Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΟΜΟΛΟΓΗΤΗΣ ΚΑΙ ΑΓΙΟΣ ΠΕΤΡΟΣ ΖΒΕΡΕΦ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΒΟΡΟΝΕΖ. ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΚΟ ΣΟΛΟΦΣΚΙ. Η ΑΓΙΑ ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΟΥ.

Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΟΜΟΛΟΓΗΤΗΣ ΚΑΙ ΑΓΙΟΣ ΠΕΤΡΟΣ ΖΒΕΡΕΦ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΒΟΡΟΝΕΖ. ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΚΟ ΣΟΛΟΦΣΚΙ. Η ΑΓΙΑ ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΟΥ.

Εκεί τοποθετήθηκε αρχικά στον 6ο Λόχο του Δ' Τμήματος και έπειτα τον 4ο Λόχο του Α' Τμήματος. Του ανατέθηκε ή υπηρεσία του φύλακα και αργότερα της αποθηκάριου τροφίμων. Έμενε δίπλα στην αποθήκη, σ’ ένα πολύ μικρό δωμάτιο, μαζί με τον επίσκοπο Πετσέρσκι Γρηγόριο (Κοζλώφ). Υπολογίζεται πώς άλλοι εκατόν πενήντα επίσκοποι και χιλιάδες ιερείς και μοναχοί ήταν εξόριστοι την περίοδο εκείνη στα νησιά Σολοφκί. Τότε λειτουργούσε ακόμα ό Ναός του Όσιου Ονούφριου, όπου τελούσαν τις ακολουθίες οι ελεύθεροι ιερομόναχοι του Σολοφκί. Ό εκκλησιασμός ήταν ή μοναδική παρηγοριά τού άρχιεπισκόπου.

Από το Σολοφκί, παρ’ όλες τις τρομερές συνθήκες, έβρισκε το κουράγιο να γράφει στο ποίμνιό του γενικά και σε συγκεκριμένα πρόσωπα. Οι επιστολές του αυτές αποκαλύπτουν την πνευματική χάρη και ομορφιά της άγιας του ψυχής:

7 Αύγουστου 1927

... Εύχομαι ό Κύριος να σάς φυλάει και να σάς χαρίζει ειρήνη, υγεία και ευτυχία όλους σάς θυμάμαι μέ Αγάπη, όλους σάς ευλογώ, για όλους προσεύχομαι και σε όλους βάζω μετάνοια. Μέ το έλεος του Θεού είμαι προς το παρόν ζωντανός, υγιής και ευτυχής. Υπηρετώ ως φύλακας μαζί μέ τον αρχιεπίσκοπο Κούρσκ. Δόξα τω Θεώ! Για όλα ευχαριστώ οι πρώτοι κρατούμενοι. Στο τέλος του χρόνου ήταν ήδη τέσσερις χιλιάδες και μέσα σε πέντε χρόνια έφτασαν τις σαράντα χιλιάδες. Αρχικά οι πολιτικοί κρατούμενοι απολάμβαναν ένα προνομιακό καθεστώς (είχαν καλύτερη διατροφή, δέχονταν δέματα, εφημερίδες και περιοδικά, ήταν απαλλαγμένοι από τις αγγαρείες κ.λπ.).

 Το καθεστώς αυτό καταργήθηκε στο τέλος της δεκαετίας του 1920. Τότε οι πολιτικοί κρατούμενοι εξομοιώθηκαν μέ τούς ποινικούς και ή διοίκηση τών στρατοπέδων σκλήρυνε τη στάση της. Έτσι, ή ζωή τών κρατουμένων έγινε κόλαση. Χιλιάδες κληρικοί εκτελέστηκαν ή υπέκυψαν στα βασανιστήρια και τις απάνθρωπες συνθήκες δια- βιώσεως. Στα Στρατόπεδα Σολοφκί εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το σύστημα της καταναγκαστικής «σωφρονιστικής» ή «αναμορφωτικής» εργασίας («Σωφρονιστικά Στρατόπεδα Εργασίας»), το όποιο στη συνέχεια διαδόθηκε και σε άλλες περιοχές (βλ. σημ. σελ. 195). Μετά τον θάνατο του Στάλιν (1953), τά Στρατόπεδα Σολοφκί έκλεισαν και το 1960 ή μονή μετατράπηκε σε μουσείο. Το 1995 επιτράπηκε πάλι ή εγκατάσταση μοναχών στο μοναστήρι. τον Κύριο. "Οποίος από σάς θέλει, μπορεί να μου γράφει. Μην παραλείπετε να προσεύχεστε για τον αμαρτωλό αρχιεπίσκοπο Πέτρο...

