«Ἡ ἀνατροφή τῶν παιδιῶν»

«Ἡ ἀνατροφή τῶν παιδιῶν»

«Ἡ ἀνατροφή τῶν παιδιῶν»

Ἀπό τό βιβλίο «ΘΕΜΑΤΑ ΖΩΗΣ»

Ὀμιλίες τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου

ΤΟΜΟΣ ΠΡΩΤΟΣ

Σᾶς θερμοπαρακαλῶ καί σᾶς ἱκετεύω νά φροντίζετε πολύ γιά τά παιδιά σας καί νά ἐπιδιώκετε τή σωτηρία τῆς ψυχῆς τους. Ν’ ἀκολουθεῖτε τό παράδειγμα τοῦ Ἰώβ, πού ἐπειδή φοβόταν μήπως ἁμαρτήσουν τά παιδιά του καί μέ τό λογισμό τους ἀκόμα, πρόσφερε θυσίες καί προνοοῦσε πολύ γι’ αὐτά. Ν’ ἀκολουθεῖτε τό παράδειγμα τοῦ Δαβίδ, πού, ὅταν πέθαινε, κάλεσε κοντά του τό γυιό του, τό βασιλιᾶ Σολομῶντα, καί, ἀντί νά τοῦ ἀφήσει πλούτη, τόν συμβούλεψε:

«Παιδί μου, ἄν θελήσεις νά ζήσεις μέ εὐσέβεια, ποτέ δέν θά πάθεις κακό, ὅλα θά σοῦ ἔρχονται εὐνοϊκά καί ἡ ζωή σου θά κυλήσει μέ ἀσφάλεια. Ἄν ὅμως στερηθεῖς τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ, σέ τίποτα δέν θά σέ ὠφελήσει τό βασιλικό ἀξίωμα. Γιατί ἄν δέν ἔχεις εὐσέβεια, καί τά ἀγαθά σου θά χάσεις καί ντροπές θά περάσεις. Ἡ εὐσέβεια θά σέ βοηθήσει ν’ ἀποκτήσεις καί ὅσα σοῦ λείπουν» (πρβλ. Γ΄ Βασ. 2, 1-4).

Πρέπει, λοιπόν, οἱ γονεῖς νά φροντίζουν πῶς τά παιδιά τους θ’ ἀποκτήσουν ὄχι χρήματα, ἀλλά εὐσέβεια καί πλοῦτο ψυχῆς. Πρέπει νά τά διαπαιδαγωγοῦν ἔτσι, πού νά μήν ἔχουν ἀνάγκη ἀπό πολλά, νά μήν παραδίνονται στίς ἐπιθυμίες τῆς σύγχρονης ἐποχῆς. Πρέπει ἀκόμα νά ἐξετάζουν προσεκτικά πότε τά παιδιά τους βγαίνουν ἀπό τό σπίτι καί πότε ἐπιστρέφουν, ποῦ πηγαίνουν καί μέ ποιούς κάνουν παρέα. Ἄν παραμελοῦν τά καθήκοντά τους αὐτά, θά δώσουν λόγο στό Θεό. Ἄν μᾶς ζητοῦνται εὐθύνες γιά τό πόσο φροντίσαμε τούς ἄλλους -γιατί λέει ἡ Γράφη, ὅτι “δέν πρέπει κανείς νά ἐπιδιώκει ὅ,τι βολεύει τόν ἴδιο, ἀλλά ὅ,τι βοηθάει τόν ἄλλο” (Α΄ Κορ. 10, 24)-, πολύ περισσότερο θά μᾶς ζητηθοῦν εὐθύνες γιά τό πόσο φροντίσαμε τά ἴδια τά παιδιά μας.

---

 

Ἐσύ, ὅμως κάνεις ὅ,τι μπορεῖς γιά ν ἀποκτήσει τό παιδί σου ὡραῖο ἄλογο, ἄνετο σπίτι, καλό χωράφι ἤ ἀμπέλι, μακροζωία καί πολλά ἄλλα ἀγαθά τῆς γῆς. Τό ἄν θά εἶναι ἐνάρετο, συνετό καί καλόγνωμο, τό σκέφτεσαι καθόλου; Γιατί ὅσα κι ἄν εἶναι τά ἀγαθά του, ὅσο μεγάλη κι ἄν εἶναι ἡ περιουσία του, θά χαθεῖ μαζί μ’ αὐτό, ἄν δέν εἶναι ἐνάρετο καί συνετό. Ἀπεναντίας, ἄν στήν ψυχή του ὑπάρχει γενναιοφροσύνη καί ἀρετή, εὔκολα θ’ ἀποκτήσει τά πάντα, ἀκόμα κι ἄν τό σπίτι του εἶναι ὁλότελα ἄδειο.

