Δεν υπάρχει νόμος προστασίας πρώτης κατοικίας – Η κυβέρνηση διαπραγματεύεται για το πόσοι θα χάσουν άμεσα τα σπίτια τους.
Κατερίνα Γκαράνη
Οι διαβουλεύσεις που γίνονται αυτό το Σαββατοκύριακο μεταξύ κυβέρνησης και δανειστών με δόλωμα την δόση των 2 δις ευρώ από το τρίτο πακέτο δανειοδότησης δεν παίζουν κανέναν απολύτως ρόλο για αυτό που έρχεται με τους πλειστηριασμούς της πρώτης κατοικίας.
Ο κ. Τσακαλώτος μπορεί να διαφημίζει ότι κάνει σκληρά παζάρια με τηλεδιασκέψεις πριν το Eurogroup της Δευτέρας για την προστασία της πρώτης κατοικίας όσων έχουν «κόκκινα δάνεια» αλλά η πραγματικότητα είναι ότι τουλάχιστον οι μισοί από τους δανειολήπτες θα χάσουν τα σπίτια τους άμεσα. Ήδη οι δανειστές απαιτούν το 60% των δανειοληπτών να χάσει το σπίτι τους ενώ η κυβέρνηση παζαρεύει για το 35%.
Οι υπόλοιποι μισοί ή θα πρέπει να ελπίζουν ότι η οικονομία θα ανακάμψει τόσο ώστε να μπορούν να βρουν μεροκάματο για να μπορούν να πληρώνουν άνετα δάνειο και φόρο ακίνητης περιουσίας ή να αφήσουν το σπίτι τους και να συμβιβαστούν με αυτό που τους επιβάλλει η οικονομική πραγματικότητα ή η Τράπεζα που θα τους νοικιάζει άλλο σπίτι με χαμηλότερη δόση-ενοίκιο.
Οι βουλευτές ξεσπίτωσαν τους Έλληνες συνειδητά
Μέχρι να ψηφίσει η Βουλή στις 14 Αυγούστου του 2015 τον νόμο 4336 τα πράγματα για τους δανειολήπτες με τα κόκκινα δάνεια ήταν λίγο καλύτερα κι αυτό διότι καλυπτόταν η πρώτη κατοικία από το νόμο 3869/10 και όπως τροποποιήθηκε το 2011, ο οποίος είναι πιο γνωστός ως νόμος Κατσέλη. Για να υπαχθεί κάποιος στον νόμο Κατσέλη υπήρχε μόνο μία προϋπόθεση: Προκειμένου να εξαιρέσεις την πρώτη κατοικία από την εκποίηση θα έπρεπε η αντικειμενική αξία της πρώτης κατοικίας να μην υπερέβαινε το αφορολόγητο της πρώτης κατοικίας προσαυξημένο κατά 50%. Βάση αυτού έβγαιναν τα νούμερα που ήταν τα εξής:
Άγαμος: 200,000 ευρώ αφορολόγητο + 50%=300,000 ευρώ
Έγγαμος: 250,000 ευρώ αφορολόγητο + 50% = 375,000 ευρώ και για κάθε παιδί προστίθενται 25,000 ευρώ πριν την προσαύξηση του 50%.
Ήταν πολλές οι περιπτώσεις όπου οι δικαστές έκριναν ότι η κατάσχεση της υπόλοιπης ακίνητης περιουσίας του δανειολήπτη (για να σώσει τουλάχιστον την πρώτη κατοικία) υπέρ των Τραπεζών λόγω της χαμηλής αντικειμενικής αξίας και του κόστους εκποίησής της δεν ήταν αναγκαία. Έτσι, σώθηκαν αρκετά πατρικά σπίτια σε χωριά, αποθήκες σε γεωργικές εκτάσεις κοκ.
Ο κ. Τσακαλώτος κάνει παζάρια να κρατήσει τα νούμερα στα ίδια επίπεδα αλλά βάζει ως όρο το ετήσιο εισόδημα να μην ξεπερνά τα 35,000 ευρώ. Στο παιχνίδι πλέον μπήκε και το εισόδημα και όχι μόνο η αντικειμενική αξία του ακινήτου.
