«Και πώς αισθανθήκατε όταν χάσατε τά πάντα, δόξα, πλούτη, γνωριμίες κ.λπ.;». Μας κοίταξε ήρεμα, και απάντησε: «Δόξασα τον Θεό, γιατί αφαιρώντας τα, μου έδειξε ποιος είμαι.
Ή τραγωδία της
ρωσικής διασποράς τον είχε εντυπωσιάσει πολύ βαθιά.
Ώρες ώρες
έπεφτε σε βαθύ συλλογισμό, ο θεολόγος Νικόλαος Καρμίρης (1930-1977) εγκαταλείποντας
την προσφιλή του φλυαρία, και στοχαζόμενος το δράμα τού ρωσικού ξεριζωμού σαν
φαινόμενο όχι χρονικών και τοπικών διαφοροποιήσεων, παρά οντολογικών
διαστάσεων, προσπαθούσε να κατανοήσει τις συνθήκες και τούς όρους μέσα στους
όποιους είχε εκτυλιχτεί αυτή ή τραγωδία, και έκανε την προσπάθεια να μεταφερθεί
νοερά σ’ αυτούς, για να ανακαλύψει τελικά τί γεννιόταν από μέσα τους. Ή
πραγματικότητα της πνευματικής μοναξιάς και άνεστιότητας τού Ρώσου ορθοδόξου
μέσα στον Δυτικό κόσμο τού φαινόταν σαν την παρουσία μιας βυζαντινής εικόνας
μέσα στη γκριζωπή παγερότητα γοτθικού ναού. Μεταφερόταν νοητά σ’ αυτή την
πραγματικότητα και ένιωθε ρίγος, επειδή δεν έβρισκε μέσα του τις ανάλογες
δυνάμεις πνευματικής επιβίωσης, αυτές τις δυνάμεις πού έβλεπε στους Ρώσους, και
πού γι’ αυτό τον λόγο τούς θαύμαζε.
Περπατούσαμε κάποτε στην αυλή τού
Ινστιτούτου, και στο βάθος της, μέσα στο λιγοστό φώς τού δειλινού διαγράφονταν
δύο γαλήνιες, κυρτές γηραιές σιλουέτες, ό τυφλός, με τη μακριά λευκή γενειάδα,
Βλαντίμιρ Πάβλοβιτς Ριαμπουσίνσκυ (ένας από τούς πλουσιότερους ανθρώπους πού
βρήκε στη Μόσχα ή Επανάσταση) και ό καθηγητής Καρτασόφ, υπουργός θρησκευμάτων
της Κυβέρνησης Κερένσκυ. Τους κοίταξε μελαγχολικά, και μου είπε: «Τί ηθικό
μεγαλείο, αλήθεια, να νιώθεις ευτυχής, όχι γιατί επιβίωσες, αλλά γιατί ανακάλυψες
το νόημα της υπάρξεως σου». Ανάλογος ήταν ό θαυμασμός του όταν ένα βράδυ
συζητούσαμε με τον γηραιό Άλεξέι Ίβάνοβιτς γιό του στρατηγού Παντσουλίτζεβ πού
υπήρξε αρχηγός τού στρατιωτικού οίκου τού τσάρου Νικολάου Β'. Ό ίδιος ό Άλεξέι
Ίβάνοβιτς υπήρξε ό τελευταίος στρατιωτικός ακόλουθος της Ρωσικής Αυτοκρατορικής
Πρεσβείας στο Παρίσι. Γέρος πια, φτωχός και έρημος, αλλά με ακέραια την
προσωπικότητα και την αξιοπρέπεια, είχε απομείνει με μόνο πιστό φίλο τον βαρόνο
ROTHCHILD, ό όποιος,
κάθε φορά πού ερχόταν από το Λονδίνο στην έπαυλή του στο CHANTILLY έστελνε το πολυτελές αυτοκίνητο του για να τον
οδηγήσει εκεί, να περάσουν τά βράδια συντροφιά. Εκείνο το απόγευμα ό Άλεξέι
Ίβάνοβιτς μάς διηγιόταν με το γλυκό και ευγενικό ύφος του για το Παρίσι των δύο
πρώτων δεκαετιών τού αιώνα: «’Έμενα στο ξενοδοχείο MEURICE», μάς έλεγε, «και συναναστράφηκα τούς
περισσότερους εστεμμένους της εποχής. Με συνέδεε προσωπική φιλία με βασιλείς,
πρίγκιπες και μεγιστάνες. Μετά την Επανάσταση έμεινα στο Παρίσι. Όποια
οικογενειακά κειμήλια είχα, όπως και το πολυτελές, βαρύτιμο και άριστης τέχνης
ξίφος μου, τά χάρισα σε μουσεία.
Έτσι, έμεινα γυμνός και από τίτλους και από
αυτά πού τούς συμβόλιζαν». Μείναμε αποσβολωμένοι από το γεγονός ότι τη
συγκλονιστικότερη προσωπική του τραγωδία τη διηγιόταν με τη μεγαλύτερη
απλότητα, χωρίς κανένα γογγυσμό, λύπη ή αγανάκτηση. Ό Καρμίρης δεν
συγκρατήθηκε: «Και πώς αισθανθήκατε όταν χάσατε τά πάντα, δόξα, πλούτη,
γνωριμίες κ.λπ.;». Μας κοίταξε ήρεμα, και απάντησε: «Δόξασα τον Θεό, γιατί αφαιρώντας
τα, μου έδειξε ποιος είμαι. ’Αν τά είχα κρατήσει, ίσως πέθαινα χωρίς ποτέ να
μάθω τί ήμουν και γιατί γεννήθηκα». Γύρισε ό Καρμίρης, και μου είπε στα
Ελληνικά: «Αυτή είναι ή μυστική δύναμη της ρωσικής ψυχής».
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ. Ο ΡΩΣΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΜΟΥ. ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΒΙΩΜΑΤΑ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΑΙΜΙΛΙΟΣ ΤΑΧΙΑΟΣ. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΝ ΠΛΩ.
