Τηλεόραση: Μια επικίνδυνη «νταντά»;
5 Φεβρουαρίου, 2013
Από: Άννα Δάλλα
Το 45% όσων απάντησαν σε έρευνα του imommy.gr δήλωσαν ότι τα παιδιά
τους βλέπουν κατά μέσο όρο μία έως τρεις ώρες την ημέρα τηλεόραση. Ποιες
είναι όμως οι «οδηγίες χρήσης» που δίνουν οι ειδικοί;
Σύμφωνα με την Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρεία, ο χρόνος που
αφιερώνουν καθημερινά τα παιδιά σε καθιστικές δραστηριότητες (τηλεόραση,
ηλεκτρονικός υπολογιστής) δεν πρέπει να ξεπερνάει τις δύο ώρες (μάλιστα
κάποιοι πιο «σκληροπυρηνικοί» συστήνουν να περιοριστεί στη μία ώρα).
Αυτή η σύσταση έχει να κάνει τόσο με την προσπάθεια αποφυγής της
υπερβολικής καθιστικής ζωής (που οδηγεί σε παχυσαρκία και σε άλλα
προβλήματα υγείας) και την προσπάθεια να συνειδητοποιήσουν οι γονείς ότι
η τηλεόραση δεν μπορεί να αποτελεί το μόνο μέσο ψυχαγωγίας για τα
παιδιά τους, επειδή μπορεί να αποβεί επικίνδυνη για τη διαμόρφωση της
προσωπικότητας και των συνηθειών τους.
Ωστόσο, λαμβάνει υπόψη και αποτελέσματα ερευνών (από το Κέντρο
Έρευνας για Οικογένειες και Παιδιά των ΗΠΑ) που δείχνουν ότι η μέτρια
παρακολούθηση τηλεόρασης (επιλεγμένων προγραμμάτων) έχει οφέλη για τα
παιδιά σχολικής ηλικίας, καθώς σχετίζεται με καλύτερες σχολικές
επιδόσεις συγκριτικά με την υπερβολική ή τη μηδενική παρακολούθηση.
Όσον όμως αφορά τα παιδιά κάτω των 2 ετών, η τηλεόραση απαγορεύεται
εντελώς. Σύμφωνα μάλιστα με βρετανούς επιστήμονες, είναι απαραίτητο να
μην επιτρέπεται η τηλεθέαση ούτε στα τρίχρονα παιδιά.
Ποτέ μόνα τους μπροστά στη μικρή οθόνη
Είναι πού σημαντικό να παρακολουθούμε μαζί τους ό,τι βλέπουν τα
παιδιά στην τηλεόραση, ώστε να γνωρίζουμε με τι ακριβώς έρχονται σε
επαφή, αλλά και για να είμαστε στη διάθεσή τους για να τους εξηγήσουμε
όλες τις απορίες τους και να τα καθοδηγούμε στο να κατανοούν ό,τι δεν
καταλαβαίνουν. Με τον τρόπο αυτό θα καταφέρουμε επίσης:
να συμμετέχουμε στην επιλογή των τηλεοπτικών προγραμμάτων που βλέπουν τα παιδιά
να τα παρακολουθούμε και να τα συζητούμε μαζί τους, ώστε να καταλαβαίνουν και να κρίνουν τα όσα βλέπουν
να αρνούμαστε να παρακολουθούν βίαιες ή γενικά ακατάλληλες εκπομπές
και να καταδικάζουμε βίαιες καταστάσεις τονίζοντας πως τέτοιες
συμπεριφορές δεν λύνουν προβλήματα».
