Μετάνοια σημαίνει ἀνανέωση βαπτίσματος

                                 Μετάνοια σημαίνει ἀνανέωση βαπτίσματος

Κλίμαξ, Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτου

ΛΟΓΟΣ ΠΕΜΠΤΟΣ

«Περί  μετανοίας»

Ἀπόσπασμα ἀπό ἀπομαγνητοφωνημένη Ὁμιλία,

Ἀρχιμ.  Σάββα  Ἁγιορείτου

πού πραγματοποιήθηκε στό Πνευματικό Κέντρο τοῦ

Ἰ. Ν. Ἁγίου Νικολάου Νικαίας στίς 2 Ἀπριλίου 2011.

                       

Ι. Μετάνοια σημαίνει  ἀνανέωση  βαπτίσματος

Τί σημαίνει μετάνοια; Τί εἶναι ἡ μετάνοια; Νά δοῦμε τί λέει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης: Μετάνοια σημαίνει ἀνανέωση τοῦ βαπτίσματος. Ὅλοι εἴμαστε βαπτισμένοι. Ὅλοι ἔχουμε τήν ἄκτιστη, θεοποιό ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ μέσα μας, τήν ἄκτιστη, θεοποιό χάρη. Μέ ἁπλᾶ λόγια ἔχουμε τόν Θεό μέσα μας, τήν ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ βεβαίως, ὄχι τήν οὐσία. Καί μέ αὐτή τήν ἐνέργεια μποροῦμε νά γίνουμε θεοί. Σέ αὐτό μᾶς ἔχει καλέσει ὁ Θεός. Στό ὕψος, ὅπου μπορεῖ νά φτάσει ὁ ἄνθρωπος. Ἀλλά δέν μπορεῖς νά τό κάνεις μόνος σου. Ἄν ἀξιοποιήσεις τή θεία χάρη, πού παίρνεις στό βάπτισμα, μπορεῖς νά γίνεις θεός, θεός κατά χάρη. Ὅμως τί ἔχει γίνει ἐν τῷ μεταξύ; Βαπτιστήκαμε ὅλοι στή νηπιακή μας ἡλικία καί ἀπό ἐκεῖ καί μετά αὐτή τή χάρη δέν τήν ἔχουμε χάσει ἀκριβῶς ἀλλά τί τήν ἔχουμε κάνει; Τήν ἔχουμε ἀπενεργοποιήσει.

   Ἔλεγε ὁ μακαριστός Γέροντας Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης ὅτι τήν ἔχουμε “μπαζώσει”. Τή συνήθιζε αὐτή τήν ἔκφραση. Ἔχουμε βάλει δηλαδή ἐπάνω στή θεία αὐτή φωτιά πάρα πολλή στάχτη, πάρα πολλά μπάζα, πάρα πολλά σκουπίδια, τά ὁποία δέν εἶναι τίποτα ἄλλο παρά οἱ ἁμαρτίες καί οἱ ἐγκαταστημένες ἁμαρτίες, πού εἶναι πλέον κακές συνήθειες, τίς ὁποῖες ὀνομάζουμε πάθη.

    Πάθος εἶναι μία ἁμαρτία πού τήν κάνουμε συνέχεια, ὁπότε γίνεται κακή συνήθεια, κακή ἕξη. Ἕνας, πού θυμώνει συνέχεια, ἀποκτάει τό πάθος τοῦ θυμοῦ. Γίνεται θυμώδης. Ἕνας πού ὑποκύπτει γιά μία, δύο, τρεῖς φορές στό πάθος τοῦ φθόνου καί τῆς ζήλιας, σιγά σιγά ἀποκτάει αὐτό τόν χαρακτήρα καί γίνεται φθονερός, γίνεται ζηλόφθονος καί βασανίζεται. Ἔτσι γίνεται με ὅλα τά πάθη.