19 Σεπτεμβρίου 1927 ... Ζω μέ τις αναμνήσεις, διατηρώντας στην καρδιά μου το ποίμνιό μου, για το όποιο προσεύχομαι και το όποιο ευλογώ. Δοξάζω τον Θεό για όλα όσα μου στέλνει. Μέ τις προσευχές σας έχω καλή υγεία και πνευματική διαύγεια. Ό Κύριος να σάς ευλογεί και να σάς ευεργετεί όλους.

Ό αμαρτωλός άρχιεπίσκοπος Πέτρος

... Πλησιάζουν. αγαπητή εν Κυρίω Α.Λ., οι εορτές των Χριστουγέννων, της Περιτομής και της Βαπτίσεως τού Χριστού. Εύχομαι ό Κύριος να σάς δώσει κάθε ευλογία και, το σημαντικότερο απ’ όλα, τη σωτηρία της ψυχής σας. Αν υπάρξει σωτηρία, θα υπάρξουν τά πάντα. Φτάνει μόνο ν αγαπήσετε τον Χριστό. Γί` αυτόν ν αναπνέετε, γί Αύτόν να ζείτε Αυτόν να σκέφτεστε, σ Αυτόν να στρέφεστε, γί Αυτόν να μιλάτε. Να διαβάζετε και να εφαρμόζετε τά λόγια Του που περιέχονται στο Ευαγγέλιο. Αν αγαπήσετε τον Χριστό, όλο θα νιώθουν κοντά σας ζεστασιά, χαρά και γαλήνη. Ευχηθείτε να συμβεί αυτό και σ εμένα. Ευχαριστώ εσάς και όλους όσοι, αφότου αποχωριστήκαμε, μέ θυμούνται στις προσευχές τους. Ό χρόνος και ή απόσταση κάθε άλλο παρά ψύχραναν την Αγάπη μου για σάς. Απεναντίας, μάλιστα, τώρα σάς αγαπώ όλους ακόμα περισσότερο και εύχομαι να σάς δίνει ό Κύριος υγεία, ευτυχία και κάθε καλό, μέ τις πρεσβείες της Παναγίας Μητέρας Του και τών αγίων ιεραρχώ•, μας Μητροφάνους και Τύχωνος. Ή ειρήνη και ή ευλογία τού Θεού σε όλους.

 

Ό αμαρτωλός άρχιεπίσκοπος Πέτρος

27 Δεκεμβρίου 1927 Σάς γράφω, καλοσυνάτη Β.Α., ικανοποιώντας τόσο δική μου επιθυμία όσο και παράκληση του ετοιμοθάνατου π. Ιννοκέντιου, τον όποιο είδα πριν από λίγη ώρα. Ή κατάσταση του είναι απελπιστική. Έχει αδυνατίσει τόσο, πού είναι αγνώριστος. "Όταν μιλάει, μόλις πού ακούγεται. 

Το πνεύμα του, ωστόσο, είναι ακμαίο αλλά και ειρηνικό. Έχει παραδοθεί στο θέλημα τού Θεού και περιμένει χριστιανικά τον θάνατο. "Όταν έφευγα, προσπάθησε να βάλει μετάνοια, αλλά δεν μπόρεσε. Έκανε μόνο μιαν εύγλωττη χειρονομία και είπε: "Σάς παρακαλώ, να διαβιβάσετε τη μετάνοιά μου σε όλους”. Ό Κύριος ας τον στηρίξει. Κρυολόγησα κι εγώ. Είχα πονόλαιμο. Τώρα είμαι καλύτερα... Μη δυσανασχετείτε, αν παίρνετε τά γράμματά μας μέ καθυστέρηση, όπως κι εμείς τά δικά σας. Το ταχυδρομείο έρχεται πια σπάνια... Ή καρδιά μου πονάει για όλους σας. Στην οικογένεια σας και σ όλους τούς πιστούς τη μετάνοιά μου και την ευλογία τού Θεού.

Αρχιεπίσκοπος Πέτρος

Στο δωματιάκι του ό ιεράρχης δεχόταν πρόθυμα τούς φυλακισμένους κληρικούς, πού έβρισκαν κοντά του μεγάλη παρηγοριά. Οι συναντήσεις αυτές, όμως, ανησύχησαν τη διοίκηση του στρατοπέδου, ή οποία αποφάσισε να στείλει τον αρχιεπίσκοπο στον λόχο των τιμωρημένων του ΣΤ Τμήματος, στο νησί ’Άνζερ. Το μικρό και απομονωμένο αυτό νησί είχε γίνει, στα χρόνια των διωγμών, ό πιο φρικώδης και μακάβριος τόπος του Σολοφκί.

