Οι δύο προφητείες του Αγίου Συμεών του Θεοδόχου

Εν Πειραιεί  1-2-2013
Πρωτοπρεσβ. π. Άγγελος Αγγελακόπουλος εφημέριος Ι. Ν. Αγίας Παρασκευής Καλλιπόλεως Πειραιώς

Σύμφωνα με τον Ευαγγελιστή Λουκά, ο δίκαιος Συμεών, αφού ευλόγησε την Θεοτόκο και τον Ιωσήφ, στράφηκε προς την Θεοτόκο και της είπε δύο θαυμαστές προφητείες. Η πρώτη αναφερόταν στο πρόσωπο του Θεανθρώπου Χριστού: «Ιδού ούτος κείται εις πτώσιν και ανάστασιν πολλών εν τω Ισραήλ και εις σημείον αντιλεγόμενον». Η δεύτερη αναφερόταν στο πρόσωπο της Θεοτόκου «Και σου δε αυτής την ψυχήν διελεύσεται ρομφαία, όπως αν αποκαλυφθώσιν εκ πολλών καρδιών διαλογισμοί»[1]. Ας δούμε την ερμηνεία των δύο αυτών προφητειών.

Η πρώτη προφητεία αποτελείται από δύο μέρη. Το πρώτο μέρος είναι: «Ιδού ούτος κείται εις πτώσιν και ανάστασιν πολλών εν τω Ισραήλ».

Εδώ λέγεται και ερμηνεύεται από τον ίδιο τον άγιο Συμεών τον θεοδόχο πώς ο Χριστός είναι πτώση πολλών και ανάσταση. Λέει, λοιπόν, ότι αυτός ο Θεός Λόγος, που ενηπίασε και βαστάζεται τώρα από τον άγιο Συμεών, επειδή είναι φύσει ζωή, θα γίνει ανάσταση μεν στους πιστούς, επειδή ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ζωής είναι το να ζωογονεί και να ανιστά τους νεκρούς. Στους μεν απειθείς και απίστους θα γίνει εκ του εναντίου πτώση, όχι διότι Αυτός τους καταβάλλει και τους κάνει να πίπτουν – αλλοίμονο! ο Θεός δεν είναι αίτιος πτώσεως, αλλά αναστάσεως – αλλά διότι εκείνοι, αν και αυτεξούσιοι, σκόνταψαν εξαιτίας της απειθείας τους στο κατά Χριστόν Μυστήριο και έπεσαν ή πίπτουν συνεχώς. Γι’αυτό και ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος λέει περί των Ιουδαίων ότι προσκόπτουν στην σάρκα του Χριστού και ο ιερός Αμφιλόχιος ότι ο Χριστός είναι πτώση των απίστων Ιουδαίων και ανάσταση των πιστευόντων Εθνών. Ο δε Θεοφόρος Μάξιμος ο Ομολογητής τονίζει ότι ο Χριστός νοείται ως πτώση των παθών και των πονηρών λογισμών κάθε πιστού και ως ανάσταση των αρετών και κάθε θεοφιλούς λογισμού.

Το δεύτερο μέρος είναι: «Και εις σημείον αντιλεγόμενον».

Σημείο αληθώς ξένο είναι η σάρκωση του Θεού Λόγου, κατά τον ιερό Θεοφύλακτο. Με το να είναι ο Χριστός διπλός, δηλ. Θεός και άνθρωπος, προβάλλει και τις ενέργειες διπλές, ανάλογες με τις διπλές φύσεις Του. Πότε μεν ως άνθρωπος πεινά, διψά, απεύχεται να πιεί το ποτήριον του θανάτου, σταυρώνεται, πάσχει, θανατώνεται και θάπτεται. Πότε μεν ως Θεός ενεργεί παράδοξα θαύματα, τρέφει μυριάδες ανθρώπων, ανασταίνει νεκρούς, διώκει δαίμονες, ανασταίνεται εκ νεκρών, αναλαμβάνεται στον υπερουράνιο τόπο και κάθεται στα δεξιά του Πατρός. Τα μεν είναι ίδια της ανθρωπότητος, τα δε της θεϊκής εξουσίας. Γι’αυτό όποιος θεωρεί και αποδέχεται αυτές τις διπλές ενέργειες του Χριστού, δεν λαμβάνει αντιλογία, αμφιβολία τί από τα δύο είναι ο Χριστός, Θεός ή άνθρωπος, επειδή πιστεύει ότι ο Χριστός είναι ένας μεν κατά την υπόσταση και το πρόσωπο, δύο δε κατά τις φύσεις, σύμφωνα με τις οποίες ο εις και ο αυτός Χριστός ενεργεί πότε μεν τα θεοπρεπή, πότε δε τα ανθρωποπρεπή. Ο δε ιερός Θεοφύλακτος λέει ότι η σάρκωση του Χριστού αντιλέγεται, αμφισβητείται καθότι άλλοι μεν είπαν ότι εξ ουρανού έφερε το σώμα ο Κύριος, όπως οι αιρετικοί Απολιναριστές, και άλλοι ότι κατά φαντασίαν σαρκώθηκε, όπως οι αιρετικοί Μανιχαίοι.

Ο Ευθύμιος Ζυγαβηνός θεωρεί ως σημείο αντιλεγόμενο την σταύρωση. Σημείο μεν ως σύμβολο φιλανθρωπίας, επειδή για τους ανθρώπους την υπέμεινε. Αντιλεγόμενο δε, επειδή η σταύρωση υβρίζεται από τους απίστους. Ο δε άγιος Μόδεστος Ιεροσολύμων λέει ότι ο Χριστός κείται εις πτώσιν μεν της αμαρτίας, ανέγερσιν δε της δικαιοσύνης, και σημείο αντιλεγόμενο για τους κυριοκτόνους Ιουδαίους, που είπαν ότι, αν είσαι Υιός του Θεού, κατέβα από τον Σταυρό και θα σε πιστέψουμε.

Η δεύτερη προφητεία είναι: «Και σου δε αυτής την ψυχήν διελεύσεται ρομφαία, όπως αν αποκαλυφθώσιν εκ πολλών καρδιών διαλογισμοί».

Ο Θεοδόχος Συμεών προφητεύει στη Θεοτόκο και της λέει˙ Ω άφθορε Μαρία, να γνωρίζεις ότι την καρδιά σου θα διαπεράσει μία ρομφαία, μία μάχαιρα, ένα δίκοπο μαχαίρι. Ερμηνεύοντας ποιά είναι αυτή η μάχαιρα, λέει ότι είναι η λύπη, η θλίψη, η οδύνη, που έλαβε στην αγιωτάτη καρδιά της για τον Σταυρό και το πάθος του παμφίλτατου Υιού της. Συμφώνως λένε και ο ιερός Θεοφύλακτος, ο Ευθύμιος Ζυγαβηνός και ο  Ιεροσολύμων Μόδεστος. Η έννοια του λόγου του αγίου Συμεών προς την Θεοτόκο είναι η εξής˙ Αληθώς, ω Παρθένε, εσύ γέννησες κοινή χαρά σε όλη την κτίση και παγκόσμια αγαλλίαση. Πόνους δεν δοκίμασες, όταν γέννησες, και πριν απ’αυτά ευαγγελίσθηκες από τον Αρχάγγελο Γαβριήλ και άκουσες απ’αυτόν το κοσμοχαρμόσυνο Χαίρε. Παρ’ολ’αυτά κι εσένα της ιδίας, που έλαβες τα ανωτέρω χαροποιά και προξένησες στους άλλους σωτηρία, θα διαπερωνήσει, θα διαπεράσει την καρδιά σου μια οξυτάτη ρομφαία. Πότε; Όταν θα δεις τον Μονογενή και πολυαγαπημένο Υιό και Θεό σου κρεμάμενον επί Σταυρού και υπομένοντα κατά το ανθρώπινον το κοσμοσωτήριο πάθος για’ μας.

Γιατί, όμως, αυτή η τόση λύπη θα διαπεράσει την καρδιά σου; Για να φανερωθούν οι αμφίβολοι λογισμοί, τους οποίους πολλοί τρέφουν στην καρδιά τους, αν όντως είσαι η γνήσια και αληθινή Μητέρα του Θεού. Βλέποντας αυτοί εσένα να είσαι λυπημένη υπερβαλλόντως για το πάθος του Υιού σου, συμπεραίνουν ότι είσαι η γνήσια Μητέρα Του. Έτσι, λοιπόν, από τη λύπη, που έλαβε η Κυρία Θεοτόκος στο πάθος του Υιού της, γνωρίσθηκε ότι είναι η αληθινή Μητέρα Του. Αυτό το νόημα επιβεβαιώνει και ο Θεσσαλονίκης θείος Γρηγόριος ο Παλαμάς στον λόγο του στην Υπαπαντή.

Ας μιμηθούμε, λοιπόν, τον δίκαιο και ευλαβή άγιο Συμεών τον Θεοδόχο και την σωφρονεστάτη προφήτιδα Άννα και ας ευχαριστήσουμε τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν για την μεγάλη και ακατάληπτη ευεργεσία, που προξένησε σ’εμάς, επειδή ανέπλασε την φθαρείσα φύση μας με την εν σαρκί παρουσία Του. Ας κηρύττουμε τήν Αειπάρθενο Θεοτόκο, η οποία μεσίτευσε στην ανάπλαση και σωτηρία του γένους μας, μεγαλύνοντάς την με μεγαλοπρεπή νοήματα, με θεοπρεπή λόγια και με θεάρεστα έργα, ώστε με τις πρεσβείες της να τύχουμε και της Βασιλείας των Ουρανών, εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημών, ω η δόξα και το κράτος συν τω Πατρί και τω Αγίω Πνεύματι εις τους αιώνας. Αμήν[2]!

[1] Λκ. 2, 34-35
[2] ΟΣΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, Εορτοδρόμιον ήτοι ερμηνεία εις τους ασματικούς κανόνας των Δεσποτικών και Θεομητορικών εορτών, τ. Α΄, εκδ. Ορθόδοξη Κυψέλη, Θεσ/κη 1987, σσ. 361-362, 366-367 και ΣΕΒ. ΜΗΤΡ. ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ ΚΑΙ ΑΓΙΟΥ ΒΛΑΣΙΟΥ κ. ΙΕΡΟΘΕΟΣ, Οι Δεσποτικές εορτές˙ εισαγωγή στο Δωδεκάορτο και την Ορθόδοξη Χριστολογία, εκδ. Ι. Μ. Γενεθλίου της Θεοτόκου (Πελαγίας) 1995, σσ. 94-98.