ΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ἈΓΙΟΥ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΜΡΙΑΤΣΙΑΝΙΝΩΦ

  

 ΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ἈΓΙΟΥ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΜΡΙΑΤΣΙΑΝΙΝΩΦ

ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟΝ ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΝ (ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζκ) - ἘΚΔΟΣΗ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ ΤΟΜΟΣ Ἀ'

Οἱ ἅγιοι Δημήτριος τοῦ Ροστὼφ καὶ Τύχων τοῦ Βορονὲζ ἀσκοῦντο σὲ πνευματικὲς θεωρίες:
• σὲ ἅγιες σκέψεις γύρω ἀπὸ τὴν ἐνσάρκωση τοῦ Θεοῦ Λόγου, τὴν ἐπίγεια ζωὴ Τοῦ, τὰ φρικτὰ καὶ σωτήρια πάθη Τοῦ, τὴν ἔνδοξο Ἀνάστασιν Του καὶ Ἀνάληψιν Του.
• σὲ σκέψεις γύρω ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο, τὸν προορισμὸ τοῦ, τὴν πτώση τοῦ, τὴν ἀναγέννηση τοῦ ἀπὸ τὸν Λυτρωτἠν, καὶ γύρω ἀπὸ ὅλα τὰ βαθιὰ μυστήρια τοῦ Χριστιανισμοῦ.

α. Αἱ πνευματικὲς θεωρίες εἶναι ἐπικίνδυνες

Τὶς ἱερὲς αὐτὲς σκέψεις, ὁ ὅσιος Πέτρος ὁ Δαμασκηνός, καθὼς καὶ ἄλλοι ἀσκητικοὶ συγγραφεῖς, τὶς κατατάσσει στὶς πνευματικὲς θεωρίες, καὶ στὴν κατηγορία τῶν θεωριῶν τὶς προσδιορίζει στὸν τέταρτο βαθμό.

Πνευματικὴ θεωρία εἶναι ἡ θέα κάποιου μυστηρίου καὶ φανερώνεται στὸν ἀσκητή, ὅπως τὸ βλέπομε στὰ ἔργα τοῦ ὁσίου Πέτρου, ἀνάλογα μὲ τὴν κάθαρσὴ τοῦ καὶ μὲ τὴν μετάνοια τοῦ.
Ἡ μετάνοια ἔχει δικὰ τῆς στάδια. Καὶ οἱ πνευματικὲς θεωρίες δικοὺς τοὺς βαθμούς. Τὰ μυστήρια τοῦ χριστιανισμοῦ ἀποκαλύπτονται στὸν ἀσκητὴ βαθμιαῖα, ἀνάλογα μὲ τὴν πνευματικὴ τοῦ κατάσταση. Οἱ πνευματικὲς θεωρίες, ἢ εὐσεβεῖς σκέψεις, τῶν ἁγίων Δημητρίου καὶ Τύχωνος, ἐκφράζουν τὴν πνευματικὴ τοὺς κατάσταση. Ὅποιος ἐπιθυμεῖ νὰ ἀσκηθῆ σὲ πνευματικὲς θεωρίες,  ἂς διαβάζει τὰ συγγράμματὰ τοὺς καὶ τότε στὶς θεωρίες τοῦ δὲν θὰ κινδυνεύει νὰ πέσει σὲ πλάνη καὶ θὰ τοῦ εἶναι πολὺ ὠφέλιμες στὴν ψυχή.

Μά, προσοχή! Ἐὰν ὁ ἀσκητὴς δὲν ἔχει καθαρθῆ μὲ τὴν μετάνοια καὶ δὲν ἔχει ἀκριβὴ γνώση τῆς Πίστεως, ἡ θεωρία θὰ τὸν ζημιώσει. Ὁ ἀληθινὸς ἀσκητὴς δὲν ἐπιτρέπει ποτὲ στὸν ἑαυτὸ τοῦ ἰσχυρόγνωμες σκέψεις, ποὺ σίγουρα εἶναι καρπὸς πλάνης καὶ γι' αὐτὸ φέρνουν ἐπιβλαβὴ ἀποτελέσματα πλάνης καὶ τὸν ὁδηγοῦν στὸν γκρεμό, στὴν πτώση.

