Ο ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ
(κοινός εορτασμός μεταξύ νέου και παλαιού ημερολογίου)
Η λέξη Πάσχα προέρχεται από την εβραϊκή «pesah» που σημαίνει "διάβαση" :
• Οι Εβραίοι γιόρταζαν το Πάσχα σε ανάμνηση της απελευθέρωσής τους από τους Αιγυπτίους και της διάβασης της Ερυθράς θάλασσας.
• Οι Χριστιανοί γιορτάζουν την ανάσταση του Σωτήρα και τη διάβαση από το θάνατο στη ζωή.
Η αντίστοιχη ελληνική λέξη για το Πάσχα είναι Λαμπρή, διότι η ημέρα της Ανάστασης του Χριστού είναι μέρα ευφρόσυνης.
Απαντώντας στο ερώτημα που μου θέσατε, περί του κοινού εορτασμού του Πάσχα μεταξύ νέου και παλαιού ημερολογίου, θέλω να σας διευκρινίσω εν τάχει τα εξής:
Ο
Χριστός και οι Απόστολοι εόρταζαν το Ιουδαϊκό Πάσχα με το οποίο
συνδέθηκε και ο Μυστικός Δείπνος. Επειδή οι πρώτοι Χριστιανοί, όπως ήταν
φυσικό, ήταν Εβραίοι, παρέλαβαν την εορτή αυτή από αυτούς και
διατήρησαν το όνομα Πάσχα σε ανάμνηση της Ανάστασης του Κυρίου δηλ. "της
διαβάσεως από τον θάνατον στην ζωή" και συμβολικά της "διαβάσεως από
του θανάτου της αμαρτίας εις την ζωήν της αλήθειας" και ονομαζόταν σε
αντιδιαστολή με το Εβραϊκό Πάσχα "Πάσχα το καινόν".
Ο
Χριστός σταυρώθηκε και αναστήθηκε λίγο μετά το εβραϊκό Πάσχα κι έτσι η
ημερομηνία του χριστιανικού Πάσχα βασίζεται στην ημερομηνία του
εβραϊκού.
Η εαρινή ισημερία[1]συνδέθηκε
με τον εορτασμό του Χριστιανικού «καινού» (νέου) Πάσχα, από τα πρώτα
κιόλας χρόνια μετά την Ανάσταση του Χριστού, σε ανάμνηση της «διάβασής
Του από τον θάνατο στη ζωή». Αυτό συνέβη, επειδή ο Χριστός αναστήθηκε
την πρώτη μέρα μετά το Εβραϊκό Πάσχα, που έπεφτε εκείνο το χρόνο ημέρα
Σάββατο (το οποίο άρχιζε τότε - όπως και οι υπόλοιπες μέρες - στις 6 το
απόγευμα της Παρασκευής).
Κατά
τα πρώτα έτη του Χριστιανισμού, οι Ιουδαΐζοντες Χριστιανοί τόνιζαν στην
εορτή του Πάσχα το γεγονός της σταύρωσης του Χριστού και επέμεναν να το
εορτάζουν την 14η του μήνα Νισάν, μαζί με τους Εβραίους.
Αντίθετα,
οι Χριστιανοί άλλων εθνών, τόνιζαν την ανάσταση του Χριστού και
συνέδεσαν τον εορτασμό του Πάσχα με την αναστάσιμη ημέρα της εβδομάδας,
την Κυριακή, η οποία ακολουθούσε την 14η του μήνα Νισάν, με την έννοια
ότι το Χριστιανικό Πάσχα δεν ήταν δυνατόν να προηγείται ή και να
συμπίπτει με το εβραϊκό Πάσχα.
