Ὁ Τίμιος Πρόδρομος «Μνήμη δικαίου μετ’ ἐγκωμίων»

Ὁ Τίμιος Πρόδρομος

«Μνήμη δικαίου μετ’ ἐγκωμίων»

Πρωτ. Νικολάου Χριστοδούλου

Στο μεθόριο της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης βρίσκεται το επισφράγισμα όλων των προφητών και ο μέγιστος αυτών, ο Τίμιος Πρόδρομος. Αυτό το επιβεβαίωσε ο ίδιος ο Κύριος όταν είπε ότι «ουκ εγήγερται μείζων εν γεννητοίς γυναικών του Ιωάννου του βαπτιστού» δηλ. δεν γεννήθηκε φυσιολογικός άνθρωπος σπουδαιότερος από τον Ιωάννη τον βαπτιστή. Στην Παλαιά Διαθήκη ονομάστηκε προφητικά από τον Ησαΐα «φωνή βοώντος εν τη ερήμω, ετοιμάσατε την οδόν του Κυρίου, ευθείας ποιείτε τας τρίβους αυτού», διότι προετοίμασε και προλείανε τις καρδιές των ανθρώπων για να δεχθούν το κήρυγμα του Κυρίου. Η προφητική του ιδιότητα δεν εξαντλείται, με το να διδάσκει το λόγο του Θεού, αλλά με το να προαναγγέλλει και τελικά να υποδεικνύει το πρόσωπο του Ιησού, ο οποίος ήταν ο αναμενόμενος Μεσσίας.

Ονομάστηκε Πρόδρομος, διότι είχε ως αποστολή να προετοιμάσει τους συμπατριώτες του για να δεχθούν τον Ιησού Χριστό. Όταν ο Ιωάννης είδε τον Χριστό να τον πλησιάζει είπε: «Ίδε ο αμνός του Θεού, ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου. Ούτος εστίν περί ου εγώ είπον, οπίσω μου έρχεται ανήρ ος έμπροσθεν μου γέγονεν, ότι πρώτος μου ην». Αξιώθηκε να βαπτίσει τον Κύριο στον Ιορδάνη ποταμό και είδε το Άγιο Πνεύμα να κατεβαίνει από τον ουρανό και να κάθεται σε Αυτόν ενώ η φωνή του Πατρός επιβεβαίωνε την θεότητα του Υιού ως του δευτέρου Προσώπου της Αγ. Τριάδος λέγοντας: «Ούτος εστίν ο Υιός μου ο αγαπητός εν ω ηυδόκησα».

Οι σύγχρονοι του Προδρόμου τον ταύτιζαν με τον προφήτη Ηλία. Ο ίδιος, ο Ιωάννης ο Πρόδρομος όταν ρωτήθηκε από τους μαθητές του «τι ουν, Ηλίας ει συ;», τους απάντησε «ουκ ειμί». Ο Χριστός διακρίνει σαφώς τον προφήτη Ηλία από τον Βαπτιστή Ιωάννη λέγοντας «καί αυτός(ο Ιωάννης) προελεύσεται ἐνώπιον αυτού (του Χριστού) εν πνεύματι και δυνάμει Ηλιού». Τα λόγια του Κυρίου σημαίνουν ότι ο Ιωάννης θα έχει το θάρρος και την ατρόμητη παρρησία του Ηλία. Πράγματι, και οι δύο αντιτάχθηκαν στους ισχυρούς της εποχής τους, ο μεν Ηλίας στην βασίλισσα Ιεζάβελ, ο δε Ιωάννης στην Ηρωδιάδα. Σε όλη του τη ζωή παρέμεινε βαθύτατα ταπεινός και είχε πάντα την βαθειά συναίσθηση, πως ήταν το λυχνάρι απέναντι στο Φως, ο υπηρέτης μπροστά στον Δεσπότη, ο άνθρωπος μπροστά στον Θεό. Όταν εμφανίστηκε ο Χριστός, ο Ιωάννης από συστολή έλεγε στους μαθητές του «Εκείνον (δηλ. τον Χριστό) δει αυξάνειν, εμέ δε ελαττούσθαι».