    Δέν ἔχουμε τά πάθη ἐγκαταστημένα ἐξαρχῆς μέσα μας. Ἔχουμε κάποιες ροπές, τίς ὁποῖες κληρονομοῦμε ἀπό τούς γονεῖς μας, ἀπό τούς προγόνους μας. Ἄν λοιπόν δέν ἀγωνιστοῦμε σωστά, δέν μᾶς δείξουν οἱ γονεῖς μας τόν δρόμο τόν σωστό, σιγά σιγά ἀρχίζουμε νά ἁμαρτάνουμε, ὑποκύπτουμε σε αὐτές τίς ροπές καί ἀποκτᾶμε αὐτά τά πάθη. Καί φτάνουμε σέ κάποια ἡλικία, πού καταλαβαίνουμε τί ἔχουμε κάνει. Ὅτι ἔχουμε καταστρέψει δηλαδή τή ζωή μας καί ἔχουμε θάψει αὐτή τή χάρη. Καί τότε ἀποφασίζουμε νά μετανοήσουμε.

   Στήν ἐποχή μας σπάνια βλέπεις ἀνθρώπους, πού νά ἔχουν φυλάξει καθαρό τόν ἑαυτό τους ἀπό μικρά παιδιά – βέβαια ἀπόλυτα καθαρό κανένας - ἀλλά τέλος πάντων νά ἔχουνε μία σταθερή πορεία μέσα στήν Ἐκκλησία ἀπό τήν παιδική ἡλικία. Συνήθως ἔχουμε ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι ἴσως στήν ἀρχή πήρανε κάποια μαθήματα χριστιανικά, μετά ξέφυγαν στήν ἐφηβεία καί ξαναέρχονται γύρω στά τριάντα ἤ στά τριανταπέντε στήν Ἐκκλησία.

    Καί τί σημαίνει τώρα νά μετανοήσω; Ἡ λέξη τό λέει: νά ἀλλάξω νοῦ. Νά ἀλλάξω σκέψη, να ἀλλάξω θέαση τῶν πραγμάτων, νά τά ἀντιστρέψω καί νά γυρίσω ἀνάποδα. Ἐνῶ μέχρι τώρα περπατοῦσα μέ τά χέρια - γιατί αὐτό εἶναι ἡ ἁμαρτία καί τό νά ζεῖς μέ τά πάθη, σά νά περπατᾶς μέ τά χέρια καί τά πόδια νά εἶναι ἐπάνω - αποφασίζω λοιπόν νά γυρίσω ἀνάποδα, νά ἀλλάξω ὅλη μου τή ζωή καί νά βαδίσω φυσιολογικά.

    Θά πεῖς: «Εἶναι ἀναγκαῖο αὐτό; Δέν μποροῦμε νά κάνουμε κάτι ἐνδιάμεσο; Νά εἴμαστε καί λίγο μέ τόν κόσμο καί λίγο μέ τόν Θεό;». Δέν γίνεται. Δέν μπορεῖς. «Γιατί δέν μπορῶ;». Τό εἶπε ὁ ἴδιος ὁ Χριστός. Ἄν κάνεις αὐτή τήν προσπάθεια θά δυσκολευτεῖς πάρα πολύ καί τό πιό πιθανό εἶναι νά εἶσαι ἕνας χλιαρός. Καί ὁ Κύριος εἶπε τί συμβαίνει μέ τούς χλιαρούς: «Θά τούς κάνω ἐμετό» λέει στήν Ἀποκάλυψη. «Θέλω νά εἶσαι ἤ ψυχρός ἤ ζεστός. Έπειδή εἶσαι χλιαρός θά σέ κάνω ἐμετό» λέει σ’ ἕναν ἀπό τούς Ἐπισκόπους, στίς ἐπιστολές, πού ἔγραψε ὁ ἴδιος ὁ Χριστός στήν Ἀποκάλυψη.