Δεν υπάρχει νόμος που προστατεύει την πρώτη κατοικία
Με τον νόμο 4336 που ψήφισε η πλειοψηφία των Ελλήνων βουλευτών οι προϋποθέσεις που θα τίθενται για την προστασία της πρώτης κατοικίας είναι τέτοιες που χιλιάδες θα μείνουν εκτός.
Καταρχάς πλέον δεν θα υπάρχει νόμος διότι η ελληνική βουλή ψήφισε ότι οι όροι και οι προϋποθέσεις θα καθορίζονται με υπουργική απόφαση και όχι με νόμο. Αυτό σημαίνει πως ανάλογα με τις απαιτήσεις των δανειστών την Δευτέρα μπορεί να προστατεύονται οι κατοικίες για όσους έχουν ετήσιο εισόδημα μέχρι 35,000 ευρώ και την Τρίτη με νέα υπουργική απόφαση το όριο εισοδήματος να πέσει στα 8,000 ευρώ που ήδη απαιτούν οι δανειστές. Οι υπουργικές αποφάσεις δεν έχουν την ισχύ νόμου (και γι” αυτό τον λόγο οι δανειστές αποκαλούν ως αγκάθι το νόμο Κατσέλη) και αλλάζουν ανάλογα με την πολιτική της εκάστοτε κυβέρνησης και τα συμφέροντα των δανειστών.
Μέσα σε αυτή την παγίδα υπάρχουν και οι προϋποθέσεις με τις οποίες ο εκάστοτε υπουργός θα βάζει την υπογραφή του για την προστασία ή μη της πρώτης κατοικίας. Το τρίπτυχο είναι: Αντικειμενική αξία, σύνολο της οφειλής και το ετήσιο εισόδημα των δανειοληπτών. Τέτοιες προϋποθέσεις δεν υπήρχαν στον νόμο 3869/10 αλλά υπάρχουν τώρα.
Όσον αφορά το πρώτο ο κ. Τσακαλώτος διαβουλεύεται για την προστασία της πρώτης κατοικίας πριν η κυβέρνηση συμψηφίσει με νόμο την αντικειμενική αξία με την εμπορική και μόνο γι” αυτόν τον λόγο θα μείνουν έξω από την προστασία δεκάδες χιλιάδες δανειολήπτες ενώ όταν κάποτε θα κατεβάσουν τις αντικειμενικές αξίες στο ύψος των εμπορικών οι περισσότεροι θα έχουν χάσει τα σπίτια τους και τα «κοράκια» θα αρπάζουν περιουσίες εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ σε τιμές εξευτελιστικές.
Η δεύτερη προϋπόθεση που θα έχει η υπουργική απόφαση είναι το σύνολο της οφειλής προς την Τράπεζα. Με το νόμο Κατσέλη δεν υπήρχαν εξαιρέσεις και ήταν αποκλειστικά στην κρίση του δικαστή αν κάποιος έπαιρνε δάνεια πολύ πάνω από τις δυνάμεις του και αν ο σκοπός που τα έπαιρνε ήταν δόλιος. Πάντως όρος για το ποσό οφειλής προς την Τράπεζα δεν υπήρχε και τώρα θα υπάρχει και ουδείς γνωρίζει πού θα σταθεί η μπάλα στην ρουλέτα που παίζει η κυβέρνηση με τους δανειστές. Για όσους έχουν πάρει δάνειο που ήταν στα οικονομικά τους μέτρα πριν το 2010, μετά την υπουργική απόφαση είναι σίγουρο ότι δεν θα πληρούν την προϋπόθεση του συνόλου της οφειλής προς τις Τράπεζες και θα οδηγούνται έξω από την κατοικία που είναι στο μεγαλύτερο ποσοστό, βάση της οφειλής, περιουσία της Τράπεζας.
