Η προετοιμαζόμενη Αγία και Μεγάλη Σύνοδος πιστή διάκονος του παναιρετικού Οικουμενισμού (Γ')

Ἡ προετοιμαζόμενη Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδος πιστὴ διάκονος τοῦ παναιρετικοῦ Οἰκουμενισμοῦ.

(Προσδοκίες-Ἱστορικὴ πορεία-Γενικὲς Ἐκτιμήσεις-Συμπεράσματα)

Ἀρχ. Παύλου Δημητρακοπούλου.
Διευθυντοῦ τοῦ Γραφείου Αἱρέσεων καὶ Παραθρησκειῶν

Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πειραιῶς.

Εν Πειραιεί τη 20η Σεπτεμβρίου 2015.

(3ον)

Προσυνοδικές Διασκέψεις.

Τὸ 1976 συνεκλήθη ἡ Α΄ Πανορθόδοξος Προσυνοδικὴ Διάσκεψη, στὸ ἐν Σαμπεζὺ τῆς Γενεύης Ὀρθόδοξο Πατριαρχικὸ Κέντρο, ἡ ὁποία ἐκπροσωπήθηκε ἀπὸ ὅλα τὰ Πατριαρχεῖα καὶ τὶς Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες, πλήν τῆς Γεωργιανῆς. Ἡ Διάσκεψη, κατόπιν μακρῶν συζητήσεων, προχώρησε σὲ ἀναθεώρηση τοῦ καταλόγου τῶν θεμάτων τῆς Α΄ Πανορθοδόξου Διασκέψεως τῆς Ρόδου, (1961), καὶ ἀπὸ τὰ θέματα αὐτὰ ἐπέλεξε μόνο δέκα, γιὰ τὴ μέλλουσα νὰ συγκληθεῖ Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδο, τὰ ἑξῆς: 1) Ὀρθόδοξος Διασπορά, 2) Τὸ Αὐτοκέφαλον καὶ τρόπος ἀνακηρύξεως αὐτοῦ, 3) Τὸ Αὐτόνομον καὶ τρόπος ἀνακηρύξεως αὐτοῦ, 4) Δίπτυχα, 5) Τὸ ζήτημα τοῦ κοινοῦ ἡμερολογίου, 6) Κωλύματα γάμου, 7) Ἀναπροσαρμογὴ τῶν περὶ νηστείας ἐκκλησιαστικῶν διατάξεων, 8) Σχέσεις Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν πρὸς τὸν λοιπὸν χριστιανικὸν κόσμον, 9) Ὀρθοδοξία καὶ Οἰκουμενικὴ Κίνησις, 10) Συμβολὴ τῶν κατὰ τόπους Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν εἰς τὴν ἐπικράτησιν τῶν χριστιανικῶν ἰδεωδῶν τῆς εἰρήνης, τῆς ἐλευθερίας, τῆς ἀδελφοσύνης καὶ τῆς ἀγάπης μεταξὺ τῶν λαῶν καὶ ἄρσιν τῶν φυλετικῶν διακρίσεων.