Το φθινόπωρο του 1928 στο ’Άνζερ παρουσιάστηκαν κρούσματα τύφου, πού σύντομα πήραν διαστάσεις επιδημίας. Τον χειμώνα τού 1928-29 από τούς χίλιους κρατουμένους τού νησιού πέθαναν οι πεντακόσιοι, πού θάφτηκαν σε μεγάλα κοινοτάφιο κοντά στον Ναό της Αναστάσεως τού Κυρίου. Ένα έκτακτο νοσοκομείο είχε εγκατασταθεί σε σκηνές στη Σκήτη Γολγοθά-Σταυρώσεως τού Χριστού. Στην περιοχή αυτή, δύο περίπου αιώνες πριν, στις 18 Ιουνίου τού 1712, ή Παναγία είχε εμφανιστεί στην Ιερομόναχο Ιησού  και είχε πει: “Σ’ αυτόν εδώ τον τόπο να δημιουργηθεί μια σκήτη στο όνομα των παθημάτων τού Υιού μου, στην οποία να μένουν δώδεκα μοναχοί, 'όσοι ήταν οι απόστολοι Εκείνου. Οι μοναχοί αυτοί να νηστεύουν όλες τις ημέρες, εκτός από τά Σάββατα και τις Κυριακές. Θα ’ρθει καιρός πού οι πιστοί σε τούτο το νησί θα πέφτουν σαν τις μύγες από τις κακουχίες”. 

Πράγματι, ιδρύθηκε σκήτη μέ δύο ναούς, έναν πέτρινο, αφιερωμένο στη Σταύρωση τού Κυρίου, όπου κατά την περίοδο της επιδημίας τού τύφου είχε εγκατασταθεί το νοσοκομείο, και ένας ξύλινος, αφιερωμένος στην Ανάσταση τού Κυρίου, πού χρησιμοποιήθηκε την ίδια περίοδο ως νεκροθάλαμος.

Τον Ιανουάριο τού 1929 ό άρχιεπίσκοπος Πέτρος προσβλήθηκε από τον τύφο και μεταφέρθηκε σε μια σκηνή τού νοσοκομείου. Λίγες μέρες πριν αποβιώσει, στις 2 Φεβρουάριου του 1929, έγραφε στο τελευταίο του γράμμα:

... Μέ την ευκαιρία της εορτής της Υπαπαντής του Κυρίου απευθύνω σ' εσάς, πάτερ Μητροφάνη. και σε όλους ευχές για υγεία. σωτηρία και κάθε θεία ευλογία. Σήμερα συμπληρώνονται: δέκα χρόνια από την επισκοπική χειροτονία μου. Σάς παρακαλώ να προσευχηθείτε ιδιαίτερα για μένα αυτή την ημέρα. Παρακαλέστε τον Κύριο να μέ ελεήσει, ώστε να διακονήσω την άγια Εκκλησία Του ως το τέλος μέ υπομονή και υποταγή στο θέλημά Του, σηκώνοντας όλες τις θλίψεις και όλους τούς κατατρεγμούς χωρίς βαρυγκώμια, μέ ταπείνωση και Αγάπη προς τον πλησίον...

Στις 4 ή ώρα το πρωί της 7ης Φεβρουάριου ό ιεράρχης άκουσε έναν θόρυβο σαν από φτερούγισμα πολλών πουλιών. Άνοιξε τά μάτια του και είδε την αγία μεγαλομάρτυρα Βαρβάρα να μπαίνει στη σκηνή μαζί μέ άλλες παρθένες, ανάμεσα στις όποιες ξεχώρισε τις ένδοξες παρθενομάρτυρες Άνυσία και Ειρήνη. Ή αγία Βαρβάρα τον πλησίασε και του πρόσφερε τά άχραντα Μυστήρια τού Χριστού.

Ή μοναχή Άρσενία, πού βρισκόταν τότε στη φυλακή τού Άνζερ, φύλαγε τά πράγματα τού άρχιεπισκόπου. Ή μοναχή αυτή πολλές φορές τού έστειλε το σάβανο, μέ το όποιο θα τον ενταφίαζαν μετά την κοίμησή του, αλλά εκείνος πάντοτε της το γύριζε. Στις 7 Φεβρουάριου, μολονότι την ειδοποίησαν ότι ό δεσπότης ήταν κάπως καλύτερα, τού το ξαναέστειλε. "Όταν τού το έδωσαν, είπε:

-       Πάνω στην ώρα το έστειλε. Πριν μου το φορέσετε, πλύντε με με το σφουγγάρι.

Το ίδιο βράδυ, στις 7 ή ώρα, ό άρχιεπίσκοπος Πέτρος άφησε την τελευταία του πνοή και εισήρθε στην ουράνια χορεία των αγίων ομολογητών. Λίγο πριν παραδώσει την ψυχή του στον Θεό, έγραψε μ’ ένα μολύβι στο πανί της σκηνής: «Δεν επιθυμώ να ζήσω άλλο. Ό Κύριος μέ καλεί κοντά Του».

