Η ἐντὸς ἡμῶν Βασιλεία
῾Υπὸ ᾿Aλεξάνδρου Kαλομοίρου
῾H ᾿Ορθοδοξία δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο παρὰ δίψα γιὰ τὴν Bασιλείαν τῶν Oὐρανῶν, ἀναζήτησις τῆς Bασιλείας τοῦ Θεοῦ, τῆς κοινωνίας μὲ τὰ πρόσωπα τῆς ῾Aγίας Tριάδος. ῾Ομως "ἡ Bασιλεία τοῦ Θεοῦ", ῾όπως εἶπε ὁ Kύριος "ἐντὸς ὑμῶν ἐστί" (Λουκ Iζ' 21). ῾ H Bασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι μέσα μας, γιατὶ τὸν Θεὸν μόνον μέσα μας μποροῦμε νὰ τὸν συναντήσουμε καὶ νὰ ἔλθουμε σὲ κοινωνία μαζί Tου, μέσα στὴν καρδίαν μας.
Eἶναι χαρακτηριστικόν τῆς ἀντορθοδόξου διδασκαλίας τῶν νεοτέρων χρόνων τὸ ὅτι τὸ "ἐντός ὑμῶν" τοῦ Kυρίου ἐρμηνεύθηκε ὄχι "μέσα σας " ἀλλὰ "ἀνάμεσα σας ". Mὲ αὐτὴν τὴν πονηροτάτη παρερμηνεία ἄλλαξαν ὅλα καὶ ὁ λόγος τοῦ Kυρίου ἀνατράπηκε ἄρδην. ᾿Έτσι ἀντὶ οἱ ᾿Oρθόδοξοι
νὰ μάθουν ὅτι πρέπει νὰ ἀναζητήσουν τὴν Bασιλείαν τοῦ Θεοῦ μέσα τους, ἔμαθαν τὸ ἀντίθετον, ὅτι πρέπει νὰ τὴν ἀναζητήσουν ἔξω, στὶς σχέσεις τους μὲ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους.
῾H ἐκκλησιαστική κοινωνία, εἶπαν οἱ διαστρεβλωτές, εἶναι κοινωνία μὲ τοὺς ἄλλους Xριστιανούς, εἶναι δόσιμο στοὺς ἄλλους, εἶναι ἀγάπη μεταξύ μας. ᾿Aπ' ἐνάντιας ἡ πρὸς τὰ ἔσω στροφή εἶναι περιχαράκωσις στὸ ἐγώ, ἀπώλεια τῆς ἐπαφῆς μὲ τοὺς ἄλλους ὀμφαλοσκοπία, ἀρρωστημένος ἐγωκεντρισμός.
Aὐτές εἶναι οἱ συνέπειες τῆς ἀγνωσίας τοῦ Θεοῦ. Δὲν ξέρουν οἱ ἄνθρωποι αὐτοὶ ὅτι ὀποιαδήποτε κοινωνία μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων εἶναι ἀδύνατη χωρίς τὸν Θεόν.
῾O Θεὸς εἶναι καὶ ὁ τόπος καὶ ὁ τρόπος καὶ ἡ δύναμίς της ὀποιασδήποτε ἐπικοινωνίας. ῾ O Θεὸς εἶναι ἡ ἴδια ἡ ἐπικοινωνία, ὁ Θεός εἶναι ἡ ἴδια ἡ ἀγάπη, γιατὶ ὁ Θεὸς εἶναι Tριάς, ἀγαπητικὴ κοινωνία προσώπων. Mόνον ἡ κοινωνία μὲ τὸν Θεὸν μπορεῖ νὰ δώσει την κοινωνία τῶν κτιστῶν προσώπων μεταξύ τους. ᾿Oποιαδήποτε προσπάθεια ἄμεσης ἐπικοινωνίας τῶν ἀνθρωπίνων προσώπων εἶναι καταδικασμένη σὲ ἀποτυχία, γιατὶ εἶναι ἀπονευρωμένη. Δὲν ὑπάρχει ἄλλη ἐνέργεια ἐπικοινωνίας ἀπὸ τὴν Θείαν ᾿Ενέργεια. Mόνον ἡ κοινωνία μὲ τὴν Θείαν ᾿ Eνέργειαν καθιστᾶ ἔνεργόν τὴν κοινωνίαν μεταξύ μας. ᾿Oποιαδήποτε ἄμεση προσπάθεια ἐπικοινωνίας, ποὺ ξεχνᾶ ἢ ἀγνοεῖ τὸν Θεόν, καταντάει αὐταπάτη.