Ἐπίσης ἡ Διάσκεψη προχώρησε σὲ γενικὴ ἐπισκόπηση καὶ ἀξιολόγηση τῆς πορείας τῶν σχέσεων καὶ τῶν διαλόγων μὲ τὶς ἄλλες χριστιανικὲς ὁμολογίες καὶ τὸ Π.Σ.Ε. (Παγκόσμιο Συμβούλιο τῶν Ἐκκλησιῶν), καὶ ἀπεφάσισε τὴν περαιτέρω προώθηση τους. Τὸ ἐκπληκτικὸ ὅμως εἶναι ὅτι δὲν περιορίσθηκε μόνο σὲ διαχριστιανικοὺς διαλόγους, ἀλλὰ προχώρησε ἀκόμη περισσότερο, στὴν υἱοθέτηση καὶ προώθηση καὶ διαθρησκειακῶν διαλόγων: «Ἡ Διάσκεψις ἐκφράζουσα τὴν ἐπιθυμίαν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας νὰ συμβάλῃ εἰς τὴν διαθρησκειακὴν συνεννόησιν καὶ  συνεργασίαν, δι’ αὐτῆς δὲ εἰς τὴν ἀπάλειψιν τοῦ φανατισμοῦ ἀπὸ πάσης πλευρᾶς καὶ τοιουτοτρόπως εἰς τὴν συμφιλίωσιν τῶν λαῶν καὶ τὴν ἐπικράτησιν τῶν ἰδεωδῶν τῆς ἐλευθερίας καὶ τῆς εἰρήνης εἰς τὸν κόσμον πρὸς ἐξυπηρέτησιν τοῦ συγχρόνου ἀνθρώπου, ἀνεξαρτήτως φυλῆς καὶ θρησκεύματος, ἀπεφάσισεν, ὅπως ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία συνεργασθῇ πρὸς τοῦτο μετὰ τῶν ἄλλων ἐκτὸς τοῦ Χριστιανισμοῦ θρησκευμάτων».[1]

Τὸ 1982 συνεκλήθη ἡ Β΄ Πανορθόδοξος Προσυνοδικὴ Διάσκεψη, στὸ ἐν Σαμπεζὺ τῆς Γενεύης Ὀρθόδοξο Πατριαρχικὸ Κέντρο, ἡ ὁποία ἐκπροσωπήθηκε ἀπὸ ὅλα τὰ Πατριαρχεῖα καὶ τὶς Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες. Ἡ Διάσκεψη αὐτὴ ἀσχολήθηκε μὲ ὁρισμένα μόνο ἀπὸ τὰ δέκα θέματα,  στὰ ὁποῖα κατέληξε ἡ προηγούμενη Α΄ Προσυνοδική, τὰ ἑξῆς: 1) Κωλύματα Γάμου, 2) Ἀναπροσαρμογὴ τῶν περὶ νηστείας ἐκκλησιαστικῶν διατάξεων, 3) Τὸ ζήτημα τοῦ κοινοῦ ἡμερολογίου. Ἀσχολήθηκε ἐπίσης καὶ μὲ ἕνα ἔκτακτο θέμα, τὸ ὁποῖο δὲν περιλαμβάνεται στὸν κατάλογο τῶν δέκα θεμάτων καὶ τὸ ὁποῖο ἔθεσε πρὸς συζήτηση ἡ Βουλγαρικὴ Ἐκκλησία, τὸ θέμα τοῦ καθορισμοῦ κατὰ πόσον εἶναι δυνατὸ στὸ μέλλον νὰ χειροτονοῦνται ἐπίσκοποι ἐκ μοναχῶν.