Μεγάλη συμφορά παθαίνουν οἱ γονεῖς ἐκεῖνοι πού δέν θέλουν νά δείρουν τά παιδιά τους, οὔτε νά τά μαλώσουν, οὔτε νά τά στεναχωρήσουν καθόλου, μολονότι ζοῦν ἄτακτη ζωή. Πολλές φορές εἶδα τέτοια παιδιά νά ὁδηγοῦνται στό δικαστήριο καί νά καταδικάζονται γιά τίς παρανομίες τους.

Ὅταν ἐσύ, ὁ γονιός, δέν συμβουλέψεις τό παιδί σου καί δέν τό καθοδηγήσεις σωστά, εἶναι φυσικό νά παρασυρθεῖ ἀπό φαύλους ἀνθρώπους καί νά φτάσει ὡς τό ἔγκλημα. Τότε, βέβαια, θά καταδικαστεῖ ἀπό τήν πολιτεία καί θά ντροπιάσει τόσο τούς γονεῖς του ὅσο καί τόν ἑαυτό του. Καί μαζί μέ τό δυστύχημα τῆς καταδίκης τοῦ παιδιοῦ, δαχτυλοδείχνουν τόν πατέρα πού δέν τολμάει νά βγεῖ ἀπό τό σπίτι του, καί λένε: “Νά τί ἔπαθε μέ τό νά μή συμμορφώνει τό παιδί του”. Μέ τί μάτια θά κοιτᾶς τότε τόν κόσμο, πού θά σέ ἐλέγχει, γιατί δέν παιδαγώγησες στόν κατάλληλο καιρό τό παιδί σου, κι ἔτσι ἔφτασε στό ἔγκλημα καί στή φυλακή; Τολμᾶς νά λέγεσαι πιά πατέρας, ἀφοῦ δέν ἔκανες τό καθῆκον σου; Δέν κρύβεσαι; Δέν εὔχεσαι ν’ ἀνοίξει ἡ γῆ καί νά σέ καταπιεῖ; Πές μου, λοιπόν, τολμᾶς νά λέγεσαι πατέρας, ἀφοῦ ἀδιαφόρησες γιά τό παιδί σου καί τό ἄφησες νά καταστραφεῖ.

Ἄν τό παιδί σου δαιμονιστεῖ, τρέχεις σ’ ὅλους τούς ἁγίους καί τούς ἀσκητές καί τούς παρακαλεῖς νά τό σώσουν· ἄν ὅμως ἁμαρτάνει -καί αὐτό εἶναι χειρότερο- ἀδιαφορεῖς. Τί παράλογο, ἀλήθεια! Γιατί τό νά βασανίζεται τό παιδί σου ἀπό δαιμόνιο δέν εἶναι τόσο φοβερό, ἀφοῦ ἔτσι δέν κολάζεται· ἀπεναντίας μάλιστα, ἀπ’ αὐτή τή δοκιμασία μπορεῖ νά σωθεῖ καί νά στεφανωθεῖ κανείς, ἄν τήν ὑπομείνει καρτερικά. Ἐκεῖνος, ὅμως, πού ζεῖ μέσα στήν ἁμαρτία, εἶναι ἀδύνατο νά σωθεῖ. Ἔτσι, καί στή ζωή αὐτή ντροπιάζεται καί μετά τό θάνατό του θά τιμωρεῖται αἰώνια.

Τί θά ἀπαντήσεις στό Θεό, ὅταν θά σέ ἐλέγχει, γιατί ἀμέλησες νά διαπαιδαγωγήσεις σωστά τό παιδί σου ἀφότου γεννήθηκε;

Θά σέ ρωτήσει ὁ Κύριος: «Δέν σέ ὅρισα προστάτη καί δάσκαλό του; Δέν σοῦ παρήγγειλα νά τό καθοδηγήσεις στόν σωστό δρόμο;»

Τί θά μπορέσεις τότε νά πεῖς; Πώς εἶναι παιδί δύσκολο καί δέν σηκώνει κουβέντα; Αὐτά ὅλα ἔπρεπε νά τά δεῖς ἀπό τήν ἀρχή, τότε πού ἦταν μικρό καί μποροῦσες νά τό διαπλάσεις ὅπως ἤθελες. Τότε θά τό συνήθιζες στό καλό, ξεριζώνοντας ἀπό τήν ψυχή του τ’ ἀγκάθια, πού, λόγῳ τῆς τρυφερῆς ἡλικίας του, ἔβγαιναν εὐκολότερα. Ἄν δέν τό παραμελοῦσες τότε, δέν θά μεγάλωναν τά πάθη του καί δέν θά σέ δυσκόλευαν σήμερα στήν καταπολέμησή τους.

Δέν εἴμαστε ἀδικαιολόγητοι, ὅταν, ἐνῶ ὁ Θεός τιμωρεῖ αὐστηρά τά παιδιά πού βρίζουν τόν πατέρα ἤ τή μητέρα τους, ἐμεῖς ἀκοῦμε τά παιδιά μας νά βρίζουν τόν ἴδιο τό Θεό, καί τό ἀνεχόμαστε;

Ἄς μήν ἀμελοῦμε, λοιπόν, νά δίνουμε στά παιδιά μας χριστιανική ἀνατροφή, μέ τή βεβαιότητα πώς, ὅταν θά ἔχουν εὐσέβεια καί φιλοθεῒα, θά ξεχωρίσουν καί στήν παροῦσα ζωή. Γιατί ὅλοι σέβονται καί ἐκτιμοῦν τόν ἐνάρετο καί καλωσυνάτο ἄνθρωπο, ἔστω κι ἄν εἶναι ὁ πιό φτωχός· ἀπεναντίας, σιχαίνονται καί μισοῦν τόν κακό, ἔστω κι ἄν εἶναι ὁ πιό πλούσιος.

Ἐκεῖνοι πού ἀδιαφοροῦν γιά τήν καλή ἀνατροφή τῶν παιδιῶν τους, θά τιμωρηθοῦν ἀπό τόν Θεό. Καί ἀκοῦστε καλά τήν ἱστορία πού θά σᾶς πῶ:

Τόν παλιό καιρό, πρίν ἔρθει ὁ Χριστός στόν κόσμο, ἦταν ἕνας Ἑβραῖος ἱερέας, καλός καί μετρημένος, ὁ Ἠλί, πού εἶχε δυό παιδιά, τόν Ὀφίν καί τόν Φινεές. Μολονότι ὁ Ἠλί ἔβλεπε τά παιδιά του ν’ ἀκολουθοῦν τό δρόμο τῆς κακίας, οὔτε τά ἐμπόδιζε, οὔτε τά τιμωροῦσε, οὔτε τά μάλωνε. Κι ἄν πότε-πότε τά συμβούλευε, τό ἔκανε χλιαρά, χωρίς αὐστηρότητα. “Μή, παιδιά μου”, τούς ἔλεγε, “μήν κάνετε τό κακό· δέν ἀκούω καλά λόγια γιά σᾶς” (πρβλ. Α΄ Βασ. 2, 24). Τά λόγια του θά ἦταν ἀρκετά γιά νά συνεφέρουν τά παιδιά, ἄν αὐτά ἤθελαν. Ἐπειδή, ὅμως, ὁ ἱερέας δέν ἔδειξε τήν πρέπουσα αὐστηρότητα, ὁ Θεός τόν τιμώρησε. Ἔτσι, ἔχασε καί τά παιδιά του καί τή σωτηρία του, μολονότι ὁ Θεός γιά τίποτ’ ἄλλο δέν εἶχε νά κατηγορήσει τόν γέροντα πατέρα, παρά μόνο γιά τήν ἀμέλεια ἀπέναντι στά παιδιά του.

Ἄν, λοιπόν, τιμωρήθηκε τόσο αὐστηρά ὁ Ἠλί γιά τήν ἀμέλειά του, θά μείνουν ἀτιμώρητοι ὅσοι κάνουν χειρότερα; Ἄν δέν μπόρεσαν νά σώσουν τόν ἱερέα ἐκεῖνον ἡ τιμιότητά του, ἡ ἰδιότητα τοῦ κριτῆ καί ἡ προσφορά του στό ἰσραηλιτικό ἔθνος, καί πέθανε μ’ ἕναν ἀξιολύπητο τρόπο, ἐπειδή δέν ἐπιμελήθηκε τήν ἀνατροφή τῶν παιδιῶν του ὅσο ἔπρεπε, τότε ποιά τιμωρία θά πέσει σ’ ἐμᾶς, πού φερόμαστε χειρότερα κι ἀπό τούς βαρβάρους, πού μήτε ἀρετή ἔχουμε μήτε τά παιδιά μας ἐπιβλέπουμε σωστά;

Ὅπως δέν θά μπορέσουμε νά δικαιολογηθοῦμε γιά τά προσωπικά μας ἁμαρτήματα, τό ἴδιο καί γι’ αὐτά τῶν παιδιῶν μας. Καί εἶναι λογικό. Γιατί ἄν ἡ κακία ἦταν ἔμφυτη, θά ὑπῆρχε δικαιολογία. Εἶναι γνωστό, ὅμως, ὅτι μέ τή θέλησή μας ἀκολουθοῦμε εἴτε τό δρόμο τῆς ἁμαρτίας, εἴτε τό δρόμο τῆς ἀρετῆς. Πῶς θά δικαιολογηθεῖ ἑπομένως ὁ γονιός, πού ἄφησε τό πιό ἀγαπημένο του πλάσμα, τό παιδί του, νά παραστρατήσει;

Ἄν τά παιδιά ἀνατραφοῦν μέ καλές συνήθειες, δύσκολα ἀλλάζουν συμπεριφορά ὅταν μεγαλώσουν. Γιατί ἡ παιδική ψυχή εἶναι σάν τό κάτασπρο, τό ὁλοκάθαρο πανί, πού, ἄν τό βάψουμε μέ κάποιο χρῶμα, βάφεται τόσο καλά, ὥστε, ὅσες φορές κι ἄν θελήσουμε νά τό ξαναβάψουμε, πάντα φαίνεται ἡ ἀρχική βαφή. Ἔτσι, λοιπόν, εἶναι καί τά μικρά παιδιά. Ὅταν συνηθίσουν στό καλό, δύσκολα ἀλλάζουν.

Ὁ ἀπόστολος Παῦλος ἀναφέρει μιά παροιμία, πού τήν ἔχει δανειστεῖ ἀπό τόν ποιητή Μένανδρο: «Φθείρουσιν ἤθη χρηστά ὁμιλίαι κακαί».

Δηλαδή: Οἱ κακές συναναστροφές χαλᾶνε τόν καλό χαρακτήρα (Α΄ Κορ. 15, 33). Ἄς μήν ἀποροῦμε, πῶς μερικοί γίνονται κλέφτες ἤ ἀκόλαστοι ἤ βλάσφημοι. Τά παιδιά ἀπό μικρά στεροῦνται τή χριστιανική ἀγωγή, συνηθίζουν στό κακό καί μέ τήν πρώτη ἀφορμή ξεστρατίζουν. Γι’ αὐτό ὁ ἀπόστολος συμβουλεύει: «Παιδιά, νά ὑπακοῦτε στούς γονεῖς σας, σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Κυρίου· αὐτό ἄλλωστε εἶναι τό σωστό. Τίμα τόν πατέρα σου καί τή μητέρα σου (αὐτή εἶναι ἡ μόνη ἐντολή πού περιέχει ὑπόσχεση), γιά νά εὐτυχήσεις καί νά ζήσεις πολλά χρόνια πάνω στή γῆ. Κι ἐσεῖς, πατέρες, μή φέρνεστε στά παιδιά σας ἔτσι πού νά τά ἐξοργίζετε, ἀλλά νά τά ἀνατρέφετε δίνοντάς τους ἀγωγή καί συμβουλές πού ἐμπνέονται ἀπό τήν πίστη στόν Κύριο» (Εφ. 6, 1-4). Καί ὁ σοφός Σολομῶν λέει: «Τό παιδί, πού ἔχει παιδαγωγηθεῖ, θά εἶναι σοφό» (Παροιμ. 10, 4α). Καί «ὁ γονιός πού δέν χρησιμοποιεῖ τό ξύλο γιά νά παιδαγωγήσει τό γιό του, εἶναι σάν νά τόν μισεῖ· ὅποιος ὅμως τόν ἀγαπάει, τόν ἀνατρέφει μέ ἐπιμέλεια ( μέ στοργή ἀλλά καί αὐστηρότητα)» (Παροιμ. 13, 24).

