ΠΕΡΙ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ. Πῶς πρέπει νά διορθώνουμε τήν φαντασίαν

ΠΕΡΙ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ. Πῶς πρέπει νά διορθώνουμε τήν φαντασίαν (Σύνοψις α΄ μέρους)

(ἀπό τόν «Ἀόρατον Πόλεμον» τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου)

Ἡ φαντασία καὶ ἡ ἐνθύμησις, εἶναι μία ἀποτύπωσις  ὅλων 

ἐκείνων τῶν αἰσθητῶν πραγμάτων, ποὺ εἴδαμε, ἀκούσαμε καὶμυριστήκαμε καὶ γευτήκαμε καὶ πιάσαμε. Εἶναι μία ἐσωτερικὴ κοινὴ αἴσθηση, μέ τήν ὁποία φαντάζόμαστε καὶ θυμόμαστε ὅλα, ὅσα οἱἐξωτερικὲς πέντε αἰσθήσεις μας πρόλαβαν νὰαισθανθοῦν.

Ἡ φαντασία μᾶς δόθηκε μετὰ τὴν παράβασι γιὰ νὰ τὴν μεταχειρισθοῦμε, ὅταν οἱἐξωτερικές μας αἰσθήσεις ἡσυχάζουν καὶ ὅταν δὲν ἔχουμε μπροστὰ μας παρόντα τὰ αἰσθητὰἐκεῖνα πράγματα, ποὺ πέρασαν ἀπὸ τὶς αἰσθήσεις καὶ τυπώθηκαν σὲ αὐτήν.

Ὁ Θεός, ὅμως εἶναι ἔξω ἀπὸ ὅλα τὰ αἰσθητὰ πράγματα καὶ πέρα ἀπὸ κάθε σχῆμα καὶ χρῶμα καὶ διάστημα καὶ τόπο, ὡς ἐντελῶς ἀσχημάτιστος καὶ ἄμορφος. Ὑπάρχει παντοῦ καὶ πάνω ἀπὸὅλα, καί εἶναι ἔξω ἀπὸ κάθε φαντασία

Πέντε εἶναι οἱ δυνάμεις τῆς ψυχῆς : Νοῦς, διάνοια, δόξα (=γνώμη), φαντασία, αἴσθηση. Ἀπό ὅλες αὐτές τίς δυνάμεις μόνον ὁ νοῦς εἶναι κατάλληλος νά ἑνωθεῖ μέ τόν Θεό. (Συνεπῶς ἡ φαντασία δέν χρησιμεύει γιά τή γνώση τοῦ Θεοῦ).

Ὁ Ἑωσφόρος, ἀπὸ ἄγγελος ἀσχημάτιστος, ἄϋλος καὶ ἀπαθής, ἀφοῦ φαντάσθηκε καὶἐσχημάτισε τὸ νοῦ του μέ τὴν ἰσοθεΐα, ἔπεσε, κι’ ἔτσι μετατράπηκε σέ διάβολο, ὑλικό, κατὰκάποιο τρόπο, πολύσχημο καὶ ἐμπασθῆ. Δι'αὐτὸ καὶ  ὀνομάζεται ἀπὸ τοὺς θείους Πατέρες ζωγράφος ποὺ μιμεῖται τὰ πάντα, καὶ φίδι πολύμορφο πού τρώει τὴν γῆ τῶν παθῶν, φαντασιοκόπος καὶ μέ ἄλλα παρόμοια ὀνόματα.

Ὅποτε, ἀπὸ αὐτὰ μαθαίνουμε, ὅτι ἡ φαντασία μὲ διάφορες μορφές, καθὼς εἶναι ἐφεύρεση καὶκαρπὸς τοῦ διαβόλου, ἔτσι τοῦ εἶναι καὶ πολὺ ἐπιθυμητή. Σύμφωνα μὲ τοὺς Ἁγίους, ἡ φαντασία εἶναι τὸ γεφύρι, μέσα ἀπὸ τὸ ὁποῖο περνώντας οἱ δολοφόνοι δαίμονες, ἑνώνονται μὲ τὴν ψυχὴκαὶ ἔτσι τὴν κάνουν κατοικητήριο αἰσχρῶν καὶ πονηρῶν καὶ βλάσφημων λογισμῶν καὶ ὅλων τῶν ἀκαθάρτων ψυχικῶν καὶ σωματικῶν παθῶν.

Κατὰ τὸν θεολογικώτατο Ἅγιο Μάξιμο, ἐκτός ἀπό τόν Ἑωσφόρο καὶ ὁ πρωτόπλαστος Ἀδὰμ κτίστηκε ἀπὸ τὸν Θεὸ χωρὶς φαντασία. Ἔτσι, χωρὶς νὰ μεταχειρίζεται τὴν κατώτερη δύναμι τῆς φαντασίας καὶ νὰ φαντάζεται σχήματα καὶ χρώματα καὶ εἴδη καὶ διαστήματα, παρατηροῦσε μὲτὴν διάνοια,  τούς λόγους τῶν ὄντων, ἄϋλα, καθαρὰ καὶ πνευματικὰ.