Σχετικὰ μὲ τὸ πρῶτο θέμα, τῶν κωλυμάτων τοῦ γάμου, ἀξίζει νὰ σημειωθεῖ ὅτι ἡ Διάσκεψη προχώρησε σὲ καινοτομίες, διότι υἱοθέτησε κατ’ οἰκονομίαν τὴν τέλεση μικτῶν γάμων Ὀρθοδόξων μὲ ἑτεροδόξους καὶ ἑτεροθρήσκους, οἱ ὁποῖοι ὅμως ἀπαγορεύονται ρητὰ ἀπὸ τοὺς ἱεροὺς Κανόνες:  Ὁ 14ος Κανὼν τῆς Δ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου ὁρίζει: «Ἐπειδὴ ἔν τισιν ἐπαρχίαις συγκεχώρηται τοῖς ἀναγνώσταις καὶ ψάλταις γαμεῖν, ὥρισεν ἡ Ἁγία Σύνοδος, μὴ ἐξεῖναί τινι αὐτῶν ἑτερόδοξον γυναῖκα λαμβάνειν ... μήτε μὴν συνάπτειν (τέκνον) πρὸς γάμον αἱρετικῷ, ἢ Ἰουδαίῳ, ἢ Ἕλληνι (εἰδωλολάτρῃ), εἰ μὴ ἄρα ἐπαγγέλλοιτο μετατίθεσθαι εἰς τὴν ὀρθόδοξον πίστιν τὸ συναπτόμενον πρόσωπον τῷ Ὀρθοδόξῳ». Ὁ 72ος Κανὼν τῆς Πενθέκτης ὁρίζει: «Μὴ ἐξέστω Ὀρθόδοξον ἄνδρα αἱρετικῇ συνάπτεσθαι γυναικί, μήτε μὴν αἱρετικῷ ἀνδρὶ γυναῖκα ὀρθόδοξον συζεύγνυσθαι. Ἀλλ’ εἰ καὶ φανείη τι τοιοῦτον ὑπό τινος τῶν ἁπάντων γινόμενον, ἄκυρον ἡγεῖσθαι τὸν γάμον, καὶ τὸ ἄθεσμον διαλύεσθαι συνοικέσιον». (Πρβλ. καὶ 10ον καὶ 31ον τῆς ἐν Λαοδικείᾳ, καὶ 29ον τῆς ἐν Καρθαγένῃ).

Ὡς πρὸς τὸ δεύτερο θέμα τῆς νηστείας ἡ Διάσκεψη δὲν κατέληξε σὲ κάποιες ἀποφάσεις, ἀλλὰ παρέπεμψε τὸ θέμα πρὸς ἐπανεξέταση στὴν ἑπομένη Γ΄ Προσυνοδική Διάσκεψη , ἀφοῦ  προηγουμένως μελετηθεῖ ἀπὸ Διορθόδοξο ΠροπαρασκευαστικὴἘπιτροπή. Τὸ τρίτο θέμα, τοῦ ἡμερολογιακοῦ  ζητήματος, συζητήθηκε ἐν ἀναφορᾷ καὶ πρὸς τὸ ἄλλο συναφὲς θέμα τοῦ κοινοῦ ἑορτασμοῦ τοῦ Πάσχα σὲ ὁρισμένη Κυριακὴ ἀπὸ ὅλους τοὺς Χριστιανούς, Ὀρθοδόξους καὶ ἑτεροδόξους. Ἡ Διάσκεψη κατέληξε, μεταξὺ ἄλλων, στὸ συμπέρασμα ὅτι «τὸ θέμα, πολὺ πέραν τῆς ἐπιστημονικῆς ἀκριβείας, εἶναι θέμα ἐκκλησιολογικῆς αὐτοσυνειδησίας τῆς μιᾶς καὶ ἀδιαιρέτου Ὀρθοδοξίας, τῆς ὁποίας ἡ ἑνότης κατ’ οὐδένα λόγον ἢ τρόπον πρέπει νὰ διασαλευθῇ», καὶ ὅτι «ὁ πιστὸς λαὸς τοῦ Θεοῦ εἶναι  ἀνέτοιμος, ἢ τουλάχιστον ἀπροπαράσκευος καὶ ἀπληροφόρητος, διὰ νὰ ἀντιμετωπίσῃ καὶ δεχθῇ μίαν ἀλλαγὴν εἰς τὸ θέμα τοῦ προσδιορισμοῦ τῆς ἡμερομηνίας τοῦ Πάσχα».[2]

