Περὶ τῶν 8 λογισμῶν, Τὸ πνεῦμα τῆς πορνείας Ἅγιος Κασσιανὸς ὁ Ρωμαῖos Περὶ τοῦ πνεύματος τῆς πορνείας καὶ τῆς σαρκικῆς ἐπιθυμίας

Περὶ τῶν 8 λογισμῶν, Τὸ πνεῦμα τῆς πορνείας

 

Ἅγιος Κασσιανὸς ὁ Ρωμαῖos

 

Περὶ τοῦ πνεύματος τῆς πορνείας καὶ τῆς σαρκικῆς ἐπιθυμίας

 

Δεύτερος ἀγώνας ποὺ ἔχομε νὰ κάνομε εἶναι ἐναντίον τοῦ πνεύματος τῆς πορνείας καί τῆς σαρκικῆς ἐπιθυμίας, ἡ ὁποία ἐπιθυμία ἀρχίζει ἀπὸ τὴ μικρὴ ἡλικία νὰ ἐνοχλεῖ τὸν ἄνθρωπο. Ὁ ἀγώνας αὐτὸς εἶναι μεγάλος καὶ δύσκολος καὶ ἔχει δύο μέτωπα. Γιατί ἐνῶ τὰ ἄλλα ἐλαττώματα κάνουν τὴ μάχη μόνο μέσα στὴ ψυχή, ὁ σαρκικὸς πόλεμος εἶναι διπλός, καὶ στὴ ψυχὴ καὶ στὸ σῶμα. Καὶ γι' αὐτὸ πρέπει νὰ ἀναλάβομε διπλὸ πόλεμο. Γιατί δὲν εἶναι ἀρκετὴ ἡ σωματικὴ νηστεία γιὰ νὰ ἀποκτήσομε τὴν τέλεια σωφροσύνη καὶ ἀληθινὴ ἁγνεία, ἂν δὲν ἀκολουθεῖ καὶ συντριβὴ καρδίας καὶ πυκνὴ προσευχὴ πρὸς τὸν Θεὸ καὶ συχνὴ μελέτη τῶν Γραφῶν καὶ κόπος καὶ ἐργασία τῶν χεριῶν, τὰ ὁποῖα μποροῦν νὰ ἀναστέλλουν τὶς ἀκατάστατες ὁρμὲς τῆς ψυχῆς καὶ νὰ ἀνακαλοῦν τὴν ψυχὴ ἀπὸ τὶς αἰσχρὲς φαντασίες. Προπάντων βοηθᾶ ἡ ταπείνωση τῆς ψυχῆς, χωρὶς τὴν ὁποία οὔτε τὴν πορνεία, οὔτε ἄλλο πάθος μπορεῖ κανεὶς νὰ νικήσει. Πρῶτα – πρῶτα λοιπὸν πρέπει μὲ κάθε προσοχὴ νὰ φυλάγει κανεὶς τὴν καρδιά του (5) ἀπὸ ρυπαροὺς λογισμούς. Γιατί ἀπὸ τὴν καρδιὰ βγαίνουν – ὅπως εἶπε ὁ Κύριος – διαλογισμοὶ πονηροί, φόνοι, μοιχεῖες, πορνεῖες καὶ τὰ λοιπὰ(6).

Καὶ ἡ νηστεία δὲν ἔχει διαταχθεῖ μόνον γιὰ κακοπάθεια τοῦ σώματος, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν προσοχὴ καὶ νηφαλιότητα τοῦ νοῦ, γιὰ νὰ μὴ σκοτιστεῖ ὁ νοῦς ἀπὸ τὴ πολυφαγία καὶ γίνει ἀδύνατος στὴν ἐπιτήρηση τῶν λογισμῶν. Πρέπει λοιπὸν ὄχι μόνο στὴ σωματικὴ νηστεία νὰ βάζομε ὅλη τὴν ἐπιμέλειά μας, ἀλλὰ καὶ στὴν προσοχὴ τῶν λογισμῶν καὶ στὴν πνευματικὴ μελέτη, χωρὶς τὰ ὁποῖα εἶναι ἀδύνατο νὰ ἀνέβομε στὸ ὕψος τῆς ἀληθινῆς ἁγνείας καὶ καθαρότητας. Πρέπει λοιπὸν νὰ καθαρίζομε πρῶτα, σύμφωνα μὲ τὴν ἐντολὴ τοῦ Κυρίου, τὸ ἐσωτερικό τοῦ πιάτου καί τοῦ ποτηρίου, γιὰ νὰ γίνει καὶ τὸ ἐξωτερικό τους καθαρὸ (7).

Γι' αὐτὸ ἀκριβῶς, ἂν ὑπάρχει μέσα μας ἡ φροντίδα νὰ πολεμήσομε νόμιμα καὶ νὰ στεφανωθοῦμε (8), ἀφοῦ νικήσομε τὸ ἀκάθαρτο πνεῦμα τῆς πορνείας, νὰ μὴν ἔχομε θάρρος στὴ δική μας δύναμη καὶ ἄσκηση, ἀλλὰ στὴ βοήθεια τοῦ Κυρίου μας καὶ Θεοῦ. Γιατί δὲν παύει ὁ ἄνθρωπος νὰ πολεμεῖται ἀπὸ αὐτὸ τὸ πνεῦμα, μέχρις ὅτου πιστέψει ἀληθινὰ ὅτι ὄχι μὲ τὴ δική του ἐπιμέλεια καὶ τὸ δικό του κόπο, ἀλλὰ μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ ἐλευθερώνεται ἀπὸ αὐτὴ τὴν ἀρρώστια καὶ ἀνεβαίνει στὸ ὕψος τῆς ἁγνείας. Καὶ αὐτὸ εἶναι ὑπόθεση πάνω ἀπὸ τὴ φύση· κατὰ κάποιο τρόπο ὑπερβαίνει τὸ σῶμα ἐκεῖνος ποὺ ἔχει ὑποτάξει τοὺς ἐρεθισμοὺς τῆς σάρκας καὶ τὶς ἡδονές της. Καὶ γι' αὐτὸ εἶναι ἀδύνατον ὁ ἄνθρωπος (γιὰ νὰ τὸ πῶ ἔτσι) μὲ τὰ δικά του φτερὰ νὰ πετάξει πρὸς τὸ ὑψηλὸ καὶ οὐράνιο βραβεῖο τῆς ἁγιοσύνης καὶ νὰ γίνει μιμητὴς τῶν Ἀγγέλων, ἂν δὲν τὸν σηκώσει ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ ἀπὸ τὴ γῆ καὶ τὴ λάσπη. Γιατί μὲ καμιὰ ἄλλη ἀρετὴ οἱ ἄνθρωποι μὲ τὴ σάρκα ποὺ φέρουν δὲν ἐξομοιώνονται περισσότερο μὲ τοὺς ἀγγέλους, ὅσο μὲ τὴν ἀρετή τῆς σωφροσύνης. Μὲ τὴν ἀρετὴ αὐτή, ἐνῶ βρίσκονται ἀκόμη στὴ γῆ, ἔχουν τὸ πολίτευμα στοὺς οὐρανούς, κατὰ τὸν Ἀπόστολο (9).

Δεῖγμα τοῦ ὅτι ἀποκτήσαμε τελείως αὐτὴ τὴν ἀρετὴ εἶναι νὰ μὴ προσηλώνεται ἡ ψυχὴ κατὰ τὸν ὕπνο σὲ καμία εἰκόνα αἰσχρῆς φαντασίας. Γιατί ἂν καὶ δὲν λογαριάζεται ὡς ἁμαρτία αὐτὴ ἡ κίνηση στὸν ὕπνο, εἶναι ὅμως γνώρισμα ὅτι ἡ ψυχὴ εἶναι ἄρρωστη καὶ δὲν ἔχει ἐλευθερωθεῖ ἀπὸ τὸ σαρκικὸ πάθος. Γι' αὐτὸ τὶς αἰσχρὲς φαντασίες ποὺ μᾶς ἔρχονται στὸν ὕπνο, πρέπει νὰ πιστεύομε ὅτι εἶναι ἔλεγχος τῆς προηγούμενης ἀμέλειας καὶ τῆς ἀσθένειάς μας, ἀφοῦ τὴν κρυμμένη μέσα στὰ ἀπόκρυφα τῆς ψυχῆς μας νόσο τὴν κάνει φανερὴ ἡ ρεύση κατὰ τὴν ἀνάπαυση τοῦ ὕπνου. Γι' αὐτὸ καὶ ὁ Γιατρὸς τῶν ψυχῶν μας, στὰ ἀπόκρυφα τῆς ψυχῆς ἔβαλε τὸ φάρμακο, ὅπου γνώριζε ὅτι βρίσκονται καὶ οἱ αἰτίες τῆς ἀσθένειας, λέγοντας: «Καθένας ποὺ βλέπει γυναίκα μὲ σκοπὸ νὰ τὴν ἐπιθυμήσει, ἔκανε κιόλας μοιχεία μαζί της μέσα στὴν καρδιὰ του» (10). Δὲ διορθώνει τόσο τοὺς περίεργους καὶ πορνικοὺς ὀφθαλμούς, ὅσο τὴν ψυχὴ ποὺ ἔχει τὴν κατοικία της μέσα μας, ἡ ὁποία κακῶς μεταχειρίζεται τὰ μάτια τὰ ὁποῖα ἔδωσε ὁ Θεὸς γιὰ τὸ καλό τοῦ ἀνθρώπου. Γι' αὐτὸ καὶ ἡ σοφὴ Παροιμία δὲ λέγει: «Μὲ κάθε τρόπο νὰ προσέχεις τὰ μάτια σου», ἀλλά. «Μὲ κάθε τρόπο νὰ προσέχεις τὴν καρδιά σου» (11). Ἔβαλε δηλαδὴ τὸ φάρμακο τῆς προσοχῆς στὴν καρδιὰ ποὺ μεταχειρίζεται τὰ μάτια γιὰ ὅ,τι θέλει.