Λύση
στο πρόβλημα της ημερομηνίας εορτασμού του Πάσχα έδωσε η Α΄ Οικουμενική
Σύνοδος που έγινε στην Νίκαια της Βιθυνίας το 325 μΧ., η οποία
λαμβάνοντας υπόψη ότι οι Εβραίοι εόρταζαν το Πάσχα κατά την ημέρα της
Πανσελήνου που γινόταν μετά την εαρινή ισημερία και επειδή ο Χριστός
αναστήθηκε μετά την εορτή του εβραϊκού Πάσχα, δηλαδή μετά την εαρινή
πανσέληνο, καθόρισε τον εξής κανόνα:
“Το
χριστιανικό Πάσχα πρέπει να εορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την
πανσέληνο, η οποία θα γίνει κατά την ημέρα της εαρινής ισημερίας ή μετά
από αυτήν. Αν η πανσέληνος γίνει Κυριακή τότε το Πάσχα θα εορτάζεται την
επομένη Κυριακή”.
Όμως
για τον υπολογισμό του εβραϊκού Πάσχα, οι Εβραίοι χρησιμοποιούν ένα
σεληνιακό ημερολόγιο, το οποίο δημιουργήθηκε στην Αρχαία Ελλάδα. Τα
σεληνιακά ημερολόγια βασίζονται στην περιστροφή της σελήνης γύρω από την
γη, η οποία ολοκληρώνεται σε περίπου 28 μέρες. Η πανσέληνος υποτίθεται
ότι πέφτει πάντα στη μέση ενός μήνα, δηλαδή την 14η μέρα του μήνα. Το
εβραϊκό Πάσχα γιορτάζεται πάντα την 14η μέρα του ανοιξιάτικου μήνα
(Νίσαν). Όμως μια ολόκληρη περιστροφή της σελήνης γύρω από την γη δεν
διαρκεί ακριβώς 28 μέρες, αλλά 27 μέρες 7 ώρες και 43 λεπτά. Έτσι
υπάρχει μια διαφορά μεταξύ πραγματικής πανσέληνου και ημερολογιακής.
Σήμερα η διαφορά έχει φτάσει τις 13 μέρες! (Διαφορά μεταξύ Ιουλιανού και
Γρηγοριανού ημερολογίου).
Η
Εκκλησία διατήρησε το Ιουλιανό, αλλά μετά από αντιδράσεις το 1924
αποδέχτηκε κι αυτή το Γρηγοριανό για τις ακίνητες γιορτές. Όταν έγινε η
αλλαγή του ημερολογίου είχε γίνει εισήγηση να αλλαχτεί και το Πασχάλιο,
αλλά μπροστά στις σφοδρές αντιδράσεις άλλων Εκκλησιών δεν το αποτόλμησαν
. Ό λόγος της αντίδρασης είναι προφανής, διότι η αλλαγή του Πασχαλίου
θα αναιρούσε απόφαση Οικουμενικής Συνόδου, ενώ η αλλαγή του εορτολογίου
μπορούσε να γίνει πιο εύκολα για τους
νεωτεριστές, αν και για το εορτολόγιο υπάρχουν κανόνες της Εκκλησίας
ακόμη και απόφαση τριών Πανορθοδόξων Συνόδων του 1583 που το
καταδικάζουν παρ όλα αυτά τις αγνόησαν. Δεν προέβη λοιπόν σε παράλληλη
αλλαγή του πασχαλίου ημερολογίου και των κινητών εορτών (σχεδόν το ένα
τρίτο του εορτολογίου), που στη χώρα μας εξακολουθούν να υπολογίζονται,
έως σήμερα, με βάση το Ιουλιανό ή Παλαιό Ημερολόγιο.
Δηλαδή, το Πάσχα είναι κινητή γιορτή και γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο της εαρινής ισημερίας (21η Μαρτίου).
Από
την ημερομηνία του Πάσχα εξαρτώνται πολλές εορτές. Αυτό συμβαίνει,
διότι οι εορτές αυτές συνδέονται με το Πάσχα. Θέλοντας, λοιπόν, να
τιμήσουμε την Επέτειο Γεγονότων, που συνέβησαν σε τέτοια περίοδο
(Σταύρωση και Ανάσταση του Χριστού), προσδιορίζουμε κάθε χρόνο το Πάσχα.