Οἱ ἅγιοι εἶχαν μάθει πολὺ καλά, μὲ ἀκρίβεια ἀκόμη καὶ στὶς λεπτομέρειες, τὴν Ὀρθόδοξον θεολογία. Καὶ γι' αὐτό, μπόρεσαν μὲ τὴν ἅγια τοὺς ζωή, νὰ ἀνέβουν στὸ ὕψος τῆς χριστιανικῆς τελειότητας. Ἡ πνευματικὴ θεωρία ἦταν γι' αὐτοὺς κάτι τὸ φυσικό. Μὰ δὲν εἶναι καθόλου φυσικὸ γιὰ τὸν «ἀσκητή», ποὺ δὲν ἔχει οὔτε τὴν στοιχειώδη γνώση τῆς θεολογίας καὶ δὲν ἔχει καθαρθῆ μὲ τὴν μετάνοια. Γι' αὐτὸ οἱ ἅγιοι Πατέρες ἀπαγόρευαν στοὺς ἀρχαρίους καὶ γενικὰ αὐτοὺς τοὺς μοναχούς, ποὺ δὲν εἶχαν προετοιμασθῆ μὲ τὴν μελέτη καὶ μὲ τὸν κατάλληλο τρόπο ζωῆς, νὰ ἀσχολοῦνται μὲ τὴν «θεωρία».

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος λέγει: «Δογμάτων βυθός, βαθὺς νοῦς δε ἡσυχαστοῦ ἅλλεται οὐκ ἀκινδύνως ἐν ἀυτοῖς. Οὐκ ἀσφαλὲς μετ' ἐσθῆτος νήχεσθαι· οὐδὲ πάθος ἔχοντα, θεολογίας ἅπτεσθε» (Λόγος ΚΖ', 9).

Μὲ ἄλλα λόγια:

«Τὰ δόγματα εἶναι πολὺ βαθιὲς ἔννοιες. Εἶναι σὰν ἕνας ἀνεξερεύνητος θαλάσσιος βυθὸς σὰν ἕνας βαθὺς βυθός. Ὁ νοῦς τοῦ ἡσυχαστοῦ "βουτάει" συνεχῶς σ' αὐτὸν τὸν βυθό. Μὰ αὐτὸ δὲν εἶναι κάτι τὸ ἀκίνδυνο. Ὅπως δὲν μπορεῖς νὰ τὸ ἔχεις σίγουρο ὅτι θὰ γλυτώσεις, ἅμα κολυμπᾶς ντυμένος, ἔτσι δὲν πρέπει νὰ ἐλπίζεις καὶ ὅτι θὰ πᾶς καλά, ἂν παρ' ὅτι ἐξακολουθεῖς νὰ ἔχεις κάποιο πάθος, τολμᾶς καὶ ἀσχολεῖσαι μὲ τὴν θεολογία».

Αὐτὰ τὰ λόγια εἶναι προειδοποίηση γιὰ τοὺς ἡσυχαστές. Καὶ ἡσυχαστὲς ἐπιτρέπεται νὰ γίνωνται μόνο οἱ δόκιμοι, οἱ πεπειραμένοι μοναχοί.
 
β. Ἡ πλάνη

Τὴν παλαιότερη ἐποχὴ πολλοὶ μοναχοὶ ἔπεσαν σὲ ὀλέθριες πλάνες, ἀποκλειστικὰ καὶ μόνο ἐπειδὴ ἐπέτρεψαν στὸν ἑαυτὸ τοὺς νὰ ἐρευνήσουν δόγματα ἐπάνω ἀπὸ τὶς δυνάμεις τούς. «Μοναχὸς ταπεινόφρων», διδάσκει ὁ ἅγιος Ἰωάννης, «οὐ πολυπραγμονήσει ἄρρητα, ὁ δὲ ὑπερήφανος πολυπραγμονήσει κρίματα» (Λόγος ΚΕ', 11).