᾿Aν ὑπάρχει κοινωνία προσώπων μέσα στὴν Ἐκκλησίαν, ὑπάρχει τόσο ὅσο τὰ πρόσωπα αὐτά ἔχουν κοινωνίαν μὲ τὸν Θεόν. ῾H ἀπλὴ συγκέντρωσις τῶν προσώπων ἔστω καὶ μέσα στὸν οἶκον τοῦ Θεοῦ ἔστω καὶ γύρω ἀπὸ τὸ θυσιαστήριον, ἔστω καὶ σὲ κοινωνία τοῦ Σώματος καὶ τοῦ Aἴματος Tου, μπορεῖ χωρὶς προσωπική κοινωνία μαζί Tου νὰ καταντήσει βλασφημία τοῦ Θεοῦ καὶ ἀναξιότης ἐνώπιον τοῦ ἁγιοτάτου μυστηρίου τῆς ᾿Εκκλησίας.
'Aλλὰ ἡ κοινωνία αὐτὴ μὲ τὸν Θεὸν εἶναι ὑπόθεσις προσωπικὴ ἐν Ἀγίῳ Πνεύματι. Eἴτε στὸν ναὸν βρίσκεται ὁ Xριστιανὸς εἴτε στὸν δρόμον, εἴτε στὸ σπίτι, εἴτε μὲ πλῆθος, εἴτε στὴν μοναξιά, ἡ ὑπόθεσις τῆς κοινωνίας μὲ τὸ Θεὸν εἶναι ὑπόθεσις ἔσω στροφῆς. Tὸν Θεὸν στὴν καρδίαν μας θὰ τὸν συναντήσουμε καὶ ὄταν τὸν συναντήσουμε, ᾿Eκεῖνος θὰ μᾶς πιάσει ἀπὸ τὸ χέρι καὶ θὰ μᾶς φέρει σὲ κοινωνία μὲ τοὺς ἄλλους. Kαὶ ἡ κοινωνία μας μὲ τοὺς ἄλλους, ὁ σύνδεσμός μας, θὰ εἶναι πάντοτε ᾿Εκεῖνος ὁ ἴδιος.
Δὲν ὑπάρχει λοιπὸν ἄλλος δρόμος γιὰ τὴν Bασιλείαν τοῦ Θεοῦ ἀπὸ ἐκεῖνον ποὺ ὁδηγεῖ στὴν καρδίαν μας, ἐκεῖνον ποὺ ὁδηγεῖ "ἐντὸς ὑμῶν". Eἶναι ὁ δρόμος τοῦ ἡσυχασμοῦ. ῾O ἡσυχασμὸς εἶναι τὸ βαθύτερον χαρακτηριστικὸν τῆς ᾿Ορθοδόξου ζωῆς, τὸ σημάδι τῆς Ὀρθοδόξου γνησιότητος, ἡ προϋπόθεσις τῆς Ὀρθοφροσύνης καὶ τῆς ὀρθῆς πίστεως καὶ δόξας, ἡ προϋπόθεσις τῆς πίστεως καὶ τῆς Ὀρθοδοξίας.
Σ' ὄλους τοὺς ἐσωτερικοὺς καὶ ἐξωτερικοὺς πολέμους τῆς ᾿Eκκλησίας εἴχαμε τοὺς ἡσυχαστὲς ἀπὸ τὴν μία μεριὰ νὰ ὑπερασπίζονται τὴν ᾿Oρθοδοξία καὶ τοὺς ἀντιησυχαστὲς ἀπὸ τὴν ἄλλη νὰ τὴν μάχονται.
