Ανδρέας Παπαβασιλείου
Διδάκτωρ Θεολογίας
Από
σήμερα, Καθαρά Δευτέρα, εισερχόμαστε στη Μεγάλη Τεσσαρακοστή,
χρακτηριστικό της οποίας είναι οι κατανυκτικές πρωϊνές και απογευματινές
Ακολουθίες, κατά τις οποίες εξαίρονται, ως ουράνια χαρίσματα, οι τρεις
μεγάλες αρχές του ηθικού βίου: Η νηστεία, η προσευχή και η αγρυπνία, η
οποία συνδυάζεται και με τη μετάνοια.
Θα
ήταν ευχής έργο, αν μπορούσαμε να ασχοληθούμε στο άρθρο μας αυτό και με
τα τρία θεμελιώδη αυτά χαρίσματα του πνευματικού βίου, όμως ο
περιορισμένος χώρος ενός δημοσιογραφικού κειμένου μάς επιβάλλει την
ενδιατριβή μόνο με το ένα από αυτά.
Γι’
αυτό και επιλέξαμε τη νηστεία, επειδή, παρά την αύξηση του αριθμού των
προσώπων τα οποία ενστερνίζονται την πολλαπλή ωφελιμότητά της, ωστόσο
υπάρχουν ακόμη αρκετοί οι οποίοι ειρωνεύονται τη χρησιμότητά της και τη
χλευάζουν ως ένα αναχρονιστικό θρησκευτικό θεσμό.
Αυτοί,
μόνο όταν αντιμετωπίσουν σοβαρό πρόβλημα υγείας, αναγνωρίζουν την αξία
της, ελπίζοντας έτσι ότι θα επανορθώσουν όσα έχασαν με την πολυφαγία και
την ακράτεια στη λήψη της βρώσης και της πόσης.
Για
τη νηστεία γίνεται εκτενής λόγος στην Αγία Γραφή (Παλαιά και Καινή
Διαθήκη), από τους Πατέρες δε αφιερώθηκαν σ’ αυτήν πολλά κείμενά τους.
Ιδιαίτερη
εντύπωση προκαλούν όσα ο Μέγας Βασίλειος εξέθεσε γι’ αυτήν σε δύο
ειδικούς λόγους του, το περιεχόμενο των οποίων θα θέλαμε να
συμμεριστούμε με τους αναγνώστες μας.
Για
τον ίδιο όμως λόγο που θίξαμε πιο πάνω, θα περιοριστούμε στον πρώτο
λόγο του Ουρανοφάντορα της Εκκλησίας Μεγάλου Πατέρα, του οποίου οι
ενδιαφέρουσες απόψεις πάνω στο θέμα αυτό ουδόλως διαφέρουν από τα
ψήγματα χρυσού, αν κρίνει κανείς από την αξία τους σε σχέση με την
υγιεινή, αλλά και την ηθική - πνευματική ζωή.
Η νηστεία, γράφει ο Μέγας Βασίλειος είναι από τα παλαιότερα δώρα που έδωσε ο Θεός στον άνθρωπο. ΄Αρα είναι συνομήλική του.
Νομοθετήθηκε
στον παράδεισο για τους πρωτοπλάστους. Αν η Εύα συμμορφωνόταν με τη
σχετική εντολή του Δημιουργού, δεν θα είχαμε τώρα ανάγκη από τη νηστεία
αυτή, διότι ιατρού δεν έχουν ανάγκη οι υγιείς, διδάσκει ο Κύριος, αλλά
οι ασθενείς.
΄Οπως οικονομήθηκαν τότε τα πράγματα από τον Θεό, ο τρόπος ζωής στον παράδεισο ήταν εικόνα της νηστείας.
Δεν
υπήρχαν τότε οινοποσίες, θυσίες ζώων και όσα θολώνουν τον ανθρώπινο
νου. Ο οίνος και η οινοποσία εμφανίστηκαν μετά τον κατακλυσμό.
Με την ολιγάρκεια οι πρωτόπλαστοι επετύγχαναν την ομοίωσή τους με τους αγγέλους, με τους οποίους γίνονταν ομοτράπεζοι.
Ενώ
με την πολυφαγία και την ακράτεια η τέρψη περιορίστηκε στην κοιλία,
εξοβελίζοντας έτσι το κέρδος για την ψυχή, που θα προέκυπτε από τη
νηστεία.