Λοιπὸν αὐτὴ ἂς εἶναι ἡ φρουρὰ καὶ προφύλαξη τῆς καρδιᾶς μας. ὅταν ἔρθει στὸ νοῦ μας ἐνθύμηση γυναίκας ποὺ ξεφύτρωσε ἀπὸ διαβολικὴ δολιότητα, εἴτε μητέρας ἢ ἀδελφῆς ἢ ἄλλων εὐλαβῶν γυναικῶν, ἀμέσως νὰ τὴν διώξομε ἀπὸ τὴν καρδιά μας, μήπως ἐπιμένοντας πολὺ σ' αὐτὴ τὴν ἐνθύμηση, μᾶς κυλήσει ἐκεῖνος ποὺ μᾶς ἐξαπατᾶ στὸ κακό, ὁ διάβολος, καὶ μᾶς ρίξει μέσα στὸ γκρεμὸ τῶν αἰσχρῶν καὶ βλαβερῶν σκέψεων. Ἀλλὰ καὶ ἡ ἐντολὴ ποὺ δόθηκε ἀπὸ τὸ Θεὸ στὸν πρωτόπλαστο διατάζει, νὰ συντρίβομε τὸ κεφάλι τοῦ φιδιοῦ (12), δηλαδὴ τῶν ἀρχὴ τῶν βλαβερῶν λογισμῶν, μέσω τῶν ὁποίων ἐπιχειρεῖ αὐτὸ νὰ συρθεῖ μέσα στὶς ψυχές μας. Ἀλλιῶς μὲ τὸ νὰ παραδεχτοῦμε τὸ κεφάλι, ποὺ εἶναι ἡ ἀρχὴ τοῦ λογισμοῦ, θὰ παραδεχτοῦμε καὶ τὸ ὑπόλοιπο σῶμα τοῦ φιδιοῦ, ποὺ εἶναι ἡ συγκατάθεση στὴν ἡδονή, καὶ αὐτὸ θὰ κατακρημνίσει τὴ διάνοιά μας στὴν παράνομη πράξη. Ἀλλὰ πρέπει κατὰ τὴν Γραφή, κάθε πρωὶ νὰ ἐξολοθρεύομε ὅλους τοὺς ἁμαρτωλούς τῆς γῆς (13), δηλαδὴ μὲ τὸ φῶς τῆς γνώσεως νὰ διακρίνομε καὶ νὰ ἐξολοθρεύομε τοὺς ἁμαρτωλοὺς λογισμοὺς ἀπὸ τὴ γῆ, ἡ ὁποία εἶναι ἡ καρδιά μας, σύμφωνα μὲ τὴ διδασκαλία τοῦ Κυρίου. Καὶ ὅσο εἶναι ἀκόμη νήπια οἱ γιοὶ τῆς Βαβυλώνας, δηλαδὴ οἱ πονηροὶ λογισμοί, νὰ τοὺς χτυπᾶμε στὸ ἔδαφος καὶ νὰ τοὺς τσακίζομε πάνω στὴν πέτρα (14), ἡ ὁποία πέτρα εἶναι ὁ Χριστός. Γιατί ἂν οἱ νήπιοι λογισμοὶ μεγαλώσουν καὶ γίνουν ἄνδρες λόγω τῆς συγκαταθέσεώς μας σ' αὐτούς, τότε δὲν θὰ νικηθοῦν χωρὶς μεγάλο στεναγμὸ καὶ κόπο.

Μετὰ τὰ ὅσα εἴπαμε ἀπὸ τὴν Ἁγία Γραφή, καλὸ εἶναι νὰ θυμηθοῦμε καὶ λόγους ἁγίων Πατέρων. Εἶπε λοιπὸν ὁ ἅγιος Βασίλειος, ἐπίσκοπος Καισαρείας τῆς Καππαδοκίας. «Καὶ γυναίκα δὲ γνωρίζω καὶ παρθένος δὲν εἶμαι». Τόσο πολὺ γνώριζε ὅτι τὸ δῶρο τῆς παρθενίας δὲν κατορθώνεται μόνο μὲ ἀποχὴ ἀπὸ γυναίκα, ὅσο μὲ τὴν ἁγιοσύνη τῆς ψυχῆς καὶ τὴν καθαρότητα, ἡ ὁποία κατορθώνεται μὲ τὸ φόβο τοῦ Θεοῦ. Λένε ἐπίσης καὶ τοῦτο οἱ Πατέρες, ὅτι δὲν μποροῦμε νὰ ἀποκτήσομε τελείως τὴν ἀρετὴ τῆς ἁγνείας, ἂν δὲν ἀποκτήσομε πρωτύτερα τὴν ἀληθινὴ ταπεινοφροσύνη μέσα στὴν καρδιά μας. Οὔτε μποροῦμε νὰ κριθοῦμε ἄξιοι ν' ἀποκτήσομε τὴν ἀληθινὴ θεία γνώση, ἂν μέσα στὰ ἀπόκρυφα τῆς ψυχῆς ἔχει θρονιαστεῖ τὸ πάθος τῆς πορνείας. Θὰ δείξομε καὶ ἀπὸ τὸν Ἀπόστολο πόσο μεγάλο εἶναι τὸ κατόρθωμα τῆς σωφροσύνης, καὶ ἀφοῦ ἀναφέρομε μία φράση του μόνο, θὰ τελειώσομε: «Ἐπιδιώκετε νὰ ἔχετε εἰρήνη μὲ ὅλους καὶ τὸν ἁγιασμό, ποὺ χωρὶς αὐτὸν κανένας δὲν θὰ δεῖ τὸν Κύριο» (15). Ὅτι ἀναφέρεται στὸ θέμα μας, εἶναι φανερὸ ἀπὸ ἐκεῖνο ποὺ λέει ἀμέσως παρακάτω: «Κανένας πόρνος καὶ βέβηλος ὅπως ὁ Ἠσαῦ» (16). Ὅσο λοιπὸν οὐράνιο καὶ ἀγγελικὸ εἶναι τὸ κατόρθωμα τῆς ἁγιοσύνης, τόσο μὲ βαρύτερες συνωμοσίες καὶ δόλους πολεμεῖται ἀπό τοὺς ἐχθροὺς δαίμονες. Καὶ γι' αὐτὸ ὀφείλομε νὰ φροντίζομε νὰ ἔχομε ὄχι μόνον ἐγκράτεια σώματος, ἀλλὰ καὶ συντριβὴ καρδίας καὶ πυκνὲς προσευχὲς μὲ στεναγμούς, ὥστε τὸ καμίνι τῆς σάρκας μας, τὸ ὁποῖο ὁ βασιλιὰς τῆς Βαβυλώνας ἀνάβει καθημερινὰ μὲ τοὺς ἐρεθισμοὺς τῆς ἐπιθυμίας, νὰ τὸ σβήσομε μὲ τὴ δρόσο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος(17).

Ἐκτὸς ἀπὸ αὐτά, μέγιστο ὅπλο γιὰ τὸν πόλεμο αὐτὸ εἶναι ἡ κατὰ Θεὸν ἀγρυπνία. Γιατί ὅπως ἡ προσοχὴ καὶ ἡ προφύλαξη τῆς ἡμέρας ἑτοιμάζει τὴ νυχτερινὴ ἁγιοσύνη, ἔτσι ἡ νυχτερινὴ κατὰ Θεὸν ἀγρυπνία ἑτοιμάζει καὶ διευκολύνει τὴν ψυχὴ στὴν καθαρότητα τῆς ἡμέρας.