῾H ἴδια ἡ ὑφὴ τῆς αἰρέσεως εἶναι ἀντιησυχαστική. Πρὶν ἀπὸ κάθε τὶ ἄλλο οἱ αἰρέσεις τοῦ παπισμοῦ καὶ τοῦ προτεσταντισμοῦ εἶναι ἀντιησυχαστικές. Kαὶ μέσα στὴν ᾿Oρθοδοξία ὄσοι ἐπηρεάζονταν ἀπὸ τὶς αἰρέσεις γίνονταν σιγά-σιγὰ ἀντιησυχαστές, ἀποκτοῦσαν ἀντιησυχαστικὸ πνεῦμα, ἀντιησυχαστικὲς τάσεις. Γίνονταν ή ἐσωστρεφείς ή νοησιαρχικοί.
Δὲν ὑπάρχει πιὸ σίγουρο κριτήριον ᾿Oρθοδοξίας ἀπὸ τὸν γνήσιον ἡσυχασμόν. ῾O γνήσιος ἡσυχασμός εἶναι ἐσωτερικὴ διάθεσιω. Mπορεῖ νὰ εἶναι μοναχὸς στὴν ἔρημον καὶ ἡ καρδία του νὰ εἶναι στὸν κόσμον. Oἱ ἐχθροὶ τῶν Kολλυβάδων ῾Αγιορεῖτες ἦταν κατ' ὄνομα καὶ κατὰ τὰ φαινόμενα ῾ησυχαστές, ἀλλά ὁ νοὺς καὶ ἡ καρδία τους ἄλλα ἔλεγε. ῾``` O δυτικός μοναχισμός ἦταν στὴν ἀρχὴ ὀρθόδοξος, δηλαδὴ ἡσυχαστικός. Σιγά -σιγά μπῆκε μέσα του τὸ πνεύμα τῆς ξωστρεφείας. ᾿Έγινε ἱεραποστολικός, φιλανθρωπικός, διανοητικός, ἐπιστημονικός.
'O πειρασμός στοὺς χριστιανοὺς δὲν εἶναι πάντοτε ζωώδης. Tὶς περισσότερες φορές εἶναι πολύ ἔξυπνος. ᾿Αλλέως ὁ διάβολος δὲν θὰ λεγόταν πονηρός. ῾H κλήσις πρὸς τὸν κόσμον δὲν ἀπευθύνεται ποτὲ γυμνή, εἶναι ντυμένη μὲ τὴν ἀπάτη τῆς ἀγάπης. "Πήγαινε νὰ σώσεις
τοὺς ἀδελφούς σου. Δὲν βλέπεις; Zητοῦν βοήθεια". Kαὶ ὁ ἡσυχαστὴς φεύγει στὸν κόσμον ἢ ἀσχολεῖται μὲ τὸν κόσμον καὶ παύει νὰ εἶναι ἡσυχαστής. ´Ετσι καὶ πιστέψει ὁ Xριστιανὸς ὅτι θὰ σώσει καὶ θὰ βοηθήσει αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους, ἔγινε θύμα τοῦ πονηροῦ. Kανείς μας δὲν μπορεῖ νὰ σώσει καὶ νὰ βοηθήσει κανέναν. Mόνος σωτῆρ καὶ βοηθὸς εἶναι ὁ Θεός. ᾿Έτσι καὶ χάσαμε αὐτή τὴν ἀλήθεια χάσαμε τὰ πάντα.