Ή κηδεία ορίστηκε την Κυριακή, 10 Φεβρουάριου. Ένας από τούς ιερείς πήγε στον διευθυντή του ΣΤ' Τμήματος και ζήτησε την άδεια, πρώτο, να γίνει πανηγυρική νεκρώσιμη ακολουθία και, δεύτερο, να θάψουν τον ιεράρχη μέ μανδύα και μικρό ώμόφορο, πού τού είχαν σταλεί από το Κρεμλίνο πριν ακόμα κοιμηθεί. Κανένα από τά αιτήματα δεν έγινε δεκτό. Άδεια συμμετοχής στην κηδεία δόθηκε μόνο σε τρεις ιερείς και δύο λαϊκούς. Ωστόσο, μόλις έφυγε ό ιερέας, ό διευθυντής τού ΣΤ' Τμήματος πρόσταζε να ριχθεί το λείψανο τού άρχιεπισκόπου σ’ ένα μεγάλο κοινοτάφιο μέ πολυάριθμα πτώματα, το όποιο καλύφθηκε μέ έλατόκλαδα.

Αργά τη νύχτα της 9ης Φεβρουάριου τέσσερις κρατούμενοι έσκαψαν έναν τάφο πίσω από το ιερό τού Ναού της Αναστάσεως. "Ύστερα τράβηξαν τά κλαδιά από το κοινοτάφιο και βρήκαν το σκήνωμα τού ιεράρχη πάνω στα λείψανα των άλλων νεκρών. Τά χέρια του ήταν σταυρωμένα στο στήθος και το πρόσωπό του καλυμμένο μέ έλατοβελόνες. Τον ανέβασαν από το κοινοτάφιο μ’ ένα σεντόνι και τον ξάπλωσαν πάνω στο χιόνι. Τρεις ιερείς, αφού καθάρισαν το πρόσωπό του και χτένισαν τά μαλλιά του, τον έντυσαν μέ τον μανδύα, πέρασαν στούς ώμους του το ώμόφορο και έβαλαν στα χέρια του έναν σταυρό, ένα Ευαγγέλιο κι ένα κομποσκοίνι. "Ύστερα έψαλαν τη νεκρώσιμη ακολουθία. Προτού τοποθετήσουν στο στήθος του τη συγχωρητική προσευχή, την υπέγραψαν και οι τρεις ιερείς. Βλέποντάς τους ή μοναχή Άρσενία, ρώτησε:

-       Γιατί υπογράψατε; Μπαίνουν υπογραφές στην προσευχή;

-       Για να γίνει γνωστό ποιοι κήδεψαν τον δεσπότη, αποκρίθηκαν εκείνοι, όταν γυρίσουν οι καιροί και άνακομιστοϋν τά λείψανά του.

Μετά τη νεκρώσιμη ακολουθία, στην οποία τελικά παρατέθηκαν είκοσι περίπου άνθρωποι, τοποθέτησαν το σκήνωμα στον τάφο, πού είχαν σκάψει, και το σκέπασαν με χώμα.

 

Την ώρα εκείνη φάνηκε πάνω από το μνήμα μια στήλη φωτός μέ τον άγιο ιεράρχη μέσα της, ό όποιος ευλόγησε όλους όσοι ήταν έχει.

Πριν φύγουν, τοποθέτησαν στο σημείο της ταφής έναν ξύλινο σταυρό μέ το όνομα τού αρχιεπισκόπου. Την άνοιξη τού ίδιου χρόνου, όμως, μέ διαταγή τού διευθυντή αφαιρέθηκαν οι σταυροί απ’ όλους τούς τάφους τού Σολοφκί και χρησιμοποιήθηκαν ως καυσόξυλα.

Εβδομήντα χρόνια αργότερα, τον Ιούνιο τού 1999, μέ παραγγελία τού μακαριστού πατριάρχη Μόσχας Αλεξίου Β' (2008) έγινε έρευνα για τον εντοπισμό τού τόπου ταφής και την ανεύρεση τού τίμιου λειψάνου τού αγίου ιεράρχου Πέτρου, το όποιο ήρθε στο φως στις 17 Ιουνίου, έπειτα από τριήμερη αναζήτηση και ανασκαφή. Τοποθετήθηκε ως θησαύρισμα πνευματικό στο Καθολικό της Μονής Σολοφκί και μέχρι σήμερα αποτελεί για τούς ευλαβείς προσκυνητές πηγή αγιασμού και θείας παρηγοριάς.    

 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ. ΑΓΙΟΙ ΚΑΤΑΔΙΚΟΙ. ΡΩΣΟΙ ΙΕΡΟΜΑΡΤΥΡΕΣ ΚΑΙ ΟΜΟΛΟΓΗΤΕΣ ΤΟΥ ΕΙΚΟΣΤΟΥ ΑΙΩΝΑ. ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