Ο πατὴρ Μάξιμος είπα, «στην ομιλία σου το βράδυ
ανέφερες μια στιγμή ότι μπορεί κάποιος να θυμώσει χωρίς να διαπράξει αμαρτία.
Τι ακριβώς εννοούσες; Πώς είναι δυνατόν να
συμβεί αυτό; Πάντα πίστευα ότι μια γνήσια πνευματική ζωή σημαίνει εσωτερική
γαλήνη και απαλλαγή από το θυμό».
Έχεις δίκιο, φυσικά. Αλλά όταν μίλησα για θυμό
χωρίς αμαρτία είχα υπόψη μου ένα στίχο από τον τέταρτο Ψαλμό, όπου ο Δαβίδ μιλά εξ
ονόματος του Θεού και ζητά να απαλλάξουμε τον θυμό μας από την
αμαρτία».
Δεν είναι παράδοξο αυτό; Μοιάζει με αντίφαση;»
Ακούγεται διφορούμενο», είπε ο Αντώνης.
Όχι ακριβώς,
απάντησε ο πατήρ Μάξιμος. «Κοιτάξτε. Οι ,άγιοι πατέρες είναι πολύ ξεκάθαροι σ’ αυτό το θέμα. Ο θυμός
Είναι αναπόσπαστο μέρος της ανθρώπινης φύσης- ένα
δώρο από το Θεό.
« Δώρο από τον Θεό;» είπε απορημένη η Μαρία.
«Νόμιζα ότι ο θυμός μάς
δημιουργεί προβλήματα».
Θα σας εξηγήσω τι
εννοώ. Ο Θεός μάς έδωσε την ικανότητα να
οργιζόμαστε- σωστά; Είναι μία από τις δυνάμεις της ψυχής.
Όπως η δικαιοσύνη, η ανδρεία και η σωφροσύνη. Όμως,
εμείς τις περισσότερες φορές κάνουμε κακή χρήση
αυτών των θεόσταλτων δυνάμεων. Δεν Λειτουργούν μέσα μας με τον τρόπο που θα
ήθελε ο Θεός να Λειτουργούν».
«Μα πώς κάνουμε κακή χρήση του θυμού;» ρώτησα.
«Είναι απλό. Κάνουμε κακή χρήση του θυμού όταν τον στρέφουμε
ενάντια στους συνανθρώπους μας• όταν, για παράδειγμα, κατακλυζόμαστε από
μνησικακία κάθε φορά που θεωρούμε ότι μας φέρθηκαν άδικα• όταν αναλώνουμε την
ικμάδα της ψυχή μας και τη μεταλλάσσουμε σε πίκρα απόρριψης, η οποία μας κάνει
να στρεφόμαστε ενάντια στους ανθρώπους γύρω μας- όταν τον επιστρατεύουμε για να
διασφαλίσουμε αυτά που θεωρούμε ότι είναι δικαιώματά μας, με την εγκόσμια
έννοια του όρου».
«Κάποιοι μπορεί να υποστήριζαν ότι θεωρείς δέουσα
μία παθητική στάση, η οποία επιφέρει και την κακομεταχείριση από τους άλλους»,
είπα. «Οι σύγχρονοι ψυχοθεραπευτές μαθαίνουν στους πελάτες τους να υπερασπίζονται τα δικαιώματά
τους».
«Μη βιάζεσαι, Κυριάκο», απάντησε ο πατήρ Μάξιμος,
κάνοντάς μου νόημα να κάνω υπομονή. «Ο θυμός δεν λειτουργεί σωστά μέσα μας όταν
είναι αναμειγμένος με τον εγωισμό μας Αυτό είναι όλο. Οι άγιοι πατέρες
διδάσκουν ότι, αν θέλεις να καταλάβεις κατά πόσον κυριαρχείσαι από τον εγωισμό,
πρέπει να ρωτήσεις τον εαυτό σου αν θυμώνεις ή όχι, και γιατί. Αν θέσεις αυτή
την ερώτηση, δεν χρειάζεται να αναρωτιέσαι αν είσαι εγωιστής ή όχι. Η παρουσία
του θυμού στην καρδιά σου είναι ένδειξη ότι δεν έχεις ταπεινοφροσύνη».
«Αυτή είναι η συνηθισμένη κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε
όλοι», είπα. «Όταν εμποδίζονται οι επιθυμίες μας, θυμώνουμε. Θα μπορούσες να πεις
ότι είναι φυσικό».
«Δεν είναι φυσικό», απάντησε ο πατήρ Μάξιμος.
«Είναι φυσικό στην έκπτωτη κατάστασή μας, ναι. Αλλά δεν είναι φυσικό στην ουσία
μας. Η φυσική, ουσιώδης κατάστασή μας είναι εκεί νη στην οποία φθάνουν οι
άγιοι».