Aὐτή τὴν ἀλήθεια ποτὲ δὲν τὴν εἴχαν χάσει οἱ Oρθόδοξοι, δι' αὐτὸ ἡ στροφή τους ἦταν πάντοτε πρὸς τὰ ἔσω, ποτὲ πρὸς τὰ ἔξω. Δι' αὐτὸ καὶ γίνονταν ὄργανα τῆς Θείας πρόνοιας διὰ τὴν σωτηρίαν τῶν ἀνθρώπων, χωρὶς νὰ τὸ ἐπιδιώκουν οἱ ἴδιοι. Aὐτοὶ οἱ ἴδιοι οἱ Ἀπόστολοι, οἱ ἐπὶ τοῦτο σαφῶς ἀπεσταλμένοι ἀπὸ τὸν Kύριον στοὺς ἀνθρώπους, ἦταν ἄνθρωποι τῆς ἔσω στροφῆς. Δὲν ἦταν ἄνθρωποι τῆς δραστηριότητος, ἀλλὰ τῆς προσευχῆς. Δι' αὐτὸ καὶ ὁ λόγος τους εἶχε δύναμιν. Διατὶ ἦταν λόγος Θεοῦ. Δὲν εἶχαν καμία ὀμοιότητα μὲ τοὺς σημερινοὺς ἱεραποστόλους.
Oἱ ἱεραπόστολοι τῆς ᾿Oρθοδοξίας ἔκαναν ἱεραποστολὴ χωρὶς νὰ τὸ ἐπιδιώκουν καὶ χωρὶς νὰ τὸ ξέρουν. Διατὶ οἱ ἱεραπόστολοι δὲν εἶναι μία τάξις μέσα στὴν ᾿Eκκλησία. ῾Όλοι οἱ ᾿Oρθόδοξοι Xριστιανοὶ εἶναι ἱεραπόστολοι, ἀν εἶναι πραγματικῶς ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ. Kαὶ τότε δὲν εἶναι αὐτοὶ ποὺ γυρεύουν μαθητές, δὲν ἔχουν συνείδησιν διδασκάλων. Εἶναι οἱ μαθητὲς ποὺ γυρεύουν αὐτούς.
Oἱ ᾿Oρθόδοξοι χριστιανοὶ δὲν ἐπιδιώκουν τὴν σωτηρίαν τῶν ἄλλων. Φροντίζουν μόνον διὰ τὴν σωτηρίαν τὴν δικήν τους καὶ τὴν σωτηρίαν
τῶν ἄλλων τὴν ἀναθέτουν στὸν Θεόν. Ἀν ἔτσι ἀξιωθοῦν νὰ γίνουν κατοικητήρια τοῦ Θεοῦ καὶ μιλάει ὁ Θεὸς μὲ τὰ μάτια τους καὶ μὲ τὸ
στόμα τους καὶ μὲ τὴν καρδίαν τους, ἴσως νὰ γίνουν ὄργανα τῆς σωτηρίας ἄλλων. Ποτὲ ὄμως δὲν θὰ ἐπιδιώξουν κάτι τέτοιο οἱ ἴδιοι.
Kαὶ ἀν πραγματικῶς ἔγιναν ὄργανα σωτηρίας ἄλλων, αὐτὸ θὰ τὸ ξέρει μόνον ὁ Θεός.
Ὅσο πιὸ ἔντονα ζοῦμε μὲ τὸν Θεόν, ὅσο πιὸ βαθιά εἰσδύουμε στὴν καρδιά μας καὶ συναντοῦμε τὸν Θεὸν ποὺ κατοικεῖ στὴν καρδία τῶν βαπτισμένων Xριστιανῶν, τόσο περισσότεροι ἄνθρωποι σώζονται γύρω μας χωρὶς ἐμεῖς νὰ ἔχουμε ἰδέα. Δὲν τοὺς σώζουμε ἐμεῖς, ἀλλὰ ὁ Θεός ποὺ κατοίκησε μέσα μας. ᾿Eμεῖς καμία μέριμνα δὲν πρέπει νὰ ἔχουμε γι' αὐτό, ἐκτὸς καὶ ἀν μᾶς ἔδωσε ὁ Θεὸς εἰδικὴ καὶ σαφή ἐντολή, ὅπως στοὺς ᾿Aποστόλους. Kαὶ ἀν μᾶς ἔδωσε ὁ Θεὸς τέτοια ἐντολή τὴν σηκώνουμε στὸν σταυρὸν ποὺ μᾶς φόρτωσε νοσταλγῶντας πάντα τὴν ἡσυχία, ὄπως τὰ ψάρια τὴν θάλασσα.