Η έρημος ήταν ο τόπος της διαμονής και του κηρύγματος του αγίου Ιωάννη, γι’ αυτό και δικαίως θεωρείται ο πρώτος ασκητής και μοναχός. Ο Ματθαίος την ονομάζει «έρημον της Ιουδαίας» και ο Λουκάς «περίχωρον του Ιορδάνου». Ο Αγ. Νικόδημος ο Αγιορείτης θεωρεί την έρημο με αλληγορική έννοια λέγοντας: «Ει δε θέλει να νοήση τινάς έρημον, τούς ερήμους όντας ανθρώπους πάσης θεογνωσίας και αγαθοεργίας, αρμόζει να νοήσῃ» δηλ. η πραγματική έρημος είναι η καρδιά του ανθρώπου, που είναι μακριά από κάθε θεογνωσία και αγαθοεργία. Γι’ αυτό όπως γράφει και ένας νεώτερος του αγίου Νικοδήμου, σχολιαστής του Ευαγγελίου: «ο Ιωάννης κράζει στην έρημο. Γιατί δεν υπάρχει έρημος πιο καταθλιπτική από την ακοή των ανθρώπων που δεν θέλουν να ακούσουν και από τα μάτια που δεν θέλουν να δουν…»

Η Εκκλησία σε ένδειξη της μεγάλης τιμής και αγάπης προς το πρόσωπο του Τιμίου Προδρόμου έχει καθιερώσει να εορτάζεται η μνήμη του πολλές φορές μέσα στο έτος :

-την 23^η Σεπτεμβρίου εορτάζεται η σύλληψις του αγίου υπό της αγίας Ελισάβετ (6 μήνες πριν τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου)

-την 24^η Ιουνίου εορτάζεται η γέννηση του αγίου Ιωάννου

-την 29^η Αυγούστου, η αποτομή της τιμίας κεφαλής του Προδρόμου, ημέρα κατά την οποία έχει ορισθεί και αυστηρή νηστεία

-την 7^η Ιανουρίου, επομένη των Θεοφανείων, η σύναξη του Τιμίου Προδρόμου

-την 24^η Φεβρουαρίου εορτάζεται η πρώτη και η δεύτερη εύρεση της τιμίας κεφαλής του

-την 25^η Μαΐου εορτάζεται η τρίτη εύρεση της τιμίας κεφαλής του

Επίσης στον εβδομαδιαίο εορταστικό κύκλο, η Εκκλησία έχει καθιερώσει την Τρίτη ως ημέρα μνήμης του Προδρόμου.

Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος είναι από τους πιο αγαπημένους αγίους της Εκκλησίας, ιδιαίτερα μεταξύ των μοναχών. Σε πολλά χωριά και πόλεις θα βρούμε ένα εκκλησάκι ή ένα μεγαλοπρεπή ναό αφιερωμένο στον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Οι πιστοί Χριστιανοί τον τιμούν με μεγάλη ευλάβεια κάνοντας λειτουργίες, αγρυπνίες, πανηγύρια στη μνήμη του, γιατί τον αισθάνονται να είναι πολύ κοντά στον Χριστό και στην Παναγία και να πρεσβεύει γι’ αυτούς. Στην εικόνα της Δέησης, εικονίζεται πάντα μαζί με την Παναγία, να προσεύχονται στο Χριστό για τη σωτηρία του κόσμου. Προστρέχει σ’ όποιον ζητάει με πίστη και ευλάβεια την μεσιτεία του στον Χριστό, σύμφωνα με τον ύμνο: «Βαπτιστά του Χριστού, πάντων ημών μνήσθητι, ίνα ρυσθώμεν κινδύνων και θλίψεων. Σοι γαρ εδόθη χάρις πρεσβεύειν υπέρ ημών». Διαβάζοντας το βίο του διδασκόμαστε, ότι πρέπει και εμείς με αγώνα και προσπάθεια να είμαστε αγνοί, καθαροί και ταπεινοί, όπως ο ίδιος, ο οποίος αξιώθηκε να υπηρετήσει το σωτηριώδες σχέδιο του Θεού, να αγγίξει με τα χέρια του «την ακήρατον κορυφήν του Δεσπότου» κατά τη βάπτιση και να μαρτυρήσει στο τέλος για την αλήθεια με την ίδια του την ζωή.