Η τρίτη και φαρμακερή προϋπόθεση για να σώσεις το σπίτι σου είναι το ετήσιο εισόδημα του δανειολήπτη που είναι αναγκαία προϋπόθεση πλέον για να σώσεις την πρώτη σου κατοικία. Εδώ έρχεται και παίρνει σάρκα και οστά η πρόταση της Black Rock προς την ΤτΕ όπου δίνει ως λύση να κατάσχει το σπίτι η τράπεζα και να δίνει αντί δόση-ενοικίου ένα ανάλογο με το εισόδημα του χρεοκοπημένου δανειολήπτη. Αν δεν έχει καν εισόδημα τότε την λύση θα την δώσει το Κράτος με το επίδομα ενοικίου υπό την προϋπόθεση να συμμετέχει σε προγράμματα απασχόλησης των 260 ευρώ. Οι γκαρσονιέρες και τα υπόγεια απομακρυσμένων από το κέντρο περιοχών θα έχουν μεγάλη ζήτηση στο άμεσο μέλλον.
Το φιλολαϊκό όπλο στα χέρια των Τραπεζών
Η κυβέρνηση πριν μπει στις διαβουλεύσεις για τα κόκκινα δάνεια άλλαξε τον Κώδικα Δεοντολογίας με τον οποίο οι Τράπεζες θα κρίνουν αν θα χάνεις ή όχι το σπίτι σου ή ακόμα κι αν θα κατάσχουν περιουσία λόγω καταναλωτικών ή άλλου είδους δανείων.
Οι ομάδες του Υπουργείου Οικονομικών και Υπουργείο Ανάπτυξης έφτιαξαν έναν πίνακα ευλόγων δαπανών διαβίωσης για την ρύθμιση όλων των δανείων που είναι σύμφωνος της Διεθνούς Κλίμακας Ταξινόμησης (COICOP). Με όλα τα φορολογικά του στοιχεία ο δανειολήπτης θα περνά από τον έλεγχο της Τράπεζας και αν δεν συμφωνεί με τις απαιτήσεις της τότε σειρά έχουν οι δικαστικές διαμάχες που αναγκαστικά θα σε ρίξουν στον νόμο 4336/15 και ο δικαστής θα είναι αναγκασμένος να τηρήσει κατά γράμμα τον νόμο Κατσέλη εμπλουτισμένο με την μνημονιακή υπουργική απόφαση.
Σύμφωνα με τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης ένας ενήλικας μπορεί να ζήσει με 537 ευρώ που σε αυτά περιλαμβάνονται: διατροφή, ένδυση-υπόδηση, λειτουργικά έξοδα κατοικίας, μετακίνηση, επισκευή και συντήρηση επίπλων και οικιακού εξοπλισμού, είδη οικιακής κατανάλωσης και ατομικής φροντίδας, ενημέρωση και μόρφωση, υπηρεσίες τηλεφωνίας και ταχυδρομείων, είδη και υπηρεσίες υγείας (φάρμακα αλλά όχι ιδιωτικά νοσοκομεία), οι υπηρεσίες εκπαίδευσης (παιδικοί σταθμοί, φροντιστήρια, αλλά όχι ιδιωτικά σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης), οι υπηρεσίες κοινωνικής προστασίας (γηροκομεία, ιδρύματα και σχολεία για ΑΜΕΑ, βρεφονηπιακοί σταθμοί) και οι οικονομικές υπηρεσίες (αμοιβές φοροτεχνικών, συμβολαιογράφων, δικηγόρων). Ακόμα όμως και τα ζευγάρια με δύο παιδιά θα πρέπει να μην υπερβαίνουν τα 1,347 ευρώ μηνιαίως για να μην μπουν σε κατάσταση κατάσχεσης ακινήτου λόγω οφειλών στις Τράπεζες. Από τα ποσά εξαιρούνται οι φόροι προς το Κράτος, οι ασφαλιστικές εισφορές και το ενοίκιο. Ό,τι είναι παραπάνω από το νούμερο του πίνακα η Τράπεζα το παίρνει ως δόση οφειλής πλέον και με το νόμο.