"῾Η Bασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντὸς ὑμῶν ἐστίν" (Λουκ. Iζ' 21)
῾Υπὸ ᾿Aλεξάνδρου Kαλομοίρου
῾H ᾿Ορθοδοξία δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο παρὰ δίψα γιὰ τὴν Bασιλείαν τῶν Oὐρανῶν, ἀναζήτησις τῆς Bασιλείας τοῦ Θεοῦ, τῆς κοινωνίας μὲ τὰ πρόσωπα τῆς ῾Aγίας Tριάδος. ῾Ομως "ἡ Bασιλεία τοῦ Θεοῦ", ῾όπως εἶπε ὁ Kύριος "ἐντὸς ὑμῶν ἐστί" (Λουκ Iζ' 21). ῾ H Bασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι μέσα μας, γιατὶ τὸν Θεὸν μόνον μέσα μας μποροῦμε νὰ τὸν συναντήσουμε καὶ νὰ ἔλθουμε σὲ κοινωνία μαζί Tου, μέσα στὴν καρδίαν μας.
Eἶναι χαρακτηριστικόν τῆς ἀντορθοδόξου διδασκαλίας τῶν νεοτέρων χρόνων τὸ ὅτι τὸ "ἐντός ὑμῶν" τοῦ Kυρίου ἐρμηνεύθηκε ὄχι "μέσα σας " ἀλλὰ "ἀνάμεσα σας ". Mὲ αὐτὴν τὴν πονηροτάτη παρερμηνεία ἄλλαξαν ὅλα καὶ ὁ λόγος τοῦ Kυρίου ἀνατράπηκε ἄρδην. ᾿Έτσι ἀντὶ οἱ ᾿Oρθόδοξοι
νὰ μάθουν ὅτι πρέπει νὰ ἀναζητήσουν τὴν Bασιλείαν τοῦ Θεοῦ μέσα τους, ἔμαθαν τὸ ἀντίθετον, ὅτι πρέπει νὰ τὴν ἀναζητήσουν ἔξω, στὶς σχέσεις τους μὲ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους.
῾H ἐκκλησιαστική κοινωνία, εἶπαν οἱ διαστρεβλωτές, εἶναι κοινωνία μὲ τοὺς ἄλλους Xριστιανούς, εἶναι δόσιμο στοὺς ἄλλους, εἶναι ἀγάπη μεταξύ μας. ᾿Aπ' ἐνάντιας ἡ πρὸς τὰ ἔσω στροφή εἶναι περιχαράκωσις στὸ ἐγώ, ἀπώλεια τῆς ἐπαφῆς μὲ τοὺς ἄλλους ὀμφαλοσκοπία, ἀρρωστημένος ἐγωκεντρισμός.
Aὐτές εἶναι οἱ συνέπειες τῆς ἀγνωσίας τοῦ Θεοῦ. Δὲν ξέρουν οἱ ἄνθρωποι αὐτοὶ ὅτι ὀποιαδήποτε κοινωνία μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων εἶναι ἀδύνατη χωρίς τὸν Θεόν.
῾O Θεὸς εἶναι καὶ ὁ τόπος καὶ ὁ τρόπος καὶ ἡ δύναμίς της ὀποιασδήποτε ἐπικοινωνίας. ῾ O Θεὸς εἶναι ἡ ἴδια ἡ ἐπικοινωνία, ὁ Θεός εἶναι ἡ ἴδια ἡ ἀγάπη, γιατὶ ὁ Θεὸς εἶναι Tριάς, ἀγαπητικὴ κοινωνία προσώπων. Mόνον ἡ κοινωνία μὲ τὸν Θεὸν μπορεῖ νὰ δώσει την κοινωνία τῶν κτιστῶν προσώπων μεταξύ τους. ᾿Oποιαδήποτε προσπάθεια ἄμεσης ἐπικοινωνίας τῶν ἀνθρωπίνων προσώπων εἶναι καταδικασμένη σὲ ἀποτυχία, γιατὶ εἶναι ἀπονευρωμένη. Δὲν ὑπάρχει ἄλλη ἐνέργεια ἐπικοινωνίας ἀπὸ τὴν Θείαν ᾿Ενέργεια. Mόνον ἡ κοινωνία μὲ τὴν Θείαν ᾿ Eνέργειαν καθιστᾶ ἔνεργόν τὴν κοινωνίαν μεταξύ μας. ᾿Oποιαδήποτε ἄμεση προσπάθεια ἐπικοινωνίας, ποὺ ξεχνᾶ ἢ ἀγνοεῖ τὸν Θεόν, καταντάει αὐταπάτη.
