Ὁ ἐκφυλισμὸς τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἑορτῶν καὶ πανηγύρεων Μέρος Α'

 

Ὁ ἐκφυλισμὸς τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἑορτῶν καὶ πανηγύρεων Μέρος Α'

Πῶς ἡ παράδοσις μπορεῖ νὰ ἐκφυλιστεῖ σὲ φολκλὸρ

π. Ἀντωνίου Χρήστου

Τὸ καλοκαίρι, ἐκτὸς ἀπὸ ἐποχὴ διακοπῶν, εἶναι καὶ γεμάτο μὲ μνῆμες ἰδιαίτερα λαοφιλῶν ἁγίων. Ἡ ἐπαρχία γεμίζει ἀπὸ κόσμο, ντόπιους καὶ τουρίστες, ἀλλὰ ἡ ἐπίσκεψὴ τοὺς συμπίπτει πολλὲς φορὲς μὲ τὴ μνήμη-πανήγυρι τοῦ πολιούχου ἑνὸς χωριοῦ ἢ πολλῶν καὶ γραφικῶν ἐξωκλησιῶν στὴν ἠπειρωτικὴ καὶ τὴ νησιωτικὴ Ἑλλάδα.

Ὅλοι μᾶς, λίγο, πολύ, ἀπὸ τὰ παιδικὰ μᾶς χρόνια μέχρι καὶ σήμερα ἔχουμε νὰ θυμηθοῦμε κάτι ἀπὸ τὴ συμμετοχὴ μᾶς σὲ τέτοιες πανηγύρεις. Μερικοὶ μάλιστα δὲν θεωροῦν ὅτι ἔκαναν καλοκαίρι ἂν δὲν βρίσκονταν στὴν πανήγυρι ἑνὸς ἁγίου ποὺ ἑόρταζε. Μέχρι ἐδῶ ὅλα καλά, εὐλογημένα καὶ ἅγια.

Ἡ Ἐκκλησία μᾶς, σὲ ό,τί κάνει, πάντα ἔχει σκοπὸ τὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ μνήμη τοῦ ἁγίου, ποὺ ἑορτάζεται πάντα τὴν ἡμέρα ποὺ αὐτὸς ἐκοιμήθη, σκοπὸ ἔχει καὶ τὸν δικὸ μᾶς ἁγιασμὸ ἀπὸ τὴ μίμηση αὐτοῦ. Τὸ κέντρο τῆς ζωῆς μᾶς (καὶ ὄχι μόνο τῆς λατρευτικῆς, ποὺ λέγουν κάποιοι) εἶναι ἡ Θεία Λειτουργία. Γι' αὐτὸ ἡ ἱερὰ πανήγυρις κέντρο καὶ κορύφωση ἔχει τὴ μετοχὴ μᾶς στὰ ἄχραντα Μυστήρια. Ὁ πανηγυρικὸς Ἑσπερινὸς καὶ ἡ παράκληση τοῦ ἁγίου μᾶς προετοιμάζουν, ἀλλὰ δὲν ἀντικαθιστοῦν σὲ καμμία περίπτωση τὸ Μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας. Τὸ ἕνα εἶναι Μυστήριο, τὰ ἄλλα Ἀκολουθίες!

Θεμελιώδης διαφορά, ποὺ ὁ ἁπλὸς κόσμος δὲν δείχνει νὰ τὴν ὑπολογίζει. Ὅποια Ἀκολουθία γίνεται, Λειτουργία τὴ λέει καὶ τὸ χειρότερο εἶναι ὅτι δὲν ὁριοθετεῖ, ὅπως ἡ Ἐκκλησία μᾶς θέλει, τὴν πανήγυρι στὴ ζωὴ τοῦ.

Πῶς νὰ μετέχει ὅμως κανεὶς τῆς Θείας Λειτουργίας, ὅταν φροντίζει νὰ συμμετέχει στὶς «φιέστες» ποὺ στήνουν διάφοροι σύλλογοι παραμονὲς μίας ἑορτῆς μετὰ τὸν Ἑσπερινό; Ἡ ἀκρίβεια εἶναι ὅτι προσφέρεται κάτι νηστίσιμο γιὰ νὰ προετοιμαστοῦμε νὰ κοινωνήσουμε τὴν ἄλλη μέρα. Αὐτὸ στὴν πράξη ἀνατρέπεται. Διοργανώνονται ἐμποροπανηγύρεις πέριξ τῆς ἐκκλησίας, μὲ ἀποτέλεσμα, ὅταν γίνεται ἡ λιτάνευση τῆς ἱερᾶς εἰκόνας, αὐτὴ πολλὲς φορὲς νὰ περνάει ἀνάμεσα σὲ ἐμπορεύματα καὶ μάλιστα ἀκατάλληλα, ὅπως π.χ. ἐσώρρουχα, πράγμα ποὺ δὲν ἁρμόζει.  

