Πνευματικὲς Νουθεσίες τοῦ Ὁσίου Γέροντος Παχωμίου τοῦ ἐν Χίω*
Ἐπὶ τῇ ἑκατονταετηρίδι ἀπὸ τῆς ἱερᾶς κοιμήσεως αὐτοῦ (+ 14.10.1905)

---

• Τοῦτο καὶ μόνον εἶναι, Κύριε, φώτισόν με νὰ γνωρίσω τὸ θέλημά σου, καὶ δῶσε μου ἰσχὺν νὰ τὸ τελειώσω, οἴμοι τοῦ μιαροῦ καὶ ἀκαθάρτου.
• Ὅ,τι καλὸν κάνεις εἰς τοὺς ἀδελφούς σου, ὁ Χριστὸς τὸ ἀναδέχεται εἰς τοῦ λόγου του.
• Ὅποιος ἀκούσῃ κανένα καὶ λέγει κατὰ τοῦ ἄλλου ἀδελφοῦ, ὀπίσω του, καὶ ὑπάγῃ καὶ τὸ φανερώσῃ, νὰ εἶναι ἐδῶ καὶ ἐν τῷ μέλλοντι αἰῶνι ἀσυγχώρητος.
• Πάντοτε νὰ ἐξουθενῇς τὸν ἑαυτόν σου καὶ μὴ δικαιώνεσαι, νὰ ῥίπτῃς τὸ σφάλμα ἐπάνω σου καὶ θὰ ἀναπαύεσαι.
• Τὸν κανόνα σου μὲ προσοχὴν μεγάλην νὰ κάμνῃς.
• Μὲ ἁπλότητα νὰ πορεύεσαι, δηλαδὴ σοῦ εἶπε ἕνας τινὰ λόγον νὰ ὑπομείνῃς ἢ σὲ ὕβρισεν ἢ σὲ ἐξουδένωσεν, νὰ μὴ ἀνταποδίδῃς ἢ νὰ βαστᾷς κακίαν.
• Νὰ εἶσαι στρογγυλός.
• Νὰ λέγῃς φανερὰ τοὺς λογισμούς σου.
• Μὲ ταπείνωσιν νὰ παρακαλῶ τὸν Θεὸν νὰ μὲ φυλάξῃ καὶ νὰ μὴ πιστεύω τὸν λογισμόν μου.
• Νὰ φυλάξῃς τὴν προσοχὴν τοῦ νοός σου.
• Προσοχὴ ὀνομάζεται νοὸς τήρησις, καρδιακὴ φυλακή, νῆψις, νοερὰ ἡσυχία.
• Ὅταν προσεύχεσαι νὰ ἐννοῇς τὰ λεγόμενα.
• Φύλαττε συστολήν, ἡ ὁποία εἶναι ἀνωτέρα της σιωπῆς, συστολὴ δὲ εἶναι νὰ μὴ γελᾷς, νὰ μὴν ἀργολογῇς καὶ νὰ μὴ καταλαλῇς.
• Κανένα πρᾶγμα δὲν εἶναι τὸ νὰ φεύγῃ τὶς τὴν ἁμαρτίαν ὡς ἡ ἐνθύμησις τοῦ θανάτου.
• Ἀρετὴ χωρὶς ταπείνωσιν δὲν εἶναι ἀρετή.
• Ὅ,τι καὶ νὰ κόμης, ὅταν δὲν ἔχῃς ταπείνωσιν, καὶ κυρίως ἀγάπην, δὲν εἶναι τίποτε.
• Ἡ ταπείνωσις εἶναι νὰ μὴν ἔχῃ τις κακίαν, μὲ κανένα.
• Πάντοτε νὰ λέγωμεν τὴν εὐχήν, ὅπου κι ἂν εἴμεθα.
• Ὅταν μέμφεσαι τὸν ἑαυτόν σου μὴ φοβᾶσαι νὰ πλανηθῇς.
• Ὄχι τὸ θέλημά μου, ἀλλὰ τὸ τοῦ Κυρίου ἡμῶν.
• Νὰ εἶμαι ἕτοιμος πάντοτε διὰ τὸν θάνατον, ὡσὰν νὰ εἶναι ἡ τελευταία ἡμέρα τῆς ζωῆς μου, οὕτω νὰ πορεύωμαι.
• Νὰ λέγω τὴν εὐχὴν ταπεινὰ ὡς εἰς αὐτί.
• Νὰ προτιμῶ τοὺς μεγαλύτερούς μου πάντοτε.
• Νὰ κόπτω τὸ θέλημά μου, ὅταν μοῦ ἔρχεται ὁ λογισμὸς νὰ ἰδῶ τι, ἐγὼ νὰ μὴ βλέπω· ἢ εἰπὲ τοῦτον τὸν λόγον νὰ μὴ τὸ λέγω.
• Ἀκαταπαύστως νὰ μέμφωμαι τὸν ἑαυτόν μου.
• Ὅταν σὲ ἐπαινοῦν νὰ μὴ τοὺς πιστεύῃς, διότι σὲ καταρῶνται.
• Ἀδύνατον εἶναι εἰς ἐκεῖνον, ὁποῦ πασχίζει ἐν ἀλήθειᾳ νὰ σωθῇ, νὰ μὴ τὸν ἐλεήσῃ ὁ Θεός.

(*) Περιοδ. «Ἅγιος Κυπριανός», ἀριθ. 329 / Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2005, σελ. 256. Ἀντωνίου Ν. Χαροκόπου,
Ὁ Γέροντας Παχώμιος - Ἱδρυτὴς τῆς Ἱερᾶς Σκήτης τῶν Ἁγίων Πατέρων τῆς Χίου (1839-1905), σελ. 189-194, Ἀθῆναι 2003.