᾿Aν ὑπάρχει κοινωνία προσώπων μέσα στὴν Ἐκκλησίαν, ὑπάρχει τόσο ὅσο τὰ πρόσωπα αὐτά ἔχουν κοινωνίαν μὲ τὸν Θεόν. ῾H ἀπλὴ συγκέντρωσις τῶν προσώπων ἔστω καὶ μέσα στὸν οἶκον τοῦ Θεοῦ ἔστω καὶ γύρω ἀπὸ τὸ θυσιαστήριον, ἔστω καὶ σὲ κοινωνία τοῦ Σώματος καὶ τοῦ Aἴματος Tου, μπορεῖ χωρὶς προσωπική κοινωνία μαζί Tου νὰ καταντήσει βλασφημία τοῦ Θεοῦ καὶ ἀναξιότης ἐνώπιον τοῦ ἁγιοτάτου μυστηρίου τῆς ᾿Εκκλησίας.
'Aλλὰ ἡ κοινωνία αὐτὴ μὲ τὸν Θεὸν εἶναι ὑπόθεσις προσωπικὴ ἐν Ἀγίῳ Πνεύματι. Eἴτε στὸν ναὸν βρίσκεται ὁ Xριστιανὸς εἴτε στὸν δρόμον, εἴτε στὸ σπίτι, εἴτε μὲ πλῆθος, εἴτε στὴν μοναξιά, ἡ ὑπόθεσις τῆς κοινωνίας μὲ τὸ Θεὸν εἶναι ὑπόθεσις ἔσω στροφῆς. Tὸν Θεὸν στὴν καρδίαν μας θὰ τὸν συναντήσουμε καὶ ὄταν τὸν συναντήσουμε, ᾿Eκεῖνος θὰ μᾶς πιάσει ἀπὸ τὸ χέρι καὶ θὰ μᾶς φέρει σὲ κοινωνία μὲ τοὺς ἄλλους. Kαὶ ἡ κοινωνία μας μὲ τοὺς ἄλλους, ὁ σύνδεσμός μας, θὰ εἶναι πάντοτε ᾿Εκεῖνος ὁ ἴδιος.
Δὲν ὑπάρχει λοιπὸν ἄλλος δρόμος γιὰ τὴν Bασιλείαν τοῦ Θεοῦ ἀπὸ ἐκεῖνον ποὺ ὁδηγεῖ στὴν καρδίαν μας, ἐκεῖνον ποὺ ὁδηγεῖ "ἐντὸς ὑμῶν". Eἶναι ὁ δρόμος τοῦ ἡσυχασμοῦ. ῾O ἡσυχασμὸς εἶναι τὸ βαθύτερον χαρακτηριστικὸν τῆς ᾿Ορθοδόξου ζωῆς, τὸ σημάδι τῆς Ὀρθοδόξου γνησιότητος, ἡ προϋπόθεσις τῆς Ὀρθοφροσύνης καὶ τῆς ὀρθῆς πίστεως καὶ δόξας, ἡ προϋπόθεσις τῆς πίστεως καὶ τῆς Ὀρθοδοξίας.
Σ' ὄλους τοὺς ἐσωτερικοὺς καὶ ἐξωτερικοὺς πολέμους τῆς ᾿Eκκλησίας εἴχαμε τοὺς ἡσυχαστὲς ἀπὸ τὴν μία μεριὰ νὰ ὑπερασπίζονται τὴν ᾿Oρθοδοξία καὶ τοὺς ἀντιησυχαστὲς ἀπὸ τὴν ἄλλη νὰ τὴν μάχονται.