Μέ ἀρετή, λοιπόν, νά πλουτίζετε τά παιδιά σας καί ὄχι μέ ἀγαθά πρόσκαιρα. Εἶναι ἀπερισκεψία, ὅσο ζεῖτε, νά μήν τούς δίνετε ἐξουσία στήν περιουσία σας, καί, ὅταν πεθάνετε, νά μποροῦν μέ κάθε εὐκολία νά σπαταλοῦν τήν κληρονομιά πού τούς ἀφήνετε, ἄν μάλιστα εἶναι νέοι. Ἄν τούς παραχωρεῖτε τήν περιουσία σας ὅσο ζεῖτε, θά μπορεῖτε νά ἐπεμβαίνετε, ὅταν χρειάζεται, καί ἀποφεύγονται ἔτσι λάθη. Παίρνοντας, ὅμως, ἀπροετοίμαστα τή διαχείριση τῆς κληρονομιᾶς, καθώς μάλιστα θά ἔχουν καί τά προβλήματα τῆς ὀρφάνιας, εὔκολα θά παρασυρθοῦν στή διαφθορά· καί θά φταῖτε ἐσεῖς γι’ αὐτό.

Μήν τούς ἀφήνετε, λοιπόν, πλούτη, ἀλλά παίδευση καί ἀρετή. Ἔτσι δέν θά στηρίζονται στήν κληρονομιά ὑλικῶν ἀγαθῶν, καί θά ἐπιδοθοῦν στή μόρφωση τοῦ νοῦ καί στήν καλλιέργια τῆς ψυχῆς. Αὐτός εἶναι ὁ καλύτερος τρόπος γιά τήν ὑπέρβαση τῆς φτώχειας καί ὅλων τῶν προβλημάτων τῆς ζωῆς. Καί ἄν ὁ καθένας μας φροντίσει νά καλλιεργήσει ἔτσι τά παιδιά του, τελικά ὅλοι, ἀπό γενιά σέ γενιά, θά βρεθοῦμε ἕτοιμοι κατά τήν παρουσία τοῦ Χριστοῦ καί θά ἀμοιφθοῦμε ἀπό τόν δίκαιο Κύριό μας. Ἔτσι εἶναι. Ἄν ἀναθρέψεις καλά τό παιδί σου καί τό κάνεις νά ἔχει εὐσέβεια καί ἀγάπη, ἄν κι ἐκεῖνο κάνει τό ἴδιο στά δικά του παιδιά κ.ο.κ, θά σχηματιστεῖ μία ἁλυσίδα εὐλογημένη, χάρη σ’ ἐσένα, πού ἔγινες ἡ ρίζα ὅλου του καλοῦ.

Οἱ γονεῖς πού παραμελοῦν τήν ἀνατροφή τῶν παιδιῶν τους, εἶναι χειρότεροι κι ἀπό τούς παιδοκτόνους· γιατί οἱ πρῶτοι θανατώνουν τήν ἀθάνατη ψυχή, ἐνῶ οἱ δεύτεροι μόνο τό θνητό σῶμα.

Γί αὐτό, ὅπως ἄλογα, πού τρέχουν ἀσυλλόγιστα πρός τόν γκρεμό, τά συγκρατοῦμε μέ τό χαλινάρι ἤ καί τά τιμωροῦμε χτυπώντας τα -καί ἡ τιμωρία αὐτή εἶναι γιά τή σωτηρία τους-, ἔτσι καί τά παιδιά πρέπει νά τά χαλιναγωγοῦμε, νά τά συγκρατοῦμε ἀπό τό κακό καί νά τά τιμωρήσουμε γιά τά σφάλματά τους. Γιατί, ἄν δέν τά τιμωρήσουμε ἐμεῖς, τά περιμένουν ἄλλες τιμωρίες, τιμωρίες αἰώνιες, ὅπως κι ἐμᾶς.

Μή μοῦ πεῖς, “Τιμώρησα τό παιδί μου πολλές φορές”, γιατί αὐτό δέν φτάνει· πρέπει νά τό δεῖς καί διορθωμένο. Παρατήρησε, ἔχει εὐλάβεια, ἔχει σεμνότητα, ἄλλαξε τήν κακή συμπεριφορά του; Ἄν ἔγιναν αὐτά, πέτυχε ὁ σκοπός· ἀλλιῶς δέν ὠφελοῦν οἱ πολλές τιμωρίες. Δέν μετρᾶμε πόσες φορές δέθηκε μιά πληγή, ἀλλ’ ἄν ἐπουλώθηκε. Ἄν σύντομα γιατρεύτηκε, δέν εἶναι ἀνάγκη νά μένει γιά πολύ δεμένη· ἄν ὅμως παραμένει ἀνοιχτή, πρέπει ν’ ἀλλαχθοῦν πολλές φορές οἱ ἐπίδεσμοι, ὥσπου νά κλείσει.