Αυτό φαίνεται καταρχάς ως μία ανάσα για τα χαμηλά εισοδήματα και μάλιστα το κυβερνητικό επιτελείο κομπάζει ότι η Διεθνής Κλίμακα Ταξινόμησης χρησιμοποιείται στην Αυστρία, στην Φιλανδία, την Ιρλανδία, στο Βέλγιο. Χρησιμοποιείται όμως και στην Ισπανία όπου οι κατασχέσεις ακινήτων έχουν γίνει επιδημία από το 2012.
Η λεπτομέρεια αυτού του παμπόνηρου εργαλείου που έφτιαξαν οι κυβερνήσεις υπέρ των Τραπεζών είναι ότι μπορεί το 2015 το όριο της φτώχειας για μια τετραμελή οικογένεια να είναι 999 ευρώ όμως δεν θα ισχύει το ίδιο για το 2016 αφού τα ποσά κάθε χρόνο θα αναπροσαρμόζονται αναλόγως των στοιχείων που προκύπτουν από τις Έρευνες Οικονομικών Προϋπολογισμών και τον πληθωρισμό. Δηλαδή θα περνάνε από την κρυφή κυβέρνηση Verwey και από το ψηφισμένο Δημοσιονομικό Συμβούλιο όπου θα το απαρτίζουν διορισμένοι μάνατζερ οι οποίοι θα κρίνουν με πόσα μπορεί να ζήσει ή να πεθάνει ένας Έλληνας για να γεμίζει το σεντούκι της ΕΚΤ, του ESM και του ΔΝΤ.
Έτσι λοιπόν, από την στιγμή που οι Τράπεζες κρατάνε την τύχη του Κράτους -το οποίο τα έδωσε όλα για την μη χρεοκοπία τους, την ανακεφαλαιοποίηση τους και πλήρη ανεξαρτητοποίησή τους από τον κρατικό έλεγχο αλλά πάντα κάτω από την προστασία της ΕΚΤ- το ποσό διαβίωσης για να σώσεις την περιουσία σου θα είναι ανάλογο με το τι θα κερδίσουν οι Τράπεζες και όχι με το τι θα κερδίσει ο πολίτης.
Πρώτα τα ρετιρέ και μετά τα ισόγεια
Η άρση προστασίας της πρώτης κατοικίας είναι τετελεσμένο γεγονός. Το μόνο που προσπαθεί να κάνει η κυβέρνηση είναι να διατηρεί όσο μπορεί το φιλολαϊκό της πρόσωπο στους ψηφοφόρους της λέγοντας «προστασία μεσαίων και χαμηλών κοινωνικών ομάδων». Αυτή δεν είναι καν δικιά της πολιτική αλλά πολιτική των Τραπεζών που καταρχάς θέλουν τα ακίνητα μεγάλης αντικειμενικής αξίας στα χέρια τους πριν πέσουν στις τιμές των εμπορικών. Τα μικρότερης αξίας θα χτυπηθούν αργότερα διότι δεν μπορεί σε μια χρεοκοπημένη χώρα με το 30% του πληθυσμού κάτω από τα όρια της φτώχειας μια τετραμελής οικογένεια με έναν μόνο απασχολούμενο των 500 ευρώ να ζει σε σπίτι μεγαλύτερο των 80 τ.μ.
Τίποτε δεν άλλαξε από το 2013 όταν ο νυν διοικητής της ΤτΕ, Γιάννης Στουρνάρας δήλωνε ότι «αν δεν γίνουν πλειστηριασμοί θα καταρρεύσουν οι τράπεζες». Η ανακεφαλαιοποίησή τους δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τα 160 δις ευρώ κόκκινων δανείων. Κέρδισαν πακτωλό χρημάτων μέσω χρεοκοπίας των Ελλήνων και με ένα «ατύχημα» ευρωπαϊκής προέλευσης ή με κοινή δράση των ιδιωτών που αγόρασαν στο 1/10 της τιμής τα δάνεια των Ελλήνων θα κερδίσουν επιπλέον τις προπληρωμένες και αιματηρά φοροπληρωμένες περιουσίες των Ελλήνων.