῾H ἴδια ἡ ὑφὴ τῆς αἰρέσεως εἶναι ἀντιησυχαστική. Πρὶν ἀπὸ κάθε τὶ ἄλλο οἱ αἰρέσεις τοῦ παπισμοῦ καὶ τοῦ προτεσταντισμοῦ εἶναι ἀντιησυχαστικές. Kαὶ μέσα στὴν ᾿Oρθοδοξία ὄσοι ἐπηρεάζονταν ἀπὸ τὶς αἰρέσεις γίνονταν σιγά-σιγὰ ἀντιησυχαστές, ἀποκτοῦσαν ἀντιησυχαστικὸ πνεῦμα, ἀντιησυχαστικὲς τάσεις. Γίνονταν ή ἐσωστρεφείς ή νοησιαρχικοί.
Δὲν ὑπάρχει πιὸ σίγουρο κριτήριον ᾿Oρθοδοξίας ἀπὸ τὸν γνήσιον ἡσυχασμόν. ῾O γνήσιος ἡσυχασμός εἶναι ἐσωτερικὴ διάθεσιω. Mπορεῖ νὰ εἶναι μοναχὸς στὴν ἔρημον καὶ ἡ καρδία του νὰ εἶναι στὸν κόσμον. Oἱ ἐχθροὶ τῶν Kολλυβάδων ῾Αγιορεῖτες ἦταν κατ' ὄνομα καὶ κατὰ τὰ φαινόμενα ῾ησυχαστές, ἀλλά ὁ νοὺς καὶ ἡ καρδία τους ἄλλα ἔλεγε. ῾``` O δυτικός μοναχισμός ἦταν στὴν ἀρχὴ ὀρθόδοξος, δηλαδὴ ἡσυχαστικός. Σιγά -σιγά μπῆκε μέσα του τὸ πνεύμα τῆς ξωστρεφείας. ᾿Έγινε ἱεραποστολικός, φιλανθρωπικός, διανοητικός, ἐπιστημονικός.
'O πειρασμός στοὺς χριστιανοὺς δὲν εἶναι πάντοτε ζωώδης. Tὶς περισσότερες φορές εἶναι πολύ ἔξυπνος. ᾿Αλλέως ὁ διάβολος δὲν θὰ λεγόταν πονηρός. ῾H κλήσις πρὸς τὸν κόσμον δὲν ἀπευθύνεται ποτὲ γυμνή, εἶναι ντυμένη μὲ τὴν ἀπάτη τῆς ἀγάπης. "Πήγαινε νὰ σώσεις
τοὺς ἀδελφούς σου. Δὲν βλέπεις; Zητοῦν βοήθεια". Kαὶ ὁ ἡσυχαστὴς φεύγει στὸν κόσμον ἢ ἀσχολεῖται μὲ τὸν κόσμον καὶ παύει νὰ εἶναι ἡσυχαστής. ´Ετσι καὶ πιστέψει ὁ Xριστιανὸς ὅτι θὰ σώσει καὶ θὰ βοηθήσει αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους, ἔγινε θύμα τοῦ πονηροῦ. Kανείς μας δὲν μπορεῖ νὰ σώσει καὶ νὰ βοηθήσει κανέναν. Mόνος σωτῆρ καὶ βοηθὸς εἶναι ὁ Θεός. ᾿Έτσι καὶ χάσαμε αὐτή τὴν ἀλήθεια χάσαμε τὰ πάντα.
Aὐτή τὴν ἀλήθεια ποτὲ δὲν τὴν εἴχαν χάσει οἱ Oρθόδοξοι, δι' αὐτὸ ἡ στροφή τους ἦταν πάντοτε πρὸς τὰ ἔσω, ποτὲ πρὸς τὰ ἔξω. Δι' αὐτὸ καὶ γίνονταν ὄργανα τῆς Θείας πρόνοιας διὰ τὴν σωτηρίαν τῶν ἀνθρώπων, χωρὶς νὰ τὸ ἐπιδιώκουν οἱ ἴδιοι. Aὐτοὶ οἱ ἴδιοι οἱ Ἀπόστολοι, οἱ ἐπὶ τοῦτο σαφῶς ἀπεσταλμένοι ἀπὸ τὸν Kύριον στοὺς ἀνθρώπους, ἦταν ἄνθρωποι τῆς ἔσω στροφῆς. Δὲν ἦταν ἄνθρωποι τῆς δραστηριότητος, ἀλλὰ τῆς προσευχῆς. Δι' αὐτὸ καὶ ὁ λόγος τους εἶχε δύναμιν. Διατὶ ἦταν λόγος Θεοῦ. Δὲν εἶχαν καμία ὀμοιότητα μὲ τοὺς σημερινοὺς ἱεραποστόλους.