Γονιός δέν εἶναι ἐκεῖνος πού ἁπλᾶ γέννησε ἕνα παιδί, μά ἐκεῖνος πού καί μετά τή γέννησή του τό ἀγαπάει. Κι ἄν ἡ ἀγάπη εἶναι ἀναγκαία ἐκεῖ ὅπου ὑπάρχει ἀπό τή φύση, πολύ περισσότερο χρειάζεται ἐκεῖ ὅπου ὑπάρχει Χάρη Θεοῦ. Ἄν δηλαδή πρέπει ν’ ἀγαπάει κανείς τά φυσικά του παιδιά γιά νά λέγεται σωστός γονιός, πόσο μᾶλλον τά χαρισματικά παιδιά, τά πνευματικά, τά βαπτισμένα, φροντίζοντας νά μήν κολαστοῦν.

Ἀλλά κι ἐσύ, παιδί μου, νά ὑπακοῦς τούς γονεῖς πού σέ γέννησαν. Γιά ὅσα σοῦ πρόσφεραν, τίποτα δέν μπορεῖς νά τούς ἀνταποδώσεις, οὔτε νά τούς γεννήσεις, οὔτε νά μοχθήσεις γι’ αὐτούς, ὅσο ἐκεῖνοι γιά σένα. Καί ὅταν ὁ πατέρας σου μαλώνει κάποιο ἀπό τ’ ἀδέλφια σου, πρέπει νά συμμερίζεσαι τό γονιό σου. Γιατί ἄν παίρνεις τό μέρος τοῦ ἀδελφοῦ σου, μολονότι ἔσφαλε, θά γίνει χειρότερος. Ἔτσι βάζεις σέ κίνδυνο καί τήν ψυχική σου σωτηρία, ἀφοῦ ὅποιος δέν ἀφήνει νά γιατρευτεῖ μιά πληγή, ἔχει μεγαλύτερη εὐθύνη ἀπό κεῖνον πού τήν προκάλεσε, γι’ αὐτό καί τιμωρεῖται. Ἕνας τραυματισμός, βλέπεις, ἵσως νά μήν εἶναι ἄμεσα θανατηφόρος, ἐνῶ ἡ παρεμπόδιση τῆς θεραπείας μπορεῖ νά προκαλέσει τό θάνατο.

Γι’ αὐτό καί οἱ δάσκαλοι τιμωροῦν τά παιδιά, ὅταν φταῖνε, μπροστά στ’ ἄλλα, γιά νά τά βλέπουν καί νά γίνονται καλύτερα. Ἀλλά καί τά καλά παιδιά τά παινεύουν μπροστά στ’ ἄλλα, γιά νά παραδειγματίζονται. Αὐτό, βέβαια, τό κάνουν οἱ καλοί καί συνετοί δάσκαλοι. Καί πρέπει νά ζητᾶμε καλούς δασκάλους γιά τά παιδιά μας, ὥστε νά μορφώνονται θετικά· γιατί οἱ γονεῖς δίνουν στά παιδιά τή ζωή, ἐνῶ οἱ δάσκαλοι τούς μαθαίνουν τήν καλή ζωή.

Μήν καυχιέσαι, παιδί μου, γιατί ἔχεις ἵσως ἐνάρετο καί καλό πατέρα. Τοῦ γονιοῦ σου ἡ καλοσύνη θά καταδικάσει ἐσένα, ἄν ἀποδειχθεῖς ἀνάξιος ἀπόγονός του. Μεγάλο πράγμα εἶναι τό νά στηρίζεις τή ζωή σου, ἀλλά καί τή σωτηρία σου, στόν ἀγῶνα τό δικό σου καί ὄχι τῶν ἄλλων. Στήν παροῦσα ζωή λίγοι εἶναι ἐκεῖνοι πού θά μᾶς συμπαρασταθοῦν, καί στή μέλλουσα κανένας. Οἱ τιμές καί οἱ ἔπαινοι, πού ἀπολαμβάνουν οἱ γονεῖς μας, εἶναι καί δικοί μας μόνο ὅταν τούς μιμούμαστε· ἀλλιῶς, ὄχι μόνο σέ τίποτα δέν μᾶς ὠφελοῦν, ἀλλά καί γίνονται αἰτία αὐστηρότερης τιμωρίας μας.