Μὲ ἁπλὰ λόγια: «Ὁ ταπεινόφρων μοναχὸς ποτὲ δὲν θὰ τολμήσει νὰ ἀσχοληθῆ μὲ τὰ ἄρρητα θεῖα μυστήρια, θεωρώντας τὸν ἑαυτὸ τοῦ ἄξιο νὰ ἐμβαθύνει σ' αὐτά! Ἀντίθετα, ὁ ὑπερήφανος αὐτὸ θὰ τὸ ἀποτολμήσει! θὰ προσπαθήσει ἀκόμη καὶ τὰ κρίματα τοῦ Θεοῦ νὰ ἀποσαφηνίσει φορτώνοντας τὴν ψυχὴ τοῦ κρίμα».

Πράγματι! Διὰ ἐκεῖνον ποὺ εἶναι πνευματικὰ ἀνώριμος καὶ ἀκατάλληλος γιὰ τέτοιο ἔργο, ἡ ἐπιθυμία νὰ ἀναχωρήσει σὲ πνευματικὲς θεωρίες εἶναι ὑποβολὴ ἀλαζονείας, δηλ. εἶναι καρπὸς μιᾶς ὑπερήφανης καὶ ἀσύνετης ἐπιθυμίας. Ἄσκησε τὸν ἑαυτὸ σοῦ στὴν προσευχὴ καὶ στὴν μελέτη γιὰ τὴν οἰκοδόμηση τῆς ψυχῆς σοῦ. Καὶ τότε ἡ ἄσκηση σοῦ θὰ γίνει μόνη τῆς πνευματικὴ θεωρία καὶ μάλιστα ἀσφαλὴς καὶ εὐπρόσδεκτη στὸν Θεόν.

Ὅταν τὰ αἰσθητήρια τῆς ὁράσεως, τὰ μάτια μᾶς, θεραπευθοῦν ἀπὸ τὴν τύφλωση, βλέπομε, γιατὶ βλέπομε μὲ τὰ αἰσθητήρια ὄργανα μᾶς. Ἔτσι καὶ ὅταν ὁ νοῦς μᾶς καθαρθῆ ἀπὸ τὴν ἀρρώστεια τῆς ἁμαρτίας, ἀρχίζει ἐντελῶς φυσικὰ νὰ βλέπει τὰ μυστήρια τοῦ χριστιανισμοῦ. Ἔχετε ἐμπιστοσύνη στὸν Θεό. Τίποτε δὲν πάει χαμένο. Ἂν εἶναι καλὸ γιὰ σένα καὶ γενικὰ γιὰ τὸν Χριστιανισμό, νὰ γίνεις θεατὴς καὶ διδάσκαλος τῶν ἄρρητων μυστηρίων, ὁ Θεὸς ὁπωσδήποτε θὰ σοῦ τὸ δώσει αὐτὸ τὸ χάρισμα. Μὰ ἂν κάτι τέτοιο δὲν εἶναι θέλημα τοῦ Θεοῦ γιὰ σένα, ἄφησε τὸ καὶ ἀγωνίσου γιὰ ἐκεῖνο ποὺ εἶναι θέλημα τοῦ Θεοῦ, δηλαδή, γιὰ τὴ σωτηρία σοῦ.

Προσπάθησε νὰ ἀποκτήσεις καθαρὴ προσευχὴ: συνδυασμένη μὲ τὸ αἴσθημα τῆς μετάνοιας καὶ τοῦ πένθους, μὲ τὴν μνήμη θανάτου, μὲ τὴν κρίση τοῦ Θεοῦ καὶ μὲ τὰ τάρταρα τοῦ ἅδου ὅπου καίουν αἰώνιες φλόγες καὶ βασιλεύει τὸ αἰώνιο σκοτάδι. Μὲ τέτοια προσευχὴ δὲν θὰ κινδυνεύσεις ποτέ, νὰ πέσεις σὲ πλάνη.

Αὐτὴ ἡ προσευχὴ εἶναι ἡ πιὸ καλὴ προϋπόθεση τῆς πνευματικῆς θεωρίας.  Αὐτὴ μᾶς δίνει τὴ μεγαλύτερη ψυχικὴ ὠφέλεια.