ΓΝΩΘΙ Σ' ΕΑΥΤΟΝ
Θεοφάνης Καλαμάτας
Κάποτε οι επτά σοφοί της αρχαίας Ελλάδος συζητούσαν για το ποια αρετή είναι ή πιο σπουδαία. Και είπαν όλοι, ότι είναι το «γνώθι σεαυτόν». Έχομε την αρετή αυτή;
Ο φαντασιόπληκτος εγωισμός μας υποβάλλει τον απατηλό λογισμό, ότι έχομε το «γνώθι σεαυτόν». Και να οι αποδείξεις: Δεν σκοτώνομε, δεν κάνομε ληστείες, δεν μπλεκόμαστε με ναρκωτικά, κακοί δεν είμαστε, Πάμε στην Εκκλησία, νηστεύομε, προσευχόμαστε, κάνομε και ελεημοσύνες. Συμπέρασμα: Είμαστε καλοί!
Αυτά τα λέει ο εγωισμός. Ο Θεός όμως λέει άλλα. Και σημασία έχει τι λέει ο Θεός, κι’ όχι ο εγωισμός. Άκου τι λέει ο Θεός: Χάος είναι η ψυχή σου! Και ποιος θα την γνωρίσει; Εγώ! Μόνο εγώ ο Κύριος! «Βαθεία η καρδία παρά πάντα, και άνθρωπος
εστί και τις γνώσεται αυτόν; Εγώ Κύριος ετάζων καρδίας και δοκιμάζων νεφρούς». Ιδού! Μόνο ο Κύριος ξέρει την καρδιά μας. «Συ μονώτατος οίδας την καρδίαν πάντων υιών ανθρώπων».
Έλεγε ο Απ. Παύλος: Είμαι αναρμόδιος να κρίνω τον εαυτόν μου. Δεν ελέγχομαι βέβαια από την συνείδηση μου (και τι συνείδηση!..), αλλά δεν αθωώνομαι απ’ αυτό.
Διότι παραπάνω από την συνείδηση είναι ο Θεός, που γνωρίζει τα πάντα. «Μείζων εστίν ο Θεός της καρδίας ημών και γινώσκει πάντα». Ο Κύριος θα με κρίνει. «Ο δε ανακρίνων με Κύριος εστίν».
Μη, λοιπόν, βγάζεις συμπεράσματα για τον εαυτό σου...
Αν πάρομε ένα λίτρο νερό από τον Β. Ατλαντικό ωκεανό στα μάτια τα δικά μας, θα μας φανεί καθαρό. Όταν όμως εξετασθεί στο μικροσκόπιο, θα εκπλαγούμε.
Περιέχει:
α΄ 500.000 βακτήρια!
β΄ 1.000.000 μικροσκοπικά φυτά!
γ΄ 150.000.000 μικροσκοπικά ζωύφια!
Και εμείς δεν βλέπαμε τίποτε.
Έτσι συμβαίνει και με τον εαυτό μας. Με τα μάτια τα δικά μας, μας φαίνεται καθαρός. Αν όμως τον δούμε με το μικροσκόπιο του Θεού θα εκπλαγούμε! Θα ανακαλύψουμε χιλιάδες βακτήρια (=πάθη) και εκατομμύρια ζωύφια (=αμαρτίες).
Στις ψυχές μας κρύβονται πολλά πάθη, επισημαίνει ο αγ. Μάξιμος. Και φανερώνονται, όταν δοθούν τα αντίστοιχα ερεθίσματα. Με μια «ντουφεκιά» ξεπετάγονται τα πουλιά, που είναι κρυμμένα στο φύλλωμα του δένδρου. Και με ένα ερέθισμα ξυπνούν τα πάθη, που είναι μέσα μας κρυμμένα. Και γι’ αυτό δεν φαίνονται, λέει ο όσιος Ιωάννης ο Σιναΐτης. Δεν μπορούμε να τα αντιληφθούμε, είτε από αδυναμία και ασθένεια, είτε από πολυχρόνια συνήθεια.
Λαβύρινθος παθών είναι η ψυχή μας! Δεν ξέρομε τι κρύβομε, τι θηρία κατοικούνε εντός μας! Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς έχοντας αυτά υπ’ όψη του κραύγαζε στην προσευχή του: «Φώτισον μου το σκότος»! Κατά το ψαλμικό: «Κύριε, Θεός μου φωτιείς το σκότος μου».
Εφόσον δεν ξέρομε το πλήθος των παθών που κρύβομε εντός μας, είναι φυσικό να μη γνωρίζομε και τις ενέργειες τους, δηλαδή τις αμαρτίες μας! Και οι αμαρτίες μας είναι άπειρες και άγνωστες, «Τα πλήθη των πεπραγμένων μοι δεινών, εννοών ο τάλας...» ψάλλουμε στην Εκκλησία μας. «Αι δε άγνοιαι ημών υπερήνεγκαν έως του ουρανού». Γι’ αυτό ο ψαλμωδός παρακαλεί: «Και εκ των κρυφίων μου καθάρισόν με»
Οι αρετές μας αμαυρώνονται από το σκοτάδι που φέρνομε εντός μας. Ανακατεύονται με τα πάθη μας, λέει ο όσιος Ιωάννης ο Σιναΐτης. Και ιδιαίτερα από την ακαθαρσία της κενοδοξίας. Εξ αιτίας των παθών μας οι αρετές μας, είναι ακάθαρτες. «Ως ράκος αποκαθημένης πάσα η δικαιοσύνη ημών».
Έχομε άγνωστα αναρίθμητα πάθη! Και μυριάδες άγνωστες αμαρτίες!
Ελέησον ημάς Κύριε, Κύριε ελέησον ημάς...
Παναγία Πορταΐτισσα