Ἄκου ἕνα παράδειγμα: Ὁ Ἀβεσσαλώμ ἦταν γυιός τοῦ βασιλιᾶ Δαβίδ, νέος ἀκόλαστος καί διεφθαρμένος. Αὐτός κάποτε ἐπαναστάτησε ἐναντίον τοῦ πατέρα του καί τόν ἀνάγκασε νά ἐγκαταλείψει τό θρόνο του καί τήν Ἱερουσαλήμ καί νά φύγει αὐτοεξόριστος στήν ἔρημο Ἀραβώθ. Ἔτσι ὁ γυιός ἅρπαξε ἄνομα τήν ἐξουσία ἀπό τόν πατέρα του. Δέν σεβάστηκε οὔτε τήν ἰδιότητά του, οὔτε τήν ἡλικία του, οὔτε τίς θυσίες πού εἶχε κάνει γι’ αὐτόν. Φέρθηκε στό γονιό του σκληρά, ἀπάνθρωπα, ἀδιάντροπα, σάν θηρίο, παραβιάζοντας τούς φυσικούς νόμους καί προκαλώντας ἀναταραχή, σύγχυση, ἀναστάτωση. Δέν ἤθελε νά σεβαστεῖ τόν Δαβίδ σάν πατέρα του; Ἄς σκεφτόταν τουλάχιστο τά γεράματά του καί τίς εὐεργεσίες του. Μά ἡ ματαιοδοξία καί ἡ φιλαρχία τόν ἔκαναν νά χάσει κάθε ντροπή καί νά γίνει πραγματικά θηρίο. Ἔτσι ὁ στοργικός πατέρας ἔφυγε κυνηγημένος ἀπό τόπο σέ τόπο, ἐνῶ ὁ ἀντάρτης γυιός ἀπολάμβανε τά καλά της ἐξουσίας, πού εἶχε σφετεριστεῖ, κατορθώνοντας νά πάρει μέ τό μέρος του τό στρατό καί ὅλες τίς πόλεις.

Ἐνῶ συνέβαιναν αὐτά, ὁ Χουσί, στενός φίλος του Δαβίδ, φίλος ἀπό κείνους πού μένουν πιστοί καί στίς πιό ἀντίξοες περιστάσεις, συναντώντας τόν γέροντα βασιλιᾶ στήν ἔρημο, ἔσκισε τό χιτώνα του, ἔριξε χῶμα στό κεφάλι του, σέ ἔνδειξη πένθους καί ὀδύνης, ἀναστέναξε βαθιά κι ἔκλαψε σπαραχτικά. Ὁ Δαβίδ ἤξερε τήν εἰλικρίνεια τῶν αἰσθημάτων τοῦ Χουσί. Τοῦ εἶπε, λοιπόν, ὅτι τά δάκρυά του ἦταν ἀπόδειξη τῆς φιλίας του, ἀλλά δέν ὠφελοῦσαν σέ τίποτα. Ἔπρεπε νά κάνουν κάτι, γιά ν’ ἀντιμετωπιστεῖ ἀποτελεσματικά καί νά πάψει ἡ συμφορά. «Γύρνα στήν πόλη», τοῦ εἶπε, «πήγαινε στόν Ἀβεσσαλώμ σάν φίλος καί προσπάθησε νά ἀνατρέψεις τά πονηρά σχέδια, πού κάνει ὁ Ἀχιτόφελ ἐναντίον μου» (πρβλ. Β΄ Βασ. 15, 34). Ὁ Ἀχιτόφελ ἦταν στρατηγός ποῦ ἐπηρέαζε τόν Ἀβεσσαλώμ, ἱκανός στόν πόλεμο καί ἐπικίνδυνος στίς μάχες, καί ὁ Δαβίδ τόν φοβόταν πολύ. Ὁ Χουσί πράγματι πῆγε στόν Ἀβεσσαλώμ, χωρίς νά φοβηθεῖ μήπως ἀποκαλυφθεῖ ὁ σκοπός του καί συλληφθεῖ ἤ καί θανατωθεῖ. Εἶχε πάντα στό Θεό στηριγμένες τίς ἐλπίδες του. Καί τελικά τά κατάφερε. Ἔτσι, ὁ Δαβίδ νίκησε τόν ἀποστάτη γιό του, πού εἶχε κακό τέλος. Γιατί ὁ Θεός θέλει τά παιδιά νά σέβονται καί νά ὑπακοῦνε τούς γονεῖς τους. Κι ἄν δέν τό κάνουν, κακοπαθαίνουν.