Μετὰ τὸ τέλος τῆς λιτανείας, ξεκινᾶ τὸ γλέντι μὲ ὀργανοπαῖκτες καὶ τραγουδιστές, φαγοπότι, χοροὺς καὶ κραιπάλη ἕως τὸ πρωί. Ἀποτέλεσμα: χιλιάδες κόσμος στὸν Ἑσπερινὸ καὶ στὸ γλέντι, μερικὲς ἑκατοντάδες μόνο τὸ πρωὶ καὶ ἀπὸ αὐτοὺς ἐλάχιστοι κοινωνοῦν. Ἀλήθεια, γι' αὐτὸ μαρτύρησαν οἱ ἅγιοι; Γιὰ τὸ κέρδος εἶναι οἱ πανηγύρεις; Μάλιστα, δὲν ἐξαιρῶ ἐδῶ καὶ τὸ «ἱερὸ παζάρι» ποὺ στήνεται καὶ ἐντὸς τοῦ ἱεροῦ ναοῦ πολλὲς φορές. Ὅλοι ξέρουμε τὶ ἔκανε ὁ Χριστὸς μᾶς ὅταν συνάντησε ἀντίστοιχο θέαμα στὰ Ἱεροσόλυμα, ἀλλὰ ἐμεῖς δὲν παίρνουμε τὸ μήνυμα…!

Θὰ πεῖ κάποιος: «Μὰ ὅλα αὐτὰ εἶναι παράδοση, γίνονται πολλὰ χρόνια κ.τ.λ. Δέν μποροῦμε νὰ τὰ ἀλλάξουμε». Στὴν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας ἦταν τὸ γλέντι νὰ γίνεται μετὰ τὴν Θείαν Λειτουργίαν, τὸ μεσημέρι, καὶ ὄχι τὸ βράδυ, ὅπως ἔχει ἐπικρατήσει τὶς περισσότερες φορές. Δὲν εἶπε κανεὶς νὰ μὴ φᾶνε ψωμὶ οἱ πραγματευτὲς ποὺ φέρνουν τὰ ἐμπορεύματὰ τούς, ἀρκεῖ νὰ σέβονται τὴν ἱερότητα τοῦ χώρου καὶ τῆς στιγμῆς. Ἂν ὑπάρχει διακριτικότητα, ὅλοι ὠφελοῦνται.

 
Τὸ πανηγύρι μὲ εὐλογία τῆς Ἐκκλησίας ἐπιτρέπει ψάρι, ὅμως δὲν καταλύεται ἡ νηστεία τῆς Τετάρτης καὶ τῆς Παρασκευῆς μὲ κρέατα καὶ ἄλλα ἀρτύσιμα, ὅπως γίνεται συνήθως. Ποιὸν ἅγιον νὰ τιμήσουμε ἔτσι; Κοσμικά; Ἁμαρτωλά; Τέτοια πανηγύρια μόνο ὁ Διάβολος τὰ θέλει καὶ ὅσοι ξεχνοῦν τὶ εἶναι Ὀρθόδοξος Χριστιανὸς καὶ ποιὰ ἡ ἀποστολὴ μᾶς στὸν κόσμον.
 

Ἂς ζοῦμε λοιπὸν μὲ χαρὰ τὶς ἱερὲς πανηγύρεις μᾶς, ὅταν εἴμαστε πραγματικὰ πιστοί, πραγματικὰ προσκυνητὲς καὶ ὄχι μόνο τουρίστες περιφερόμενοι, ποὺ συμμετέχουμε σὲ ἕνα «φολκλὸρ» τὸ ὁποῖο ξεθωριάζει τὴν ἑπομένη τῆς μνήμης τοῦ ἁγίου. Ἐμεῖς, οἱ κληρικοί, ἄς διαφωτίσουμε ἀνάλογα τὸν κόσμο καὶ οἱ ἄρχοντες καὶ οἱ πανηγυριστὲς  ἂς ταπεινωθοῦν καὶ  ἄς ὑπακούσουν γιὰ ὄφελος ὅλων. Καλὲς πνευματικὲς ἱερὲς πανηγύρεις εὔχομαι. Νὰ ζήσουμε, ἀδελφοὶ μοῦ. Ἀμήν!