Καμιά κοιλία δεν δίδει ανάπαυλα στο στόμα. Πάντοτε απαιτεί και ουδέποτε σταματά. Αυτή που σήμερα λαμβάνει, αύριο λησμονεί. ΄
Οταν
χορτάσει, φιλοσοφεί για εγκράτεια και όταν αδειάσει λησμονεί τα
διδάγματα. Πάντοτε όμως θέλει τον κορεσμό, έστω κι αν αυτός καταλήγει σε
δυσθυμία.
Τι
είναι άραγε ευκολότερο και φρονιμότερο για την κοιλία, να περάσει τη
νύχτα με τη λιτότητα της δίαιτας ή να κείται βαριά λόγω της αφθονίας των
φαγητών; ΄Η καλύτερα, όχι να κείται, αλλά να στριφογυρίζει
παραφορτωμένη και στενοχωρημένη;
Και
ο πλοίαρχος δυσκολότερα μπορεί να διασώσει ένα πλοίο, που είναι
υπέρβαρο από επιβάτες και εμπορεύματα, από ένα καράβι με κανονικό
φορτίο.
Το
πρώτο μπορεί να βυθιστεί και με την παραμικρή τρικυμία, ενώ το δεύτερο,
υπό παρόμοιες καιρικές συνθήκες, απρόσκοπτα κατευθύνεται προς το
επόμενο λιμάνι. Αυτό συμβαίνει και με το ανθρώπινο σώμα, όταν
παραφορτώνεται από την αλόγιστη κατανάλωση τροφών και ποτών.
Ένα
τέτοιο σώμα ευκολότερα υποκύπτει στις ασθένειες και στους πειρασμούς
της σάρκας, όταν ο άνθρωπος δεν μπορεί να διαχειριστεί σωστά την
αυτάρκεια και τη λιτότητα, επειδή παραδίδεται αμαχητί στην πρόκληση της
πολυτέλειας και στην ποικιλία των ποτών και των εδεσμάτων.
Η νηστεία είναι φυλακτήριο της ψυχής. Για το σώμα είναι ασφαλής συγκάτοικος, ενώ για τους αθλητές αποτελεί χρήσιμο παιδευτήριο.
Στους ανδρείους μεταβάλλεται σε πολύμορφο όπλο, με το οποίο αποκρούουν τους πειρασμούς και διαπαιδαγωγούνται προς την ευσέβεια.
Είναι
σύνοικος με τη νηφαλιότητα και δημιουργός της σωφροσύνης, της υπομονής
και της ανοχής. Σε καιρούς πνευματικών πολέμων καταγράφει ανδραγαθήματα,
ενώ σε περιόδους ειρήνης εμπεδώνει τα αισθήματα της ηρεμίας και της
σταθερότητας.
Χαλκεύει
ισχυρούς χαρακτήρες, αναδεικνύει την αγιότητα και τελειοποιεί την
ιερωσύνη. Αναπέμπει την προσευχή στον ουρανό, όπως το φτερό του πουλιού
που ακολουθεί ανοδική πορεία. Είναι συνταγή καλής διαχείρισης και
προκοπής των του οίκου.
Είναι μητέρα της υγείας,
παιδαγωγός της νεότητας, στολίδι των γερόντων, καλή συνοδοιπόρος στους
πεζοπόρους, ασφαλής σύντροφος στους συναποτελούντας την οικογένεια.
Κανένα σπίτι δεν ζήμιωσε από τη νηστεία, ούτε έλειψαν από αυτό τα βασικά
για τη συντήρηση.
Η νηστεία δεν ξέρει τι σημαίνει δάνειο, ούτε το τραπέζι αυτού που νηστεύει ταλαιπωρήθηκε από τους τραπεζικούς τόκους.
Με
την άσκησή της καλλιεργείται η ευφροσύνη, η οποία προέρχεται από τη
λελογισμένη απόλαυση τόσο των φαγητών, όσο και των άλλων υλικών αγαθών.
΄Οπως
ο ήλιος γίνεται λαμπρότερος μετά τη νύχτα και η αγρυπνία γλυκύτερη μετά
τον ύπνο και η υγεία πιο επιθυμητή μετά τη δοκιμασία από μία ασθένεια
έτσι και το στρωμένο τραπέζι γίνεται πιο ευχάριστο μετά τη νηστεία.
Για
όσα έχουμε πει, παρατηρεί ο Μέγας Βασίλειος, αρχή μας θα πρέπει να
είναι ο Κύριος, ο οποίος με νηστεία, αφού οχύρωσε τη σάρκα, δέχθηκε σ’
αυτήν τις προσβολές του διαβόλου, διδάσκοντάς μας με νηστεία να
ετοιμαζόμαστε για τους αγώνες κατά των πειρασμών.
πηγή:romfea