Ἀλλά καί οἱ γονεῖς, τό ξαναλέω, ὀφείλουν νά ἀνατρέφουν τά παιδιά τους σωστά, ἀποβλέποντας στήν ἰσόρροπη ἀνάπτυξη σώματος καί πνεύματος. Νά τούς διδάσκουν τήν εὐσέβεια καί τήν ἀρετή. Ἄν δέν τό κάνουν, δέν πρέπει νά λέγονται γονεῖς.

Ὅπως φέρνετε γιατρό, ὅταν τό παιδί σας ἀρρωσταίνει σωματικά, ἔτσι νά κάνετε καί ὅταν ὑποφέρει ψυχικά. Ἡ ψυχή εἶναι ἄρρωστη ὅταν ἁμαρτάνει, ὅταν πορνεύει, ὅταν κλέβει, ὅταν κάνει ὅ,τι ὁ Θεός ἀπαγορεύει.

Ἀλλά καί ἡ ἀμάθεια, ἡ ἀμορφωσιά, εἶναι ἀρρώστια τῆς ψυχῆς, καί μάλιστα μεγάλη, γιατί ἐξαιτίας της συμβαίνουν τόσα καί τόσα δεινά. Θά πρέπει, λοιπόν καί νά τά μορφώνουμε τά παιδιά μας, γιατί ἔτσι θά μπορέσουν νά γνωρίσουν καλύτερα τό Θεό. Χωρίς μάθηση θά εἶναι σάν τά ζῶα, πού στεροῦνται τή λογική. Ὁ λογικός ἄνθρωπος πρέπει νά εἶναι καί σοφός, ὅπως τόν δημιούργησε ἐξαρχῆς ὁ Θεός. Χωρίς τή σοφία ὁ ἄνθρωπος εἶναι πολύτιμο πετράδι χωμένο μέσα στή λάσπη, εἶναι καράβι δίχως τιμόνι καί δίχως πλήρωμα, πού προχωράει στό πέλαγος τῆς ζωῆς ἀκυβέρνητο, στά τυφλά. Γι’ αὐτό κι ἕνας σοφός ἔλεγε: «Ὁ ἀγράμματος κοιτάζει μά δέν βλέπει». Τοῦ φαίνεται πώς βλέπει, μά εἶναι τυφλός, γιατί δέν ἔχει γνώση, προπαντός τή γνώση τῶν ἀληθειῶν καί τῶν δογμάτων τῆς πίστεως -τί εἶναι ψυχή, τί οὐρανός, τί τρισυπόστατος Θεός, τί ἀνάσταση, τί βάπτισμα, τί ἄγγελοι, τί Θεία Λειτουργία, τί ἱερωσύνη κ.λ.π.

Ὁ προφήτης Δαβίδ λέει: «Ἀποκτῆστε τήν παιδεία (τοῦ Θεοῦ), γιά νά μήν ὀργιστεῖ ἐναντίον σας ὁ Κύριος» (ψαλμ. 2, 12). Δῶστε στά παιδιά σας χριστιανική μόρφωση. Αὐτή εἶναι ἡ ὑποχρέωσή σας. Ἄν ἀδιαφορήσετε, θά κολαστεῖτε, ἔστω κι ἄν ἔχετε ἄλλες ἀρετές. Νά τούς μάθετε τά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας, τή δικαιοσύνη, τή σωφροσύνη, τήν ἀνδρεία τῆς ψυχῆς. Νά τά βοηθήσετε νά γνωρίσουν τόν ἑαυτό τους, γιατί μέσ’ ἀπό τήν αὐτογνωσία θά ὁδηγηθοῦν καί στή θεογνωσία. Ἄν δέν γνωρίσουν τόν Θεό, τί θά τούς ὠφελήσουν ὅλα τ’ ἄλλα; Δέν ἀκοῦτε τόν Κύριο, πού λέει στό ἱερό Εὐαγγέλιο, πώς, ἄν ὁ ἄνθρωπος κερδίσει ὁλόκληρο τόν κόσμο, χάσει ὅμως τήν ψυχή του, δέν ὠφελεῖται σέ τίποτα;

Καλλιεργεῖστε, λοιπόν, πνευματικά τά παιδιά σας. Καλλιεργεῖστε καί τόν ἑαυτό σας. Ἔτσι θά σωθεῖτε καί θά μπεῖτε στή Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, μέ τή Χάρη τοῦ Χριστοῦ μας.

Τέλος καί τῷ Θεῷ Δόξα!

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ

ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΤΙΚΗ