«Ηλί Ηλί λαμά σαβαχθανί, τουτέστιν, Θεέ μου, Θεέ μου, ίνα τι με εγκατέλειπες;»
Tου Πρωτοπρεσβυτέρου π. Στεφάνου Αναγνωστοπούλου
«Ηλί Ηλί λαμά σαβαχθανί, τουτέστιν, Θεέ μου, Θεέ μου, ίνα τι με εγκατέλειπες;»
Χριστιανοί μου, ασφαλώς αμέσως σας δημιουργήθηκε η απορία, πώς αφού
σήμερα είναι Μεγάλη Δευτέρα, ο Όρθρος της Μεγάλης Τρίτης, και δεν είναι
Μεγάλη Παρασκευή, γιατί αυτός είναι ο λόγος. Εάν το σκεφτήκατε έχετε
δίκιο. Μπορούμε όμως ως προοίμιο των φρικτών παθών του Κυρίου, να
ασχοληθούμε με την παράξενη αυτή κραυγή του Κυρίου. Άλλωστε πολλές
φορές, και από πολλούς χριστιανούς, εκφράστηκε αυτή η απορία, και για
τρίτη νομίζω φορά θα ασχοληθούμε με αυτήν.
Σε ποιόν απευθύνεται ο Χριστός; Αφού ο ίδιος είναι και τέλειος Θεός.. Ο
Θεός των Θεών; Όχι ασφαλώς! Αλλά ο Υιός και Λόγος του Θεού, ως τέλειος
άνθρωπος, ως άνθρωπος, στον Θεό Πατέρα. Γιατί;
Σ’ αυτή την πονεμένη κραυγή του Χριστού πάνω στο Σταυρό, αδελφοί μου,
έγιναν πολλές θεολογικές συζητήσεις, και μερικές τράβηξαν τα άκρα και
έπεσαν και σε αίρεση. Να κάνουμε μια μικρή εισαγωγή.
Και όταν Τον συνέλαβαν πάλι έμεινε μόνος. Φαίνεται να Τον ακολουθεί ο
Ιωάννης, όχι όμως ως μαθητής αλλά ως γνώριμος του Αρχιερέως. Ακολουθεί
και ο Πέτρος αλλά από μακρόθεν. Και πάλι με την μεσολάβηση του Ιωάννου
μπήκε στην αυλή του Αρχιερέως, όπου όμως μπροστά σε μια παιδίσκη, άρχισε
να αναθεματίζει και να καταριέται τον εαυτόν του, ότι ουκ οίδα τον
άνθρωπον. Μόνος λοιπόν ο Κύριος. Και μόνος μπροστά στους Αρχιερείς.
Μόνος μπροστά στον Πιλάτο. Μόνος στους εμπαιγμούς, στα ραπίσματα, στο
φραγγέλιο, στις κοροϊδίες, και στο ακάνθινο στεφάνι. Μόνος στο δρόμο
προς τον Γολγοθά, - εκτός από τον Κυρηναίο, τον οποίον όμως ηγγάρευσαν
οι στρατιώτες, τον ανάγκασαν δηλαδή παρά την θέλησή του να σηκώσει τον
Σταυρό ενός καταδίκου. Μόνος και στην Σταύρωσή Του. Και απόλυτα μόνος θα
πιεί μέχρι το τέλος, το πικρότατον ποτήριον των φρικτών Του παθών.
Εγκαταλελειμμένος απ’ όλους. Γι’ αυτό και κραυγάζει ως άνθρωπος, Θεέ
μου, Θεέ μου, ίνα τι με εγκατέλειπες;
Προσέξτε χριστιανοί μου. Ως τέλειος άνθρωπος βγάζει αυτή τη φωνή. Γιατί;
Τη φρικτή ώρα της Σταυρώσεώς Του, ο Χριστός είναι φορτωμένος με τις
αμαρτίες όλων των ανθρώπων της γης, και όλων των αιώνων μέχρι και του
τελευταίου ανθρώπου, της Δευτέρας Αυτού φρικτής Παρουσίας εν τω κόσμω
τούτω.
Και αυτήν την αμαρτία την οποίαν φορτώθηκε ο Χριστός πάνω στο Σταυρό,
αυτήν την αμαρτία την βδελύσσεται ο Θεός Πατέρας, και βδελυσσόμενος την
αμαρτίαν, αποστρέφει το πρόσωπό Του από αυτήν - όχι όμως απ’ τον Υιόν -
την οποίαν εκουσίως τη σήκωνε ο Θεάνθρωπος Κύριος με τη Σταυρική Του
Θυσία.
Εκείνη τη στιγμή, είναι και θα είναι ο Αμνός του Θεού, ο αίρων την
αμαρτίαν του κόσμου. Ως τέλειος άνθρωπος ο Ιησούς Χριστός είναι Αυτός
που πριν από λίγες ώρες, έλεγε πάλι στο Θεό Πατέρα «παρελθέτω απ’ εμού
το ποτήριον τούτο», ως τέλειος άνθρωπος. Και ως τέλειος άνθρωπος,
φωνάζει πάνω από το Σταυρό «Διψώ» γιατί βασανίζεται από την δίψα, λόγω
των μαρτυρίων Του, των πόνων Του από τον βασανισμό της Σταυρώσεως.
Επαναλαμβάνω, δεν εγκαταλείπει έστω και για λίγο η θεία φύσις την
ανθρώπινη, διότι – αυτό είναι αιρετικόν – αλλά ο Θεός Πατέρας
αποστρέφεται την σεσσωρευμένη αμαρτίαν του σύμπαντος κόσμου όλων των
αιώνων, δηλαδή και την δική μας αμαρτία. Και τη δική σου, και τη δική
μου. Την οποίαν ξεχρεώνει ο αναμάρτητος Υιός του ανθρώπου, δηλαδή ο
Θεάνθρωπος Χριστός με την εκουσίαν Του Σταυρικήν Θυσίαν. Και την
ξεχρεώνει όσες φορές κι αν αμαρτήσει ο άνθρωπος, αρκεί να μετανοήσει, με
την προϋπόθεση όμως ότι έχει ήδη βαπτιστεί.
Μερικοί λέγουν, και είναι βλάσφημο όμως αυτό, ότι ο Θεός Πατέρας
εγκατέλειψε έστω για λίγο και για λίγο, τον Χριστόν και Υιόν Του, για να
αισθανθεί δήθεν ο Κύριος την φρίκη και την οδύνη από πόνο της
εγκαταλείψεως. Όμως αυτό δεν είναι σωστό, είναι πλάνη και αίρεσις.
«Θεέ μου, Θεέ μου ίνα τι με εγκατέλειπες;» Ο Θεός είναι απαθής αλλά ο
άνθρωπος όμως υποφέρει. Η Ορθόδοξος θέσις εκτός από τα παραπάνω που
είπαμε, είναι ότι στους λόγους αυτούς εκπληρώνεται και προφητεία, του
εικοστού πρώτου ψαλμού, στίχος δύο, που λέγει, «ο Θεός ο Θεός μου
πρόσχες μοι, ίνα τι εγκατέλειπές με»; Ο 21ος ψαλμός είναι Μεσσιανικός.
Και ο στίχος χριστολογικός και προφητικός. Διότι μας αποκαλύπτει την
οδύνη του Χριστού, πάνω στο Σταυρό. Ο Χριστός δεν έβγαλε αυτήν την
κραυγή μηχανικά, αλλά με την επανάληψη, εκπληρώνει και την προφητεία.
Στον Ευαγγελιστή Ματθαίο, που τα αναφέρει, προηγούνται οι θεϊκές οράσεις
των προφητών και ακολουθούν τα έργα οι πράξεις και τα λόγια του Κυρίου,
που επαληθεύουν και σφραγίζουν αυτές τις προφητείες. Ειδικά ο Ματθαίος
αναφέρει πλήθος από προφητείες που αναφέρονται στην όλη ζωή του Κυρίου.
Έτσι ουδέποτε εγκατέλειψε ο Θεός Πατέρας, τον Υιόν και Θεάνθρωπο Κύριο,
ούτε και μπορούσε, διότι πως είναι δυνατόν να εγκαταλείψει η μία φύσις
την άλλη; Αφού ο Υιός με τον Πατέρα είναι ένα και το αυτό πράγμα. Είναι
μία φύσις. Είναι μία ουσία. Έχουν μία θέληση. Μία και την αυτή θέληση,
και μία ενέργεια. Ούτε και πάλι η θεία φύσις μπορούσε να εγκαταλείψει,
την ανθρώπινη, στο πρόσωπο βέβαια του Ιησού Χριστού, διότι θεία και
ανθρώπινη φύσις, είναι ενωμένες μια για πάντα, εις τους αιώνας των
αιώνων, στο πρόσωπον του Ιησού Χριστού, ατρέπτως, αναλλοιώτως,
αχωρίστως, και αδιαιρέτως, εις τους αιώνας των αιώνων, σύμφωνα με τους
όρους, της τετάρτης Οικουμενικής Συνόδου στη Χαλκηδόνα. Αυτό σημαίνει
ότι δεν χωρίζονται, δεν χωρίζονται, ούτε χωρίστηκαν ποτέ, ούτε
διαιρούνται, ούτε και θα διαιρεθούν ποτέ η μια φύσις από την άλλην.
Ενωμένες αυτές οι δύο όπως είπαμε ατρέπτως και αναλλοιώτως, με αυτές τις
δύο φύσεις, ανέβηκε ο Χριστός στους ουρανούς, την οποία ανθρώπινη φύση
εθέωσε και εδόξασε εις τα δεξιά του Θεού και Πατρός.
Άρα η κραυγή του Χριστού προς τον Θεό Πατέρα είναι η δική μας κραυγή
λέγει ο Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας. Η κραυγή της αμαρτωλής
ανθρωπότητος, η δική μας κραυγή, διά στόματος του Ιησού Χριστού, την
αμαρτίαν της οποίας πλήρωσε εκουσίως Αυτός με το Αίμα Του και με τη
Θυσία Του πάνω στο Σταυρό.
Και ο Άγιος Κύριλλος συνεχίζοντας λέγει, ότι η κένωσις του Θεού Λόγου με
την ενανθρώπισή Του στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού έφθασε στο υψηλότερο
σημείο που το ανθρώπινο μυαλό δεν μπορεί να συλλάβει. Δεν μπορεί. Και το
υψηλότερο σημείο είναι η Σταυρική Του Θυσία. Άδειασε τους Ουρανούς ο
Υιός και Λόγος του Θεού, έγινε άνθρωπος στο πρόσωπον του Ιησού Χριστού, ο
Θεάνθρωπος, γεννήθηκε από την Παρθένο Μαρία – «εκ Πνεύματος Αγίου και
Μαρίας της Παρθένου» - μεγάλωσε ως άνθρωπος χωρίς να πάψει να είναι και
Θεός, έπαθε ως άνθρωπος χωρίς να πάψει πάλι να είναι και τέλειος Θεός.
Αυτό το υψηλότερο σημείο της Θείας κενώσεως που όπως είπαμε κατά τον
Άγιο Κύριλλο είναι η Σταυρική Θυσία, λέγεται και τελεία εγκατάλειψις και
εκφράστηκε με αυτήν την κραυγή.
Επαναλαμβάνω για να τονίσω βεβαιωτικά ότι η κραυγή αυτή του Ιησού
Χριστού προς τον Θεόν Πατέρα εκφράζει την δική μας αγωνιώδη κραυγή διότι
με την αμαρτία την οποίαν βδελύσσεται ο Θεός χάσαμε εμείς την κοινωνία
μας με τον Θεόν Πατέρα. Αυτήν την κοινωνία την ξαναποκτάμε μόνο με την
Θεία Κοινωνία αφού προηγουμένως έχει προηγηθεί το Άγιον Βάπτισμα και το
Άγιον Χρίσμα μέσω της πίστεως στην Θεανθρωπότητα του Ιησού Χριστού, στην
Τριαδικότητα του ενός Θεού, στην ίδρυση της Εκκλησίας την Πεντηκοστή,
στα Πανάγια Μυστήρια, στην Ιερά Παράδοση, στους Αγίους, στα θαύματα, και
στα τόσα άλλα που μας διδάσκει η Αγία μας Εκκλησία.
Έτσι με τη Θεία Κοινωνία συσσωματούμεθα μαζί με τον Χριστόν, και
καθιστάμεθα σύναιμοι. Κοινωνοί Θείας φύσεως βεβαιώνει ο Απόστολος Πέτρος
στη Δευτέρα του Καθολική Επιστολή. Αυτό σημαίνει και δηλώνει και τη
δική μας συμμετοχή στη Σταυρική Θυσία του Θεανθρώπου και Σωτήρος ημών
Ιησού Χριστού.
Άρα στην κραυγή Θεέ μου Θεέ μου ίνα τι με εγκατέλειπες ενυπάρχει και η
δική μας προσωπική αμαρτία. Και την οποίαν παρόλο που την βδελύσσεται ο
Θεός Πατέρας, και αποστρέφει το πρόσωπό Του απ’ αυτήν, εν τούτοις όμως
την ξεχρεώνει η Θυσία του Θεανθρώπου Ιησού Χριστού, διότι μία και αυτή
ήταν και είναι η θέλησις του Πατρός και του Υιού για τη σωτηρία του
αμαρτωλού ανθρώπου.
«Ούτως ηγάπησεν ο Θεός τον άνθρωπον ώστε τον μονογενήν Υιόν Αυτού έδωκεν
ίνα πάς ο πιστεύων εις Αυτόν μη απόλειται αλλ’ έχει ζωήν αιώνιον». Και ο
Υιός εγένετο τότε υπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δε Σταυρού. Γενόμενος
εκ γυναικός, γενόμενος υπό κατάραν, (ίνα) εξαγοράσει πάντας ημάς δια του
Τιμίου Αυτού Αίματος. Γι’ αυτό και ο πιστεύσας και βαπτισθείς
σωθήσεται, διότι συμμετέχει με την τριτή κατάδυση και ανάδυση στο
θάνατο, δηλαδή στη Σταυρική Θυσία και στην Ανάσταση του Κυρίου.
Αλλ’ αυτό το μυστήριον δεν λύνεται με τη λογική μας – βιώνεται. Γι’ αυτό ακριβώς και μείς θα κραυγάσομεν, Δόξα τη μακροθυμία Σου Κύριε. Ἀμήν.