    Λοιπόν αὐτό χρειάζεται νά τό ξεκαθαρίσουμε. Θά πρέπει ἡ ζωή μας νά ἀλλάξει ἑκατό τοῖς ἑκατό. Νά τά ἀντιστρέψουμε ὅλα, νά καταστρέψουμε ὅ,τι εἴχαμε χτίσει. Καί αὐτό τό λένε οἱ Ἅγιοι Πατέρες καί στό Γεροντικό. Ὑπάρχει ἕνας μεγάλος ἀββᾶς, ὁ ἀββᾶς Ἀλώνιος, πού λέει τό ἑξῆς: «ἐάν μή τό ὅλον κατέστρεψα οὐκ ἠδυνήθην ἑμαυτόν οἰκοδομῆσαι». Ἐάν δέν κατέστρεφα τό ὅλον, δηλαδή ὅλο μου τό μέχρι τώρα οἰκοδόμημα, δέν θά μποροῦσα νά οἰκοδομήσω τόν ἑαυτόν μου κατά Χριστόν. Νά ζήσω κατά Χριστόν.

    Ἑπομένως αὐτό πού λέει ὁ Χριστός μας: «Νά ἀπαρνηθῶ τόν ἑαυτό μου» μποροῦμε νά τό ποῦμε καί ἔτσι: «Νά γκρεμίσω ὅ,τι εἶχα μέχρι τώρα χτίσει». Γιατί, ὅσο ζοῦμε μακριά ἀπό τόν Χριστό, ὅ,τι ἔχουμε χτίσει, νά ξέρετε, εἶναι λανθασμένο, ἐπειδή εἶναι κοσμικό. Καί ὁ κόσμος ἐκ τοῦ πονηροῦ κεῖται καί ὅποιος θέλει νά εἶναι φίλος τοῦ κόσμου εἶναι ἐχθρός τοῦ Θεοῦ. Ὅ,τι εἴχαμε χτίσει δηλαδή μέχρι τώρα ἤτανε σέ σάπια θεμέλια. Ἦταν θεμελιωμένο στήν ἀγάπη τοῦ κόσμου. Στήν ἀγάπη γιά τή μάταιη δόξα, γιά τίς ἡδονές καί γιά τήν ὕλη, τά ὁποία, εἴπαμε, εἶναι αὐτά πού δέν θέλει ὁ Θεός.

   Τά βασικά θεμελιώδη πάθη εἶναι οἱ τρεῖς ἄρρωστες ἀγάπες, οἱ ὁποῖες κυβερνᾶνε τόν κόσμο, τούς κοσμικούς ἀνθρώπους. Ἡ ἀγάπη γιά τίς ἠδονές, ἡ ἀγάπη γιά τή μάταιη δόξα καί ἡ ἀγάπη γιά τά χρήματα. Καί ἄν κανείς δέν βγάλει αὐτές τίς τρεῖς ἄρρωστες ἀγάπες, τά τρία «Φ», ἄς τό ποῦμε ἔτσι, φιλαργυρία, φιλοδοξία, φιληδονία, δέν μπορεῖ νά γίνει μαθητής τοῦ Χριστοῦ. Προσέξτε δέν μπορεῖ νά ἀρχίσει κἄν νά περπατάει στόν δρόμο τοῦ Χριστοῦ.

    Φοβᾶμαι ὅτι πολλοί ἄνθρωποι δέν τό ἔχουμε καταλάβει αὐτό καί προσπαθοῦμε νά πᾶμε πίσω ἀπό τόν Χριστό κρατώντας καί αὐτές τίς ἄρρωστες ἀγάπες, οἱ ὁποῖες βγήκανε ἀπό τή θεμελιώδη ἄρρωστη ἀγάπη, πού ἔχουμε στόν ἑαυτό μας καί οἱ Πατέρες τή λένε φιλαυτία. Ἄν κανείς λοιπόν δέν ἀγωνιστεῖ νά γκρεμίσει τή φιλαυτία, δέν μπορεῖ νά γίνει μαθητής τοῦ Χριστοῦ.