Τὸ 1986 συνεκλήθη ἡ Γ΄ Πανορθόδοξος Προσυνοδικὴ Διάσκεψη, στὸ ἐν Σαμπεζὺ τῆς Γενεύης Ὀρθόδοξο Πατριαρχικὸ Κέντρο, ἡ ὁποία καὶ αὐτὴ ἐκπροσωπήθηκε ἀπὸ ὅλα τὰ Πατριαρχεῖα καὶ τὶς Αὐτοκέφαλες Ἐκκλησίες. Ἡ Διάσκεψη μεταξὺ ἄλλων ἀσχολήθηκε μὲ τέσσερα ἀκόμη θέματα ἀπὸ τὴ θεματολογία τοῦ καταλόγου τῶν δέκα θεμάτων τῆς Α΄ Προσυνοδικῆς, τὰ ἑξῆς: 1) Ἀναπροσαρμογὴ τῶν περὶ νηστείας ἐκκλησιαστικῶν διατάξεων, 2) Σχέσεις Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν πρὸς τὸν λοιπὸν χριστιανικὸν κόσμον,  3) Ὀρθοδοξία καὶ Οἰκουμενικὴ Κίνησις, 4) Συμβολὴ τῶν κατὰ τόπους Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν εἰς τὴν ἐπικράτησιν τῶν χριστιανικῶν ἰδεωδῶν τῆς εἰρήνης, τῆς ἐλευθερίας, τῆς ἀδελφοσύνης καὶ τῆς ἀγάπης μεταξὺ τῶν λαῶν, καὶ εἰς τὴν ἄρσιν τῶν φυλετικῶν διακρίσεων. Στὴ συζήτηση τῶν τριῶν  τελευταίων θεμάτων ἐκφράσθηκαν δυστυχῶς θέσεις καὶ ἐλήφθησαν ἀποφάσεις ξένες πρὸς τὴν Ὀρθόδοξη Παράδοση, ποὺ ἀπηχοῦν τὸ πνεῦμα τοῦ θρησκευτικοῦ συγκρητισμοῦ καὶ τὴν ἰδεολογία τῆς συγχρόνου παναιρέσεως τοῦ Διαχριστιανικοῦ καὶ Διαθρησκειακοῦ Οἰκουμενισμοῦ. Ἐκτενέστερο σχολιασμὸ ἐπὶ τῶν θέσεων καὶ ἀποφάσεων τῆς Γ΄ Προσυνοδικῆς θὰ ἐπιχειρήσουμε στὸ ἑπόμενο κεφάλαιο, τὸ ἀναφερόμενο στὴ γενικὴ ἀξιολόγηση τῆς μέχρισήμερα πορείας τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου. Στὴν Γ΄ Πανορθόδοξο Προσυνοδικὴ ἐνεκρίθη ἐπίσης ἡ ἡμερήσια Διάταξη τῆς Δ΄  Πανορθοδόξου Προσυνοδικῆς, ἡ ὁποία ἐπρόκειτο νὰ ἀσχοληθεῖ μὲ τὰ ὑπόλοιπα τέσσερα θέματα τοῦ καταλόγου, τὰ ἑξῆς: 1) Ὀρθόδοξος Διασπορά, 2) Τὸ Αὐτοκέφαλον καὶ τρόπος ἀνακηρύξεως αὐτοῦ, 3) Τὸ Αὐτόνομον καὶ τρόπος ἀνακηρύξεως αὐτοῦ, 4) Δίπτυχα.Ἡ σύγκληση τῆς Δ΄  Πανορθοδόξου Προσυνοδικῆς ὡστόσο δὲν ἔγινε στὸ ἄμεσο προσεχὲς μέλλον, ὅπως ἦταν ἀναμενόμενο, ἀλλὰ μὲ μεγάλη καθυστέρηση 23 ἐτῶν. Πραγματοποιήθηκε δηλαδὴ μόλις τὸ 2009, στὸ Ὀρθόδοξο Πατριαρχικὸ Κέντρο, στὸ Σαμπεζὺ τῆς Γενεύης, καὶ ἀσχολήθηκε μὲ ἕνα καὶ μόνο θέμα, τῆς  Ὀρθοδόξου Διασπορᾶς. Ἡ ἀνακοπὴ τῆς προπαρασκευαστικῆς διαδικασίας στὴ δεκαετία τοῦ 90 ὀφείλεται στὴ σοβαρὴ ἐπιδείνωση τῶν διμερῶν σχέσεων μεταξὺ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ τοῦ Πατριαρχείου τῆς Ρωσίας, ἡ ὁποία ἔφθασε μάλιστα γιὰ ἕνα διάστημα μέχρι διακοπῆς τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινωνίας μεταξὺ τῶν δύο Ἐκκλησιῶν, καὶ ὀφείλεται στὴ διαφωνία, ἡ ὁποία προέκυψε ἐξ αἰτίας τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ζητήματος τῆς αὐτονομίας τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἐσθονίας. Τὸ ζήτημα αὐτὸ τακτοποιήθηκε τελικὰ στὴ Σύναξη τῶν Προκαθημένων τῶν κατὰ τόπους Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, τὸ 2008, μὲ τὸν ἀποκλεισμὸ τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἐσθονίας ἀπὸ τὶς Προσυνοδικὲς καὶ Πανορθόδοξες Διασκέψεις.