«Είναι η κατάσταση πέρα από επιθυμίες και εγκόσμιες
ενασχολήσεις», είπε ο Αντώνης. ο οποίος είχε διαβάσει πολύ τις διδασκαλίες των
αγίων πατέρων και πολύ συχνά μου έδινε βιβλία να διαβάσω.
«Ακριβώς. Ο οξύθυμος και εριστικός άνθρωπος, που
χάνει την εσωτερική γαλήνη του γι' αυτόν ή εκείνον το λόγο, αυτή ή εκείνη την
αιτία, είναι άνθρωπος πνευματικά ατελής. Είναι κυριευμένος από ένα καταστροφικό
πάθος που μπορούμε να το ονομάσουμε εγωισμό, εγωκεντρισμό, αυταρέσκεια ή
υπερηφάνεια.
Λοιπόν ας μη
βρίσκουμε προσωπικές δικαιολογίες. Θυμώνουμε επειδή νιώθουμε ότι κάποιος
διέπραξε μια αδικία σε βάρος μας, η προσπάθησε να μας ξεγελάσει, ή είπε κάτι
κακό για μας, ή μας συκοφάντησε, ή προσπάθησε να μας
κλέψει, ή οτιδήποτε άλλο».
Ο πατήρ Μάξιμος χαμογέλασε αινιγματικά και
πρόσθεσε:
θα
υπάρχουν πάντα άνθρωποι που θα διαπράττουν αδικίες σι βάρος μας. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να είμαστε μόνιμα οργισμένοι; ότι δεν πρέπει να βρούμε ποτέ
γαλήνη μέσα μας, αλλά να κατηγορούμε τους άλλους για το θυμό μας;»
«Αυτή είναι η κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε
πολλοί από μας. Έχετε πάει ποτέ στην Αθήνα;» ρώτησα ρητορικά, αναφερόμενος στον
παροιμιώδη ανυπόμονο και οξύθυμο Αθηναίο πεζό.
Τότε τι πρέπει να κάνουμε;» ρώτησε η Ελένη, στην
πρώτη προσωπική συνάντηση και συζήτηση
με τον πατέρα Μάξιμο.
Πρέπει να αντληθούμε ότι μπορούμε να αντιμετωπίσου όλα αυτά τα προβλήματα με μια κατάσταση εσωτερικής γαληνής. Ο άνθρωπος που
οργίζεται υποφέρει από εγωισμό, όποιο κι αν είναι το αίτιο του θυμού του.
-Αυτή η συζήτηση μου θυμίζει μια ιστορία από το
Βιβλίο Γεροντικό συνέχισε ο πατήρ Μάξιμος μετά από μία σύντομη διακοπή, γιατί
ήρθε να καθίσει κοντά μας άλλος ένας προσκυνητής. «Ήταν ένας μοναχός που ήταν
συνέχεια θυμωμένος, επέκρινε τους άλλους και τους κατηγορούσε για τα δικά του ελαττώματα
και προβλήματα. Απέδιδε το θυμό του στον κοινοβιακό τρόπο ζωής. Πίστευε ότι στο
μοναστήρι υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι με διαφορετικά ενδιαφέροντα και
διαφορετικούς χαρακτήρες.
Βασισμένος σ’ αυτή την πεποίθηση, αποφάσισε να αποσυρθεί
στην έρημο και να ζήσει σαν ερημίτης. Τις πρώτες αυτές μέρες εκεί ήταν ήρεμος
και γαλήνιος. Την τέταρτη μέρα, σε μια στιγμή που πήγε να γεμίσει το κύπελλό
του με νερό (πολύτιμο αγαθό στην έρημο), του χύθηκε κατά λάθος στο χώμα.
Δοκίμασε για δεύτερη φορά, και πάλι ίου έπεσε το
κύπελλο. Το τε εξοργίστηκε και άρχισε να κλοτσάει και να χτυπάει το σκαμνί στο
οποίο καθόταν. Εκείνη τη στιγμή είδε μπροστά του το διάβολο να γελάει. Τότε
κατάλαβε άτι το πρόβλημα ήταν μέσα τον και μόνο ο ίδιος έφταιγε για τα
ξεσπάσματα του θυμού του. Έτσι συνειδητοποίησε ότι πρέπει να δουλέψει πάνω στον
εαυτό τον. να καταπολεμήσει το πάθος του θυμού που τον κυβερνούσε και να πάψει
να κατηγορεί τους άλλους για τα δικά του ελαττώματα Η έρημος δεν θα τον
βοηθούσε».
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ. ΔΩΡΑ ΤΗΣ ΕΡΗΜΟΥ.
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΑΡΚΙΔΗΣ.
