρυπνίας καὶ λιτανείας
συγκρινόμενα τὰ ἡμέτερα ὁμολογοῦμεν, ὅτι κλῆρος καὶ λαὸς ὑπολειπόμεθα
σφόδρα καὶ ὁμοιάζομεν μὲ νήπια ἀτελέστατα πρὸς ἄνδρας τελείους. Ἀλλὰ
παρʼ ὅλην τὴν ἀτέλειάν μας καὶ τὴν ἁμαρτολότητά μας δὲν θὰ παύσωμεν νὰ
θαυμάζωμεν τὰ ἠρωϊκὰ ἐκεῖνα κατορθώματα καὶ νʼ ἀγωνιζόμεθα ὅσον
δυνάμεθα, ἵνα καὶ ἡμεῖς κατὰ τι συντελέσωμεν, ἵνα μὴ σβεσθῆ ἀπὸ τὰς
διανοίας καὶ τὰς καρδίας τῶν νεωτέρων ἡ εἰκὼν τῆς Ὀρθοδοξίας. Μία ἀπαρχὴ
ἐγένετο. Ἄλλαι ἀγρυπνίαι καὶ λιτανεῖαι θʼ ἐπακολουθήσουν τελειότερα,
καὶ ἡ Ὁρθοδοξία θὰ φανῆ λαμπροτέρα. Ναὶ, λαμπροτέρα εἰς πεῖσμα ὅλων τῶν
αἱρετικῶν καὶ τῶν δαιμόνων ποὺ μισοῦν πᾶσαν ἐκδήλωσιν τοῦ ὀρθοδόξου καὶ
αἰσθήματος τοῦ λαοῦ μας.
Ἀλλὰ
τὶ μὲ τὰς ἀγρυπνίας καὶ λιτανείας σας κατωρθώσατε; θὰ μᾶς ἐρωτήσουν
ἴσως οἱ πολλοί. Ἰδού, θὰ μᾶς εἴπουν, τὰ καλλιστεῖα ἔγειναν. Ἰδοὺ ἐν μέσω
πολυθορύβου κοσμικῆς συγκεντρώσεως ἐξελέγη ἡ στὰρ Ἑλλάς, ἡ ὁποία, ἄλλοι
ταλαιπωροῦνται ἐπὶ ἐβδομάδας διὰ νὰ λάβουν διαβατήριον διὰ τὴν
Ἀμερικήν, αὐτὴ ἐντὸς μιᾶς ἡμέρας κατώρθωσε καὶ ἔλαβε τὸ διαβατήριόν της
καὶ ἐπέταξεν διὰ νὰ εἶνε παροῦσα εἰς τὴν διεθνῆ πορνικὴν ἔκθεσιν τοῦ
Λογκ-Μπήτς.
Ναί!
Ἔγειναν τὰ καλλιστεῖα. Ἀλλὰ δὲν ἐρωτᾶτε πῶς ἔγειναν; Ἔγειναν ἐν πρώτοις
ὑπὸ τὸν φόβον. Ἔγειναν ὑπὸ τὴν φύλαξιν χιλιάδος ἀστυφυλάκων, οἱ ὁποῖοι
καὶ αὐτοί, ἐὰν ἠδύναντο νὰ ἐνεργήσουν ἐλευθέρως καὶ συμφώνως μὲ τὴν
χριστιανικὴν συνείδησίν των, θὰ ἐτάσσοντο ἀνεπιφυλάκτως μαζύ μας καὶ θὰ
διέλυον πρῶτοι αὐτοὶ τὴν σφηκοφωεὰν αὐτὴν τοῦ Διαβόλου. Τὸ θεωροῦν
ἐξευτελιστικὸν διὰ τὴν ἀξιοπρέπειαν τοῦ Ἕλληνος ἀστυνομικοῦ νὰ ἐκτελοῦν
χρέη φρουρῶν μαγιὼ Καταλίνα καὶ ἐταιρείας Οὐνιβερσάλ. Ἔγειναν δʼ ἐφέτος
τὰ καλλιστεῖα χωρὶς καλλονάς! Ἐλάχισται προσῆλθον. Κρίσην δεινὴν διῆλθε
τὸ κρεοπωλεῖον τῆς ὁδοῦ Τσῶρτσιλ 29. Ποῦ ἡ παρελθοῦσα δόξα; Ποῦ τὸ
πλῆθος ἐκεῖνο τῶν ζωντανῶν ποὺ προσείλκυσε τὸ πρῶτον ἔτος ὁ διαγωνισμὸς
αὐτὸς τῆς αἰσχρότητος; Τότε προσῆλθον 1369 ἐφέτος οὐδὲ 3 δεκάδας
κοριτσιῶν κατώρθωσε νὰ συγκεντρώση ὁ Ἑωσφόρος. Ἐὰν ὅμως ἔλλειπεν ἡ
ἔντονος διαμαρτυρία ὄχι 1369 ἀλλὰ διπλάσιαι καὶ τριπλάσιοι θὰ
ἐνεφανίζοντο καὶ κάθε ἐπαρχιακὴ πόλις καὶ χωρίον καὶ συνοικισμὸς θὰ
ἐξέλεγε τὴν στὰρ καὶ τὴν μίς, διὰ νὰ φορέση μαγιὼ Καταλίνα. Τὸ κακὸν
περιωρίσθη εἰς τὸ ἐλάχιστον. Τὰ καλλιστεῖα ἐκπνέουν. Ὁ ἀγὼν θὰ
συνεχισθῆ. Ἐν ἐπιφυλακῆ αἱ δυνάμεις. Ἡ νίκη θὰ εἶναι τῆς Ὀρθοδοξίας, ἡ
ὁποία δὲν ἀνέχεται τοιαῦτα αἴσχη.
***
Ἀγαπητοὶ ἀναγνῶσται τῆς «Σπίθας»!
Τʼ ἀνωτέρω ἐγράφησαν μὲ ζωηρὰν τὴν ἐλπίδα, ὅτι ὄχι μόνον εἰς τὴν
πρωτεύουσαν τῆς Ἑλλάδος, ἀλλὰ καὶ εἰς τὰς ἄλλας πόλεις καὶ εἰς τὰ χωρία ὁ
εὐσεβὴς λαὸς πρέπει νὰ εἶνε ἔτοιμος, ἵνα μὲ τὰ ὅπλα τοῦ Φωτὸς ἀποκρούη
τὸ κακόν. Εἰς ἠμέρας Ἐθνικῆς θλίψεως καὶ συμφορᾶς, εἰς ἡμέρας μεγάλων
πειρασμῶν καὶ δημοσίων σκανδάλων, εἰς ἡμέρας καὶ νύκτας, κατὰ τὰς ὁποίας
ὁ Ἑωσφόρος καὶ τὰ κατὰ πόλεις καὶ χωρία ὄργανα ζητοῦν μὲ τὴν νεοειδωλολατρείαν των
νὰ κρημνίσουν τὴν Ἐκκλησίαν, νὰ διαλύσουν τὴν χριστιανικὴν πίστιν καὶ
ἠθικήν, οἰ κώδωνες τῶν Ναῶν ἄς κρούωνται, ὁ ορθόδοξος λαὸς ἄς καλῆται
εἰς α’γρυπνίας καὶ λιτανείας καὶ οἱ ἱερεῖς ἄς ἀναγιγνώσκουν εἰς ἐπήκοον
πάντων τὰς ὁμιλίας ἐκείνας, τὰς ὁποίας Μ. Πατέρες καὶ Διδάσκαλοι
ἐξεφώνουν ἐν καιρῶ ἀγρυπνιῶν καὶ λιτανειῶν. Ἡ ἐν Γεθσημανὴ ἀγρυπνία τοῦ Κυρίου
θὰ εἶνε τὸ αἰώνιον ὑπόδειγμα τῆς ἀγρυπνούσης Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία καὶ ἐὰν
ἕν μόλις μέλος αὐτῆς κινδυνεύη νὰ ἀπολεσθῆ καὶ νὰ γίνη βορὰ τοῦ νοητοῦ
λύκου, θὰ εἰσέρχεται εἰς τὴν ἀγωνίαν καὶ θὰ προσεύχεται ἐντόνως καὶ
ἐκτετῶς. Ἡ ἀγρυπνία τῶν πρώτων χριστιανῶν ἀπηλευθέρωσε τὸν Ἀπόστολον Πέτρον ἐκ τῆς φυλακῆς, ὡς ἡ βίβλος τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων ἐξιστορεῖ. Ἡ ἀγρυπνία, ἡ ἐν τῶ μεσονυκτίω εὐχαριστία καὶ δέησις τοῦ ἄλλου κορυφαῖου Ἀποστόλου Παῦλου,
φυλακισμένου διὰ τὴν μαρτυρίαν τοῦ Ἰησοῦ ἐν ταῖς φυλακαῖς τῶν Φιλίππων,
ἔσεισε καὶ ἤνοιξε τὰς πύλας καὶ ἔφερεν εἰς συναίσθησιν καὶ μετάνοιαν
τὸν δεσμοφύλακα (Ἴδε Πράξ. Ἀποστόλων 12, 1-13, 16, 25-34). Αἱ ἐν ταῖς
κατακόμβαις τῆς Ρώμης καὶ σπηλαίοις τῆς γῆς ἀγρυπνίαι τῶν χριστιανῶν τῶν
πρώτων αἰώνων ἐποίησαν θαύματα μεγάλα.
Ἀγρυπναίαι καὶ λιτανεῖαι! Ἔνδοξα
ὅπλα τῆς Ὀρθοδοξίας ποῦ εἶσθε; Διατὶ μείνατε ἀχρησιμοποίητα; Εὐλαβεῖς
ἰερεῖς τοῦ Ὑψίστου! Ἐγερθῆτε! Πορευθῆτε εἰς τὰς ὁπλοθήκας τοῦ Πνεύματος.
Λάβετε τὰ ὅπλα. Στιλβώσατε τὰς ρομφαίας. Ὁπλίσατε τὸν εὐσεβῆ λαόν. Καὶ
ἐξέλθετε εἰς πόλεμον. Μὴ φοβηθεῖτε. Διʼ οἱονδήποτε φάσεων καὶ ἐὰν διέλθη
ὁ ἀγὼν νὰ εἶσθε βέβαιοι ὅτι ἡ νίκη θὰ εἶνε νίκη τῶν πιστῶν, οἱ ὁποῖοι
μὲ τὴν ἀπόφασιν τοῦ θανάτου θὰ ἀγωνισθοῦν ὑπὲρ τῶν ὁποίων οἱ βράχοι τοῦ
Γολγοθὰ ἐβάφησαν μὲ τὸ αἵμα τοῦ Θεανθρώπου καὶ μυριάδες μάρτυρες
ἐθυσιάσθησαν κατὰ τοὺς παλαιοτέρους καὶ νεωτέρους χρόνους. Ὁ ἀγὼν συνεχίζεται. Ὅσοι πιστοί!
__________
* Ἐκ τοῦ πλήθους τῶν κηρυγμάτων τῶν Μ. Πατέρων ὑπὲρ τῆς ἀγρυπνίας ἀναφέρω ἐδῶ μερικά. Οὕτω ὁ Μ. Βασίλειος
κηρύττει ὅτι ὁ λαὸς ἐκ νυκτὸς ὀρθρίζει ἐπὶ τὸν οἶκον τῆς προσευχῆς καὶ
ἐν πόνω καὶ ἐν θλίψει καὶ συνοχῆ δακρύων ἐξομολογεῖται τῶ Θεῶ καὶ ψάλλει εἰς καὶ ὅλοι οἱ ἄλλοι ἀπηχοῦν καὶ οὔτω ἐν ποικιλία τῆς ψαλμωδίας διέρχονται τὴν νύκτα
καὶ ὅτι αἱ τοιαῦται ἀγρυπνίαι καὶ προσευχαὶ καὶ κοιναὶ ψαλμωδίαι
εὑρίσκονται ἐν τιμῆ πολλῆ εἰς ὅλας τὰς Ἐκκλησίας τῆς Ὀρθοδοξίας (Migne
Ἑλλ. Πατρολ. Τ. 32,764). Ὁ Μέγας Γρηγόριος ὁ Ναζιανζηνὸς ἐν τοῖς
ποιήμασι αὐτοῦ μετὰ συγκινήσεως ἐνθυμεῖται τὰς ἱερὰς ἀγρυπνίας, τὰς
παννυχίδας, κατὰ τὰς ὁποίας ὁ εύσεβὴς λαὸς ἵστατο ἐν τῶ Ναῶ ὡς στῦλος
ἀκλόνητος καὶ ἀνέπεμπε τὰς προσευχάς (Migne Ἑλλ. Πατρολ. Τ. 37, 1388). Ὁ δὲ Ἱ. Χρυσόστομος
εἰς πλεῖστα μέρη τῶν ὁμιλιῶν του ὁμιλεῖ περὶ ἀγρυπνίας, ἰδίως δὲ εἰς
τὴν 26ην ὁμιλίαν εἰς τὰς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων ἐξ ἀφορμῆς τῆς ἐν
φυλακαῖς Φιλίππων τῆς Μακεδονίας ἀγρυπνίας τοῦ Ἀποστόλου Παύλου πλέκει
θερμότατων ἐγκώμιον τῶν ἀγρυπνούντων Χριστιανῶν καὶ λέγει ὅτι οἱ
τοιοῦτοι χριστιανοὶ ὁμοιάζουν μὲ τὰ ἄνθη τὰ ὁποία ὅλην τὴν νύκτα
ἀναπνέουν τὸ ὀξυγόνον καὶ τὴν πρωΐαν προβάλλουν δροσερὰ τὰς κορυφάς των.
Ἀναπνέουν τὰ ἄνθη; Ἀναπνέετε καὶ σεῖς, ὦ πιστοί, τὸν Χριστὸν ἐν ταῖς ἀγρυπνίαις.
Συνιστᾶ δὲ ἵνα τὸ μεσονύκτιον διʼ ὁλίγα λεπτὰ ἐγείρουν οἱ γονεῖς τὰ
τέκνα των ἐκ τοῦ ὕπνου καὶ ὅλη ἡ οἰκογένεια νὰ προσεύχεται. Σημειωτέον,
ὅτι παρὰ τοῖς ἀρχαίοις Χριστιανοῖς ὑπῆρχε ἡ ἰδέα, ὅτι καὶ αὐτὴ ἡ σφαῖρα
τῆς γῆς ἐπὶ ἕνα δευτερόλεπτον σταματᾶ, ἵνα αἰνέση καὶ αὐτὴ τὸν Κύριον… Ὁ
Ἰσίδωρος ὁ Πηλουσιώτης ἐν ἐπιστολῆ 130η -Ι) συνιστᾶ τὴν
ἀγρυπνίαν, ἡ ὁποία εἶναι ξένη καὶ ἄγνωστος μεταξὺ τῶν γαστριμάργων καὶ
τῶν ὑπερηφάνων καὶ τῶν τετυφωμένων καρδιῶν. Ὁ Ἰσαὰκ ὁ Σύρος ἐν τῶ
Γ΄ λόγω ἀναφέρι τὸ παράδειγμα πνευματικοῦ πατρός, ὅστις ἔλεγεν ὅτι
ὁσάκις ἠγρύπνει τὴν νύκτα καὶ προσηύχετο διέρχετο τὴν ἡμέραν μακρὰν
γηΐνων λογισμῶν, ἐν ἱερᾶ ἐκστάσει καὶ ἐκπλήξει. Ὁ δὲ ἅγιος Θεόδωρος ὁ Στουδίτης
ἐν ταῖς κατηχητικαῖς ὁμιλίαις αὐτοῦ (Ἴδε 101ην καὶ 121ην) λέγει ὅτι ὁ
καιρὸς οὖτος εἶνε καιρὸς ἀγρυπνίας καὶ σπουδῆς καὶ βίας. Βοᾶτε καὶ
σαλπίζετε διαρκῶς καὶ ὁ Σατανᾶς μένει μακρὰν τῶν κατασκηνώσεων σας.