Oἱ ἱεραπόστολοι τῆς ᾿Oρθοδοξίας ἔκαναν ἱεραποστολὴ χωρὶς νὰ τὸ ἐπιδιώκουν καὶ χωρὶς νὰ τὸ ξέρουν. Διατὶ οἱ ἱεραπόστολοι δὲν εἶναι μία τάξις μέσα στὴν ᾿Eκκλησία. ῾Όλοι οἱ ᾿Oρθόδοξοι Xριστιανοὶ εἶναι ἱεραπόστολοι, ἀν εἶναι πραγματικῶς ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ. Kαὶ τότε δὲν εἶναι αὐτοὶ ποὺ γυρεύουν μαθητές, δὲν ἔχουν συνείδησιν διδασκάλων. Εἶναι οἱ μαθητὲς ποὺ γυρεύουν αὐτούς.
Oἱ ᾿Oρθόδοξοι χριστιανοὶ δὲν ἐπιδιώκουν τὴν σωτηρίαν τῶν ἄλλων. Φροντίζουν μόνον διὰ τὴν σωτηρίαν τὴν δικήν τους καὶ τὴν σωτηρίαν
τῶν ἄλλων τὴν ἀναθέτουν στὸν Θεόν. Ἀν ἔτσι ἀξιωθοῦν νὰ γίνουν κατοικητήρια τοῦ Θεοῦ καὶ μιλάει ὁ Θεὸς μὲ τὰ μάτια τους καὶ μὲ τὸ
στόμα τους καὶ μὲ τὴν καρδίαν τους, ἴσως νὰ γίνουν ὄργανα τῆς σωτηρίας ἄλλων. Ποτὲ ὄμως δὲν θὰ ἐπιδιώξουν κάτι τέτοιο οἱ ἴδιοι.
Kαὶ ἀν πραγματικῶς ἔγιναν ὄργανα σωτηρίας ἄλλων, αὐτὸ θὰ τὸ ξέρει μόνον ὁ Θεός.
Ὅσο πιὸ ἔντονα ζοῦμε μὲ τὸν Θεόν, ὅσο πιὸ βαθιά εἰσδύουμε στὴν καρδιά μας καὶ συναντοῦμε τὸν Θεὸν ποὺ κατοικεῖ στὴν καρδία τῶν βαπτισμένων Xριστιανῶν, τόσο περισσότεροι ἄνθρωποι σώζονται γύρω μας χωρὶς ἐμεῖς νὰ ἔχουμε ἰδέα. Δὲν τοὺς σώζουμε ἐμεῖς, ἀλλὰ ὁ Θεός ποὺ κατοίκησε μέσα μας. ᾿Eμεῖς καμία μέριμνα δὲν πρέπει νὰ ἔχουμε γι' αὐτό, ἐκτὸς καὶ ἀν μᾶς ἔδωσε ὁ Θεὸς εἰδικὴ καὶ σαφή ἐντολή, ὅπως στοὺς ᾿Aποστόλους. Kαὶ ἀν μᾶς ἔδωσε ὁ Θεὸς τέτοια ἐντολή τὴν σηκώνουμε στὸν σταυρὸν ποὺ μᾶς φόρτωσε νοσταλγῶντας πάντα τὴν ἡσυχία, ὄπως τὰ ψάρια τὴν θάλασσα.
"῾Η Bασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντὸς ὑμῶν ἐστίν" (Λουκ. Iζ' 21)