Πολύ σημαντικό είναι επίσης να μην ξεχνάμε να κλείνουμε την
τηλεόραση, κυρίως στις ώρες φαγητού και μελέτης. Η τηλεόραση δεν πρέπει
να είναι ανοιχτή ούτε για να παρακολουθούμε εμείς οι ενήλικοι όταν τα
παιδιά βρίσκονται στο χώρο για να παίξουν. Και βέβαια να μην τους
επιτρέπουμε να έχουν τηλεοπτικές συσκευές στα υπνοδωμάτιά τους και να μη
θεωρούμε ότι η τηλεόραση μπορεί να παίξει το ρόλο της «ηλεκτρονικής
μπέιμπι σίτερ». Η τηλεόραση δεν μπορεί και δεν πρέπει να αποτελεί τη
μοναδική ψυχαγωγία και ενδιαφέρον των παιδιών. Είναι σημαντικό το
πρόγραμμά τους να περιλαμβάνει και άλλες ψυχαγωγικές δραστηριότητες και
ερεθίσματα, εντός και εκτός σπιτιού (σπορ, καλλιτεχνικές ενασχολήσεις,
δραστηριότητες με την οικογένεια και με συνομηλίκους κ.λπ.) και η
τηλεόραση να έρχεται να συμπληρώσει τον υπόλοιπο ελεύθερο χρόνο.
Προσοχή: η τηλεόραση παχαίνει!
Είναι προφανές πως ένα παιδί που βλέπει τηλεόραση –όπως άλλωστε κι
ένα παιδί που ασχολείται με κάποια άλλη καθιστική δραστηριότητα (π.χ.
παίζει στον υπολογιστή)– δεν καταναλώνει ενέργεια και αντικαθιστά με την
παρακολούθηση της τηλεόρασης άλλες δραστηριότητες όπως το παιχνίδι, την
άθληση ή την ενασχόληση με κάποιο σπορ. Η τηλεόραση θεωρείται μία από
τις αιτίες της παιδικής παχυσαρκίας, που οφείλεται τόσο στο ότι τα
παιδιά στη διάρκειά της δεν «καίνε» θερμίδες όσο και στο ότι
καταναλώνουν περισσότερο φαγητό (επειδή επηρεάζονται από τις διαφημίσεις
τροφίμων και σνακ, αλλά και επειδή συνηθίζουν να τσιμπολογάνε την ώρα
που βλέπουν τηλεόραση). Συγκεκριμένα, σύμφωνα με μελέτη του
Πανεπιστημίου του Λίβερπουλ, οι διαφημίσεις που προβάλλουν φαγητά
φαίνεται να ευθύνονται –ως ένα βαθμό– για την παιδική παχυσαρκία, καθώς
τα παιδιά επηρεασμένα από αυτές οδηγούνται στο να καταναλώνουν και
μάλιστα με βουλιμία πολύ παχυντικά σνακ, αφού τα έχουν δει να
διαφημίζονται στην τηλεόραση.
Υπάρχουν και θετικές επιρροές;
Η τηλεόραση μπορεί να αποδειχτεί ακόμα και ωφέλιμη για τα παιδιά,
αρκεί να παρακολουθούν επιλεγμένες εκπομπές με μέτρο. Υπάρχουν παιδικά
προγράμματα που σε ευχάριστο, ελκυστικό και αποδεκτό από το παιδί
πλαίσιο περιλαμβάνουν σημαντικά μηνύματα –ηθικά, κοινωνικά,
συναισθηματικά- σχετικά με ποικίλες καταστάσεις της ζωής και τη
διαχείρισή τους: σχέση με γονείς, αδέρφια και συνομηλίκους, φιλία,
διεκδίκηση, απώλεια, κοινωνικές δεξιότητες κ.λπ. Ήδη από τη δεκαετία του
’70, μελέτες έδειχναν ότι τα παιδιά μιμούνταν στην πραγματική
καθημερινή ζωή συμπεριφορές όπως ο αλτρουισμός, η βοήθεια προς τους
άλλους ανθρώπους κ.ά. που μάθαιναν από την τηλεόραση.
Με τη συνεργασία των Γεράσιμου Κολαΐτη (επίκουρος καθηγητής
Παιδοψυχιατρικής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Πανεπιστημιακή
Παιδοψυχιατρική Κλινική Νοσοκομείο Παίδων Αθηνών «Η Αγία Σοφία»),
Κατερίνας Αγγελή (κλινική ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια), Γωγώς Φώτου
(επικοινωνιολόγος).