Ἀλλὰ ὁ ἀνθρωποκτόνος διάβολος, καθὼς αὐτὸς ἔπεσε ἀπὸ τὴν φαντασία, ἔτσι ἔκανε καὶ τὸνἈδάμ, νὰ σχηματίση τὸν νοῦ του μέ τὴν ἰσοθεΐα (ἔτσι μᾶς δελεάζει κι’ ἐμᾶς ὁ διάβολος) καὶ νὰ πέση ἀπὸ τὴν ἴδια αὐτὴ τὴν φαντασία. Καὶ ἔτσι, ἀπὸ ἐκείνη τὴν νοερά, ἰσάγγελο, ἑνιαία, λογικὴκαὶ ἀσχημάτιστη ζωή, γκρεμίστηκε ὁ ταλαίπωρος, στὴν αἰσθητική, πολυμέριστη καὶπολυσχημάτιστη φαντασία καὶ τὴν κατάσταση τῶν ἀλόγων ζώων (ἔγινε ὑπόδουλος τῶν αἰσθήσεων, καί ἄλογος δηλ. ἔχασε τήν κίνηση πρός τόν Θεό) .Ἡ φαντασία εἶναι κυρίως ἰδίωμα τῶν ἀλόγων ζώων καὶ ὄχι τῶν λογικῶν.

Λοιπόν, ἐσὺ ἀδελφέ, ἐὰν ἀγαπᾶς νὰ ἐλευθερωθῆς μὲ εὐκολία ἀπὸ τὶς πλάνες αὐτὲς καὶ τὰπάθη, ἐὰν ἐπιθυμῆς νὰ ξεφύγης ἀπὸ τὶς διαφόρες παγίδες καὶ τεχνάσματα τοῦ διαβόλου καὶ ἐὰνἐπιθυμῆς νὰ ἑνωθῆς μὲ τὸν Θεὸ καὶ νὰ πετύχης τὸν θεῖο φωτισμὸ καὶ τὴν ἀλήθεια, πολέμα, ἀλλὰμὲ ὅλες σου τὶς δυνάμεις. Πολέμα, νὰ ξεγυμνώσης τὸν νοῦν σου ἀπὸ τὰ σχήματα καὶ τὰ χρώματα καὶ τὰ διαστήματα, καὶ γενικὰ ἀπὸ κάθε φαντασία καὶ ἐνθύμησι τῶν αἰσθητῶν πραγμάτων, καὶκαλῶν καὶ κακῶν. Ἀγωνίσου νὰ φυλάξης αὐτὸ τὸ νοῦ σου ἀχρωμάτιστο, ἀσχημάτιστο, ἄμορφο καὶ καθαρό, καθὼς τὸν ἔπλασε ὁ Θεός.

Αὐτὸ βέβαια μὲ ἄλλο τρόπο δὲν γίνεται, παρὰ ἂν τὸν ἐπιστρέφης καὶ τὸν μαζεύης μέσα στὸστενὸ τόπο τῆς καρδιᾶς σου καὶ ὅλου τοῦ ἐσωτερικοῦ ἀνθρώπου (ἐδῶ εἶναι τό κλειδί: ἡ συγκέντρωση στό ἐσωτερικό τῆς καρδιᾶς). Ἐκεῖ μέσα πρέπει νὰ τὸν συνηθίζης νὰ βρίσκεται προσευχόμενος μὲ πένθος, χρησιμοποιώντας τόν ἐνδιάθετο λόγο δηλαδή τὸν ἐσωτερικὸ λόγο  τῆς καρδιᾶς (αὐτήν τἡν φωνούλα πού ἔχουμε μέσα μας, ἡ ὁποία εἶναι ἡ δύναμη τοῦ νοῦ καί πρέπει νά τή βάλουμε νά μιλάει πρός τόν Θεό), καὶ νά λέγη: «Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ Υἱὲ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησον μέ». Νὰ προσέχη δέ μόνον τὰ λόγια τῆς προσευχῆς αὐτῆς.

Ὅπως τὸ φίδι, ὅταν θέλη νὰ βγάλη τὸ παλιό του δέρμα, πηγαίνει καὶ περνάει ἀπὸ στενὸ τόπο,ὅπως λένει οἱ φυσιολόγοι, ἔτσι καὶ ὁ νοῦς, περνώντας μέσα ἀπὸ τὸ στενὸ τόπο τῆς καρδιᾶς διά τῆς Νοερᾶς Προσευχῆς , φιλτράρεται, βγάζει τὸ φόρεμα τῶν παθῶν καὶ κακῶν προλήψεων καὶγίνεται καθαρός, λαμπρὸς καὶ κατάλληλος γιά ἕνωσι μετά τοῦ Θεοῦ (ὁ μολυσμένος νοῦς δέν μπορεῖ νά ἑνωθεῖ μέ τόν Θεόν).