Πώς; Μετά την Εαρινή Ισημερία (21 Μαρτίου) πότε θα συμβεί Πανσέληνος;
Την επομένη Κυριακή τοποθετούμε το Πάσχα. (πρέπει να είναι Κυριακή,
ημέρα που αναστήθηκε ο Χριστός).
Από
κει και πέρα τακτοποιούνται όλες οι υπόλοιπες γιορτές, που περιβάλλουν
το Πάσχα: Βαΐων, Σταύρωση, προσκύνηση του Θωμά, Ανάληψη, Πεντηκοστή, Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως 28 μέρες πριν το Πάσχα, οι Κυριακές του Τριωδίου, η μεγάλη Σαρακοστή, του Αγίου Πνεύματος 50 μέρες μετά το Πάσχα κ.ά. γεγονός που δείχνει την σπουδαιότητα της ημερομηνίας του.
Με
ανάλογο σκεπτικό τοποθετούμε και άλλες γιορτές, που θέλουμε να
τονίσουμε την πασχαλιάτικη χροιά τους: πχ τους τρεις Νεοφανείς Αγίους
της Μυτιλήνης Ραφαήλ, Νικόλαο και Ειρήνη τους εορτάζουμε όχι στην
ημερομηνία του μαρτυρίου τους (9 Απριλίου) αλλά την Τρίτη μέρα του Πάσχα
(Λαμπροτρίτη) διότι συνέπεσε τέτοια μέρα Πασχαλιάτικη. Παρόμοιο
συμβαίνει και με την εθνική εορτή του Μεσολογγίου, όπου εορτάζουμε την
Έξοδο όχι στις 10 Απριλίου (ημερολογιακά) αλλά την Κυριακή των Βαΐων.
Όταν οι παπικοί άλλαξαν το ημερολόγιο το 1582 άλλαξαν
και τον εορτασμό του Πασχαλίου. Η αλλαγή έγινε από τον Πάπα Γρηγόριο,
γι αυτό και το νέο ημερολόγιο λέγεται και Γρηγοριανό . Το ορθόδοξο Πάσχα
δεν συμπίπτει με το Εβραϊκό, ενώ το παπικό συμπίπτει. Σύμφωνα πάντως με
τα θέματα που θα έρθουν για συζήτηση στην μέλλουσα “οικουμενική σύνοδο” που ετοιμάζουν οι οικουμενιστές για το 2016 είναι η αλλαγή του Πασχαλίου ώστε να το εορτάζουν μαζί με τους παπικούς.
Ελπίζω να απάντησα στο ερώτημά σας. Αν χρειάζεστε περισσότερες διευκρινίσεις είμαι στη διάθεση σας.
Υ.Γ. Περί της αλλαγής του εορτολογίου δείτε παλαιότερη δημοσίευση μου στο ιστολόγιο μου http://epagelia.blogspot.gr/2011/01/blog-post.html «Γιατί ακολουθώ το πάτριο (παλαιό) ημερολόγιο».
[1]
Η ισημερία συμβαίνει δύο φορές τον χρόνο, όταν ο άξονας της γης
ευθυγραμμίζεται παράλληλα και σε ορθή γωνία με τον άξονα του ηλίου. Στη
συγκεκριμένη στιγμή ο Ήλιος βρίσκεται σε ευθεία με το κατακόρυφο
ισημερινό της γης, με αποτέλεσμα η νύχτα και η ημέρα να έχουν ίση
διάρκεια σε οποιοδήποτε σημείο της γήινης επιφάνειας. Η ισημερία
συμβαίνει περίπου στις 21 Μαρτίου και 22 Σεπτεμβρίου. Σε αυτό το σημείο η
παρέκκλιση του άξονα της γης είναι μηδενική προς τον ήλιο. Το όνομα
ισημερία προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις ίσος και ημέρα