   Μετάνοια λοιπόν τί σημαίνει; Νά ἀνανεώσεις τό βάπτισμα, νά ξαναβρεῖς τή χαμένη χάρη, ἡ ὁποῖα ὑπάρχει ἀλλά εἶναι ἀπενεργοποιημένη. Καί ἐνώ ἦταν ἀρχικά μιά μεγάλη φωτιά, ἡ φωτιά πού ἀνάβει μέσα μας τό Ἅγιο Πνεῦμα κατά τό βάπτισμα, λόγω τοῦ ὅτι βάλαμε ἀπό πάνω πάρα πολλά μπάζα, πάρα πολλές ἁμαρτίες, πάρα πολλά πάθη, ἔχει σχεδόν σβήσει καί ἔχει ἀπομείνει ἕνας σπινθήρας. Ἕνα ἐλάχιστο καρβουνάκι, τό ὁποῖο ὅμως δέν ἔχει σβήσει. Θά σβήσει, ἄν κανείς δέν μετανοήσει ἔστω και τήν τελευταῖα στιγμή τῆς ζωῆς του. Τότε θά σβήσει.

    Μέχρι τότε ὑπάρχει. Καί ὁ Θεός θά περιμένει. Γι΄ αὐτό κρατάει πολλούς ἀνθρώπους στή ζωή μέ πολλή ἀγάπη, περιμένοντας νά ἀπομακρύνουμε τά μπάζα, νά φυσήξουμε αὐτό τό καρβουνάκι πού τρεμοσβήνει, νά βάλουμε πάνω ξυλαράκια καί νά προσπαθήσουμε πάλι νά ἀνάψουμε αὐτή τή θεϊκή φωτιά μέσα μας.

    Καί αὐτό ὅλο εἶναι ἡ διαδικασία τῆς μετάνοιας. Εἶναι αὐτό, πού λένε οἱ Πατέρες κάθαρση. Νά ἀπομακρύνεις τά πάθη, που ἔχουν καλύψει αὐτή τή θεία φωτιά, τόν θεῖο σπινθήρα. Καί νά γίνει μία ἀναζωπύρωση, νά γίνει μία ἀναγέννηση μέσα στήν καρδιά μας. Γιατί ἐκεῖ μέσα στήν καρδιά μας εἶναι αὐτή ἡ ἄκτιστη, θεοποιός χάρη τοῦ Θεοῦ.

    Και, ὅταν κανείς ἀνανεώσει τό βάπτισμα, τότε βέβαια ἔχει ὅλες τίς προϋποθέσεις γιά νά σωθεῖ. Γιά νά σώσει τήν ὕπαρξή του. Ἤ, γιά νά τό ποῦμε πιό σωστά, γιά νά ἐπιβεβαιώσει καί νά συντηρήσει καί νά φυλάξει τή σωτηρία του. Γιατί ἤδη εἴμαστε σεσωσμένοι. Ἀπό τή στιγμή πού βαπτιστήκαμε εἴμαστε ἤδη σεσωσμένοι. Ὁ Χριστός σέ ἔχει σώσει. Ἀλλά ἔχουμε αὐτή, θά ἔλεγα, τή γενική σωτηρία. Τήν ἔχει δώσει ὁ Θεός ἀλλά θά πρέπει αὐτή νά τήν κάνουμε καί προσωπική μας. Μέσα λοιπόν ἀπό τή διαφύλαξη αὐτῆς τῆς χάρης, τῆς προσωπικῆς, πού τήν πήραμε στό βάπτισμα, παίρνουμε καί αὐτό τόν καρπό, πού εἶναι ἡ σωτηρία μας.

Τέλος καί τῷ Θεῷ δόξα

  

Ἀρχιμανδρίτης Σάββας Ἁγιορείτης