Ἡ Δ΄ Προσυνοδικὴ Διάσκεψη τοῦ 2009 κατέληξε σὲ κάποια συμφωνία, στὸ ἀκανθῶδες ζήτημα τῆς Ὀρθοδόξου Διασπορᾶς, ἐπὶ τῇ βάσει μελετῶν τοῦ θέματος ἀπὸ Διορθόδοξες Προπαρασκευαστικὲς Ἐπιτροπές, τὸ 1990, τὸ 1993, καὶ ἀπὸ  Συνέδριο Κανονολόγων, τὸ 1995. Ὅπως ἀναφέρεται στὸ κοινὸ ἀνακοινωθέν, ἡ Διάσκεψη ἀναγνωρίζει κατ’ ἀρχήν, ὅτι ἡ παροῦσα κατάσταση στὴν Ὀρθόδοξη Διασπορά,  κατὰ τὴν ὁποίαν ὑφίστανται πλέον τοῦ ἑνὸς ἐπίσκοποι στὸν αὐτὸν τόπον ἔρχεται σὲ ἀντίθεση μὲ τὴν Ὀρθόδοξο Ἐκκλησιολογία καὶ τοὺς ἱεροὺς Κανόνες, (βλ. Καν. 8 Α΄ Οἰκουμενικῆς), ὡστόσο γιὰ λόγους ποιμαντικοὺς ἡ ἄμεση μετάβαση στὴν κανονικὴ κατάσταση δὲν εἶναι δυνατή. Γι’ αὐτὸ καὶ ἀποφάσισε ὡς μεταβατικὸ στάδιο τὴν ἵδρυση Ἐπισκοπικῶν Συνελεύσεων κατὰ γεωγραφικὲς περιοχές, οἱ ὁποῖες μάλιστα καθορίστηκαν ἀπὸ τὴν Διάσκεψη. Πρόεδροι τῶν Συνελεύσεων, θὰ εἶναι «οἱ πρῶτοι ἐκ τῶν ἐπισκόπων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, ἐν ἀπουσίᾳ δὲ αὐτῶν οἱ ἑπόμενοι κατὰ τὴν τάξη τῶν Διπτύχων τῶν Ἐκκλησιῶν». Μέλη τῶν Συνελεύσεων θὰ εἶναι ὅλοι οἱ ἀναγνωρισμένοι ὡς κανονικοὶ ἐπίσκοποι, καὶ ἀποστολὴ τῶν Συνελεύσεων θὰ εἶναι «ἡ ἀνάδειξη καὶ προαγωγὴ τῆς ἑνότητας τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἡ κοινὴ ποιμαντικὴ διακονία τῶν ὀρθοδόξων πιστῶν τῆς περιοχῆς καὶ ἡ ἀπὸ κοινοῦ μαρτυρία αὐτῶν πρὸς τὸν κόσμο». Οἱ ἀποφάσεις τῶν Συνελεύσεων θὰ λαμβάνονται ὁμόφωνα. Ἡ Δ΄ Προσυνοδικὴ ἐνέκρινε ἐπίσης σχέδιο Κανονισμοῦ λειτουργίας τῶν Ἐπισκοπικῶν Συνελεύσεων καὶ ἀπεφάσισε νὰ τεθοῦν ἀμέσως σὲ λειτουργία, πράγμα τὸ ὁποῖο καὶ ἔγινε.

Τὸν Δεκέμβριο τοῦ 2009 συζητήθηκε γιὰ πρώτη φορὰ ἀπὸ Διορθόδοξη Προπαρασκευαστικὴ Ἐπιτροπὴ τὸ θέμα τοῦ Αὐτονόμου. Ἡ Ἐπιτροπὴ κατέληξε σὲ κάποιο κείμενο, τὸ ὁποῖο πρόκειται νὰ μελετηθεῖ στὴν προσεχῆ Πανορθόδοξο Ε΄ Προσυνοδική, ἡ ὁποία ἀναμένεται νὰ συγκληθεῖ τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 2015. Τὸν Φεβρουάριο τοῦ 2011 συζητήθηκε ἀπὸ τὴ Διορθόδοξη Προπαρασκευαστικὴ Ἐπιτροπὴ καί τὸ θέμα τῶν Ἱερῶν Διπτύχων, χωρὶς νὰ ὑπάρξει συμφωνία. Καμία συμφωνία ἐπίσης δὲν ὑπῆρξε μέχρι σήμερα καὶ στὸ θέμα τοῦ Αὐτοκεφάλου.

Ἡ Προπαρασκευαστικὴ Ἐπιτροπή, ποὺ συνῆλθε στὸ Σαμπεζύ τον Φεβρουάριο τοῦ 2015 ἀσχολήθηκε μὲ ζητήματα ἐπικαιροποίησης τῶν θεμάτων: 1. «Σχέσεις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας πρὸς τὴν Οἰκουμενικὴν Κίνησιν», 2. «Σχέσεις τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας πρὸς τὸν λοιπὸν χριστιανικὸν κόσμον», 3. Συμβολὴ τῶν κατὰ τόπους Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν εἰς τὴν ἐπικράτησιν τῶν χριστιανικῶν ἰδεωδῶν της εἰρήνης, τῆς ἐλευθερίας, τῆς ἀδελφοσύνης καὶ τῆς ἀγάπης μεταξύ των λαῶν καὶ ἄρσιν τῶν φυλετικῶν διακρίσεων». Τὰ θέματα αὐτὰ εἶχαν ἐγκριθεῖ ἤδη ἀπὸ τὴν Γ΄ Προσυνοδικὴ Διάσκεψη, (1986). Καὶ τὰ τρία θέματα παρεπέμφθησαν πρὸς τελικὴ ἔγκριση στὴν προσεχῆ Ε΄ Προσυνοδικὴ Διάσκεψη, (Ὀκτώβριος 2015). Ἡ Ἐπιτροπὴ δὲν ἀσχολήθηκε ὅμως μὲ τὰ καυτὰ θέματα τοῦ Αὐτοκεφάλου καὶ τῶν Διπτύχων,  τὰ ὁποῖα σύμφωνα με νεώτερες πληροφορίες θά ἀποκλειστοῦν ἀπὸ τὴν θεματολογία  τῆς Ἁγίας καὶ μεγάλης Συνόδου. (Συνεχίζεται)

---

[1]Μητροπολίτου πρώην Ἑλβετίας Δαμασκηνοῦ, Πρὸς τὴν Ἁγίαν καὶ Μεγάλην  Σύνοδον, Προβλήματα καὶ προοπτικαί, Ἀθῆναι 1990, σελ. 29. 

[2]Μητροπολίτου πρώην Ἑλβετίας Δαμασκηνοῦ, Πρὸς τὴν Ἁγίαν. . ., ὅ.π.  σελ.39-40.